De hele maand december blikt enola terug op het afgelopen jaar met de interviewreeks DIT WAS 2015. Daarin laten we artiesten aan het woord die het jaar maakten of wiens plaat onterecht onopgemerkt de vergetelheid in dook.
Nog één keer verscheen “The Wall” het afgelopen jaar in een nieuwe versie — zíjn versie — op dvd, maar nu is het echt schluss voor Roger Waters. De concertfilm –slash-roadmovie Roger Waters The Wall moet het sluitstuk voor zijn magnum opus worden. Of het zou moeten zijn dat er snel vrede in het Midden-Oosten komt.
Maar… bestond The Wall, de film dan al niet? Natuurlijk wel. Tot op vandaag worden uitvoeringen van de imposante conceptplaat opgeluisterd met de iconische marcherende hamers en de demonische studiemeester-poppenspeler uit Alan Parkers visionaire Pink Floyd — The Wall uit 1982. Viel daar nog wel iets aan toe te voegen? Toch wel, want sinds deze maand ligt Roger Waters — The Wall in de winkels; een concertregistratie gemixt met een roadmovie, die het magnum opus van de voormalige Pink Floyd-frontman een nieuwe lading geeft. Of dat nodig was? En of dat zo nadrukkelijk met zijn naam in de titel moest? De argumenten klinken zelfverzekerd aan de telefoon.
Roger Waters: “Tja, Het was altijd al mijn stuk hé. Bij de eerste film, die van Alan Parker uit 1982, was het vooral de filmdistributeur die doorgeduwd heeft dat het Pink Floyd — The Wall zou heten. Voor mij had het toen gewoon “The Wall” moeten zijn, maar op het moment dat ik de nieuwe tour ermee begon in 2010 dacht ik ‘verdomme, nu moet het maar “Roger Waters – The Wall zijn”‘. Waarom niet? (lacht) Ach, maakt het uit? Mensen weten ondertussen wel wat het is.”
enola: The Wall is ondertussen 35 jaar oud en ik merk dat het voor jou een heel andere lading heeft gekregen. Tegenwoordig draait het om een vredesboodschap, niet langer om innerlijke strijd.
Waters: “Het is in elk geval breder geworden dan het simpele ‘jankerige rockster kan het niet aan en wordt gek’-verhaaltje van vroeger. Nu zie ik het meer als een breed, muzikaal statement over hoe oorlogen door politici worden gebruikt om ons te verdelen en te controleren. Zo zijn ook sommige songs anders gaan kleuren. “Goodbye Blue Skies” had vroeger een heel erg nadrukkelijke Tweede Wereldoorlogconnotatie. Dat is eruit bij de nieuwe versie; die maakt erg brede politieke gebaren over nationalisme, religie, commercie en andere zaken.”
enola: Was het altijd duidelijk dat een raamverhaal waarin je op zoek gaat naar sporen van je in de Tweede Wereldoorlog overleden vader daarvoor nodig was?
Waters: “Het maakt het gewoon krachtiger, vind je niet? Ik stel me kwetsbaar op door empathie te tonen voor alle verhalen van die andere oorlogsslachtoffers die ik tegenkom. Het gaat wat verder dan tijdens het concert op de wall gewoon maar foto’s te projecteren van andere oorlogsslachtoffers, zoals we die door nabestaanden kregen opgestuurd.”
enola: Je zocht bij het filmen ook voor het eerst de herdenkingsplaat op voor je vader in het Italiaanse dorpje Casino, dicht in de buurt van waar hij gesneuveld moet zijn. Hoe komt het dat je dat bezoek bijna een leven lang hebt uitgesteld? Ging je die confrontatie uit de weg?
Waters: “Niet echt. Ik was gewoon druk bezig. Natuurlijk was er een drang om dat eens te zien, maar tegelijk is het ook niet meer dan een plaque. En dan nog: je kunt van alles willen, maar het ene verlangen kan ook overschaduwd worden door het andere. Ik was al lang geleden op vijftig kilometer ervan gepasseerd, maar dan nog kon het me op dat moment dan weer niet schelen. Nochtans was ik geobsedeerd door mijn vaders verhaal toen ik jong was, maar dan misschien weer niet in de oorlogskerkhoven van het Commonwealth War Graves Commission. Weet je, zijn lichaam is daar niet, dus het is ook niet meer dan een symbolisch gebaar om daar eens langs te gaan. Maar om eerlijk te zijn: ik was wel degelijk zwaar ontroerd op de dag dat we er zijn gaan filmen.”
enola: We leven in een tijd waarin militarisme en nationalisme wereldwijd terugkeren. Voel je je geen roepende in de woestijn? Preek je niet voor bekeerlingen?
Waters: “Ik predik in elk geval liever voor mensen die al geloven, dan in een woestijn. Maar het is interessant dat dit uitkomt op het moment dat de rechtse partijen in alle Europese landen beginnen te pleiten voor gesloten grenzen, het bouwen van muren. Dat zelfs het spookbeeld van een Fort Europa in de lucht hangt ‘om bruine mensen uit het Midden-Oosten ervan te weerhouden ons te overspoelen’. Ik vind dat een verschrikkelijk idee en het kan niet werken. Zelfs in de Verenigde Staten heb je nu presidentskandidaten als Donald Trump die een muur aan de Mexicaanse grens willen bouwen. Iemand stelde zelfs voor er een op te trekken aan de Canadese grens; stel je voor! Geen idee waarom ze dat zouden willen doen, behalve om veel geld uit te geven, en vooral niet de realiteit te accepteren dat mensen altijd zullen migreren.”
enola: Je hebt laten verstaan dat je The Wall enkel nog eens wil spelen in Israël als de grote scheidingsmuur met de Palestijnse gebieden daar wordt neergehaald…
Waters: “Dàt is niet helemaal wat ik heb gezegd. Wel dat als die vreselijke barrière met de bezette gebieden weg is en de bezetting voorbij is en er eindelijk een Palestijnse staat is. Om compleet te zijn: als iedereen in die regio,van welke stam of religie ook, gelijke rechten heeft voor de wet, dàn zal ik blij zijn om terug te keren naar die buurt om er “The Wall” te brengen als een symbolisch gebaar. Precies zoals ik dat in 1990 in Berlijn heb gebracht toen de muur daar viel en er politieke stappen werden gezet. Het is dus een klein beetje anders dan jouw samenvatting.”
enola: Maar het komt wel neer op: Roger Waters sluit de The Wall-periode nu wel af?
Waters: “Dat denk ik wel. Voor mezelf dan, want ik ben nu met wat mensen aan het werk om er een theaterversie van te maken. Een musical. We hebben al wat workshops gedaan in kleine ruimtes: zeven of acht acteurs en een piano, en het is verdomd ontroerend op die manier. Natuurlijk moet het weer een grote productie worden, maar het werkt ook op die schaal. Die ambitie is er dus nog wel voor het stuk en wie weet komt het er op een bepaald moment nog wel van. Maar ik ga in elk geval niet nog eens de baan op met The Wall.”
