Eind 2022 vonden we heugelijk nieuws in onze mailbox: PJDS, bij de burgerlijke stand bekend als Pieter-Jan De Smet, zou ons in januari 2023 verblijden met een nieuw album. Vele luisterbeurten later is Extinct Birds alweer een oorwurm, maar zo eentje die waarschijnlijk op weinig airplay zal mogen rekenen. Want PJDS serveert nu eenmaal geen eenheidsworst.
enola: Wie of wat gaf de aanzet voor het album?
Pieter-Jan De Smet: “Ik kreeg in 2019 het aanbod van De Grote Post in Oostende voor een residentie in twee delen – een in oktober 2019 en het tweede in januari 2020.”
“Het leek me een ideale gelegenheid om eens alleen met muziek bezig te zijn. De rest van de band is een paar keer langsgekomen, maar ik zat daar grotendeels op mijn eentje. Een aantal nummers is zo ontstaan en daar een eerste keer opgenomen. We wilden al vastleggen wat we hadden om er daarna verder mee aan de slag te gaan. Omdat er wat tijd tussen de twee residenties zat, kon ik thuis luisteren naar wat we opgenomen hadden en maakte ik samen met Frederik Segers een selectie. Tijdens de tweede residentie hebben we een en ander verder uitgewerkt, en het plan was om in de zomer van 2020 de plaat op te nemen in Werkplaats Walter. Maar toen kwam de lockdown en hebben we alles in stukjes moeten hakken. We zijn uiteindelijk op heel verschillende plekken terechtgekomen, maar altijd met tijd ertussen, waardoor de dingen wat konden bezinken en ik verliefd werd op bepaalde opnames.”
“Uiteindelijk heb ik thuis alle nummers opnieuw ingezongen, maar omdat de nummers in eerste instantie maar met twee microfoons waren opgenomen, was dat niet altijd eenvoudig. We hadden een amalgaam aan ruimtes, en alle ruimtes klinken anders. Niet evident om te mixen, dus. Eerst wou Frederik dat doen, maar dat heb ik hem uit het hoofd kunnen praten.”
enola: En zo komt Mark Howard dus op de proppen.
De Smet: “Ik ken hem al een hele tijd; we hebben elkaar toevallig leren kennen en altijd contact gehouden. Ik stuurde hem een nummer, vroeg wat hij ervan vond en of hij het wou mixen, want die man werkt natuurlijk niet voor niks. Hij was enthousiast en wou meteen ook de rest horen, maar ik had eigenlijk het geld niet om hem te betalen. Na wat heen en weer gepraat zijn we tot een akkoord gekomen, maar ik moest nog even wachten, want hij had eerst nog vijf andere platen te mixen. Mark is erin geslaagd om van die hele vreemde opnames een geheel te maken waar zelfs ik de verschillende ruimtes niet meer hoor.”
enola: Opgenomen in 2020, en nu zijn we begin 2023. Ben je in je hoofd nog bezig met de nummers?
De Smet: “Echt wel, de nummers blijven vers en ze blijven groeien – ook voor mij. Hopelijk zal dat voor de luisteraar ook zo zijn. Ik heb echt goesting om ze live te brengen. Ik heb net een reeks huiskamerconcerten achter de rug en de respons was zeer goed. Het was ook spannend om te ontdekken of de nummers tot hun recht zouden komen in een uitgeklede versie. Naar mijn gevoel, en te schatten naar de reactie van de mensen, was dat wel het geval.”
“Een andere reden waarom het zo lang geduurd heeft, is de wachttijd om vinyl te laten persen. In totaal heeft dat anderhalf jaar geduurd, ook omdat er een fout bij de eerste persing gebeurd was. Ik wilde de plaat niet uitbrengen vooraleer de vinyl klaar was – dat was belangrijk voor mij. Natuurlijk zal het album op alle streamingplatformen te horen zijn, je kan daar niet om heen. Dat is eigenlijk zonde, want muziek uit de lucht plukken is nog altijd mijn ding niet; vinyl als artefact vind ik nog altijd belangrijk. De hoes is trouwens ontworpen door Gert Dooreman; hij is helemaal loos gegaan met de letters.”
enola: De teksten op Siren, je vorige plaat, waren redelijk politiek, maar nu merk ik dat minder. Was dat bewust?
