David Wallace-Wells :: De onbewoonbare aarde

Is een boek waarvan de eerste zin in een mum van tijd cultstatus verwerft wat je noemt een ‘instant klassieker’? Indien ja, dan heeft David Wallace-Wells met zijn debuut meteen prijs.

Is een boek waarvan de eerste zin in een mum van tijd cultstatus verwerft wat je noemt een ‘instant klassieker’? Indien ja, dan heeft David Wallace-Wells met zijn debuut meteen prijs. “Het is erger dan je denkt, veel erger”, zo luidt de onheilspellende introductie van zijn studie naar de gevolgen van klimaatverandering. De ondertoon is bijna driehonderd bladzijden lang ijzingwekkend, maar de teneur ademt ook iets positief. “Er kan nog iets gedaan worden”, suggereert de schrijver. Al kijkt hij daarvoor in de eerste plaats naar politieke en economische spelers. Net diegenen die het nu laten afweten dus.

Ook de Vlaming ligt naar verluidt niet meer wakker van het klimaat, althans volgens VRT NWS. Vandaag bericht de nieuwsdienst immers dat slechts 1% van een steekproef van bijna 2000 personen ‘milieu’ en ‘klimaat’ als belangrijk aanstippen. Zo kort is dus het geheugen van de mens: wat vorig jaar nog hoog op de mondiale agenda stond, is momenteel niet meer van tel. Nochtans zagen experts de coronacrisis als een ideaal momentum om een groene, duurzame omslag te realiseren. Nu de markten daveren, alle zekerheden wegvallen en politici van bepaalde strekking compleet door de mand vallen, lijkt niets of niemand nog verplicht de traditionele status quo te aanvaarden. Toch laat de mensheid zich schijnbaar niet wakker schudden. Alleen al daarom verdient Wallace-Wells’ boek aanbeveling. Wie De onbewoonbare aarde gelezen heeft, kan immers onmogelijk om de feiten en hun implicaties heen.

De ironie is evenwel dat dit boek bijna uitsluitend een publiek zal bereiken dat a priori al interesse heeft in het onderwerp. Mochten er toch nog klimaatontkenners aan het meelezen zijn: De onbewoonbare aarde kan en zal uw leven veranderen. Niet omdat Wallace-Wells een warm pleidooi voert voor het een of het ander, wel integendeel: in hoofdzaak is zijn boek een exhaustieve en prozaïsche opsomming van fenomenen die samenhangen met de veranderende temperatuur van de aarde. De auteur legt heel geduldig de omvang van het probleem bloot en rekent ondertussen af met een van de grootste misvattingen die het Westerse denken rondom klimaatverandering domineert: dat de wijzigingen traag zullen gaan, individueel het hoofd te bieden zijn en te allen tijde gekeerd kunnen worden.

Precies de onomwonden stijl waarin Wallace-Wells klimaatverandering typeert als een razendsnel proces met een héél krap window of opportunity om het tij nog te doen keren, maakt dat het boek her en der insloeg als een bom. Anders dan pakweg Het klimaat zijn wij (Jonathan Safran Foer) of Brand! (Naomi Klein) stelt Wallace-Wells alles in het werk om een objectieve kijk op de realiteit weer te geven – met de eerlijke bekentenis dat hij zichzelf in oorsprong niet als een activist zou hebben omschreven. De eerste twee grote delen, waarin de verschillende facetten van de crisis die al gaande is uiteen worden gezet, zijn overigens indrukwekkend. Helder geformuleerd, grondig gedocumenteerd en intellectueel waterdicht vormen ze waarschijnlijk een doorn in het oog van diegenen die vrolijk blijven beweren dat er daarbuiten helemaal niets aan de hand is.

In de tweede helft wordt het boek evenwel problematischer. Wallace-Wells werpt daarin een blik op de wijze waarop we collectief omgaan met de op til zijnde catastrofe, maar hij loopt zichzelf voorbij aan de hand van andermans opinies. “Wat denkt de schrijver zelf?”, zo begint de lezer zich gaandeweg af te vragen. Daarenboven weet Wallace-Wells geen consistente hoofdstukken met een duidelijke these naar voren te brengen, of hij verliest zich in uitweidingen die het centrale thema juist flou in plaats van scherp omlijnt. De onbewoonbare aarde wordt dan een lastige brok waarbij meer vragen dan antwoorden aan de oppervlakte komen.

Zeker, Wallace-Wells is een journalistieke autoriteit die de orkaan van wetenschappelijke publicaties weet te stroomlijnen tot behapbaar leesvoer dat prangende accenten legt en nooit gemakshalve ideologisch stelling neemt of pasklare oplossingen presenteert. Toch zou de lezer wel varen bij een tikkeltje meer van wat andere auteurs wél doen. Ja, de groene beweging groeit. Ja, er is hoop, en wel daarom. Ja, ook jij kunt het verschil maken. In het abstracte licht van het metaperspectief van Wallace-Wells doen dergelijke pamfletten misschien eenzijdig, simplistisch of propagandistisch aan, maar ze genereren tenminste energie. En is dat ook niet de noodzakelijke katalysator voor wat voor verandering?

7
Bobby Doherty

recent

Zimmerman

17 maart 2024Rotown, Rotterdam

Zondagavond spelen Ivy Falls en Zimmerman in Rotown in...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

The Smile

15 maart 2024Vorst Nationaal, Brussel

Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke....

Benni :: Make Me Blind

Vanuit het land van de eeuwige herfst bracht de...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...

aanraders

Maxim Osipov :: Kilometer 101

Dat zelfs op al onschadelijk gemaakte dissidentie nog steeds...

Olga Tokarczuk :: Empusion

Weg met de achterflap! Hoewel het iedereen vrij staat...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...

verwant

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in