De Smet: “Ik ben daar niet echt mee bezig geweest nu. Het was gewoon wat zich aandiende op dat moment, in die vervloekte jaren 2016 en 2017, met Trump en de Brexit, en de schokgolven die al die gebeurtenissen teweegbrachten. Je verklankt wat je bezighoudt.”
“Deze plaat is voor een groot deel ontstaan aan zee, die is daar ingekropen. Ik vond het ook goed om mezelf iets anders op te leggen. Het ding is: als je zo’n residentie aangeboden krijgt, moet je ook kunnen verantwoorden waarom je daar iets wil doen. Ik ben op de proppen gekomen met een absurde tekst rond Oostende, de zee en het feit dat het water stijgt. Stel dat Oostende helemaal onder water komt te staan, wie gaat er dan nog vissen, en waarop gaan ze vissen? Een heleboel associaties en beelden, waarvan sommigen in de liedjes gekropen zijn.”
““Salt Laced City” is bijvoorbeeld mijn ode aan Oostende, een soort gedicht over de stad. Beelden die ik naast elkaar plaats, beelden die de sfeer van de stad oproepen en het beeld dat ik van Oostende heb.”
enola: Dicteert de tekst de muziek of omgekeerd?
De Smet: “Dat is een moeilijke vraag – achteraf weet ik dat nooit meer. Bij “Love Must Wait” was dat echter wel zo. Die tekst had ik al voor ik naar Oostende ging, en daar zat al een bepaalde cadans in. Frederik en Mirko (Banovic, bassist – kvp) waren die dag in de studio en zij hebben daar muziek onder gezet die helemaal klopte met wat ik zei.”
“Maar ik ben niet het soort muzikant dat gaat neerzitten met een akoestische gitaar en een papiertje om een nummer te maken. Wat ik wel doe, is de dingen opschrijven die ik hoor of verzin. Bepaalde woorden die ik wil bijhouden. Ik heb zo boekjes vol, en als ik vastzit in een tekst, blader ik even door mijn boekjes, en dan vind ik het woord of de zin die ik nodig heb. Alsof er iemand met mijn voeten aan het spelen is en mij op voorhand wat dingen toegooide. Als een soort manna dat je moet pakken met een vlindernetje en dan bijhouden.”
enola: Ik bespeur ook wat cynisme, zoals in “If It Wasn’t For Love” of “Extinct Birds”.
De Smet: “Ik zou het geen cynisme noemen, maar eerder bitterzoete ironie. In “If It Was’t For Love” speel ik met het idee dat het allemaal beter zou gaan in de wereld als er geen liefde bestaat, want dan zouden we geen ruzie meer maken – wat natuurlijk een absurd idee is. “Extinct Birds” is nog anders, want daar speelt mijn leeftijd me parten. Ik heb opgroeiende kinderen, en bepaalde dingen die ik doe of zeg, houden geen steek meer voor hen. Dat is geen verwijt, gewoon een vaststelling. Het lijkt alsof ik plots een schuif lager lig, en ik geraak daar niet meer uit. Ik heb dat nummer ook speciaal hoger ingezongen om een sfeer van wanhoop te krijgen, alsof ik een uitgestorven vogel ben.”
“Sommige woorden klinken mooi, of hebben een bepaalde kracht en energie, en daar speel ik graag mee – het hoeft niet altijd steek te houden. Ik luister zelf ook graag naar muziek die me telkens iets anders laat horen of beleven. Alsof er altijd maar deurtjes en venstertjes opengaan, dat vind ik heel boeiend.”
enola: Hoe ver wil je geraken met dit album? Wat denk je dat nog mogelijk is?
De Smet: “Eerlijk? Ik heb nooit veel ambitie gehad om werelden te veroveren. Wat ik wel graag wil, is zoveel mogelijk live spelen. Wat geen sinecure zal zijn, want de band samenhouden is niet evident, die mannen zijn allemaal druk bezet. Bovendien, ik heb dan wel mijn eigen label, maar geen distributiefirma of boekingskantoor meer. Ik doe het dus allemaal zelf, en ook al is het niet altijd even gemakkelijk, we komen er wel.”
enola: En airplay?
De Smet: “Ik heb lang geleden afscheid genomen van het idee dat ik op de radio zou gedraaid worden. Bij Siren is dat wel een paar keer gebeurd, en daar ben ik zeer dankbaar voor, maar ik snap wel dat er keuzes moeten gemaakt worden. Als mijn muziek niet gedraaid word, dan is dat maar zo. Er zijn zoveel fantastische muzikanten die nooit airplay krijgen, dus waarom zou het bij mij zo zijn? Maar ik sta er niet weigerachtig tegenover. Als ze het album willen draaien, met veel plezier! Hoe meer, hoe liever, maar ik beslis dat niet.”
enola: Je zonen volgen in je voetsporen, en zullen met hun ODO je voorprogramma spelen in de AB.
De Smet: “Ik heb gevraagd of dat kon – het is dan tenslotte de week van de Belgische muziek. Het is gewoon leuk om een compleet onbekend jong bandje daar te laten spelen. En ja, het zijn toevallig mijn zonen, maar ik zou anders ook wel fan zijn. Ze zijn nog niet lang bezig, maar ze hebben al een repertoire met eigen songs. In trio, wat ik een moeilijke formule vind, met drie stemmen, en ze zijn geweldig! Echt het ontdekken waard.”
enola: Is het moeilijk om niet te veel goede raad te geven?
De Smet: “Ik kan me goed inhouden. Als ze mij dingen vragen, dan zal ik ook mijn mening geven en ze niet sparen, maar er zijn inderdaad al momenten geweest waar ik even mijn mond moest houden, dat ik me een oude man voelde. Maar ik heb ontzettend veel vertrouwen in hen en wat ze doen ontroert me.”
enola: Dit jaar is je debuut Antidote dertig jaar oud, wat doet dat met een mens? Ben je iemand die terugkijkt?
De Smet: “Ik had daar eigenlijk niet bij stilgestaan – het is eerlijk gezegd een beetje vreemd om te merken dat die plaat al zou oud is.”
“Iemand zei me onlangs dat hij vond dat mijn stem in die dertig jaar nauwelijks veranderd is en dat verbaasde me. Ik dacht dat mijn stem dieper en zwaarder geworden was doorheen de jaren. De stem is toch de graadmeter van hoe je je voelt en dan zou het vreemd zijn dat ik in al die tijd niet veranderd ben.”
enola: De band moet een naam hebben en dus kom je nu terug naar buiten als PJDS. Waarom?
De Smet: “Dat is onder druk van mijn muzikanten. Ik ben niet bezig met een carrière of een oeuvre onder een naam, dat maakt mij niet uit. Maar de plaat is gemaakt door een band, de invloed van wat zij doen is erg belangrijk. Frederik vond het belangrijk om dat onder PJDS uit te brengen. Ook al is het de slechtste naam ter wereld.”
“Begin jaren 90 had Roland me meegenomen naar de studio, waar ik een nummer heb ingezongen voor hem. Toen we in de studio zaten, zei hij dat ik een paar eigen nummers moest opnemen. Dat demootje heeft hij bij zijn toenmalige platenfirma afgegeven en zij wilden een album maken. Wat ik in eerste instantie niet geloofde, zelfs niet toen we al aan het opnemen waren. Ik wou de plaat uitbrengen onder de naam ‘De Smet’, maar de platenfirma wou mijn volledige naam gebruiken, want ze dachten geld te verdienen omdat ik toen net op VTM kwam. Wat dus wel een beetje is tegengevallen voor hen.”
“En toen ik later met Beuzak Records begon, heb ik mijn naam afgekort. Ik was toen hele grote fan van bepaalde journalisten bij Humo die dat ook deden – de RV’s en PDW’s van deze wereld.”
enola: Bij De Piepkes speel je samen met Frederik Sioen en Roland. Ben je zoals Sioen, die zeer vocaal was tijdens de pandemie? Of hou je je liever op de achtergrond?
De Smet: “We delen wel dezelfde overtuiging, maar dit is gewoon Frederik ten voeten uit, hij doet dat met hart en ziel. Hij doet niets liever dan netwerken en mensen met elkaar in contact brengen.”
“Ik ben niet de grote tafelspringer. In discussies kan ik me wel eens laten gaan, maar daar stopt het. Ik ben ook geen groot netwerker, ik ben daar heel slecht in. Soms heb ik wel eens discussies met anderen over het woord ambitie. Dan vragen ze me of ik geen ambitie heb, en dat heb ik wel, heel veel zelfs. Maar ambitie is zo breed in te vullen. Die van mij bestaat erin om zoveel mogelijk op te treden, in eender welke omstandigheid. Ik wil spelen en mij amuseren. Maar het woord carrière, dat staat niet in mijn woordenboek. Voor mij is carrière Frans voor steengroeve en daar wil ik niet wonen.”
