Sinds Radiohead in 2007 de muziekwereld op zijn kop zette door In
Rainbows op het net te gooien volgens het pay what you want-principe, is de
hoeveelheid gratis muziek op het internet alleen maar toegenomen. Dat is zeker zo voor
wie de blik naar de ruimere wereld richt. U ziet door de bomen het bos niet meer? Enola
selecteert voor u tweewekelijks een handvol twijgjes uit de internationale wildgroei,
steeds gefocust op een land of regio. Het doel: een reis rond de wereld in tachtig
downloads. Eerste etappe: Turkije.
Brug tussen Europa en Azië, land van kettingrokers en borstelige snorren, van
vettige durums en een president die zichzelf ziet als een herboren zestiende-eeuwse
sultan. De clichés over Turkije zijn huizenhoog in het Westen, wat dan weer in schril
contrast staat met het totale gebrek aan kennis van de bloeiende Turkse muziekscène.
Akkoord, de Anatolische rock is bezig aan een revival, maar dat is muziek die in lang
vervlogen tijden gemaakt werd. Ook vandaag komt er nog een hoop kwalitatieve Turkse
muziek uit, waarvan er bovendien een mooie selectie verkrijgbaar is aan een prijs die u
zelf mag bepalen. De reden voor de start van onze wereldreis in Turkije? Dit jaar staat
het land in de kijker met het Europalia-festival dat loopt vanaf vandaag tot 31 januari,
met onder meer tal van boeiende optredens in
Vooruit, AB, Handelsbeurs en andere plaatsen. Onderstaande bands treden daar
weliswaar niet op, maar zouden u toch goesting moeten doen krijgen om het
programma te gaan verkennen.
1. Hayvanlar Alemi
De eerste stop in Turkije maken we niet in metropool Istanbul, waar het onbetwiste
zwaartepunt van de Turkse muziekscène ligt, maar in de hoofdstad Ankara. Daar
timmert een kwartet spacers aan een instrumentaal oeuvre dat voortbouwt op de
erfenis van de Anatolische psychrock maar dat ook enkele nieuwe melkwegstelsels
verkent, van folk over dub, tot dingen waar zelfs wij geen touw aan weten vast te
knopen. De band heeft al behoorlijk wat boeiende releases op de teller staan, waarvan er
verschillende volledig op freemusicarchive.org
(een website die nog geregeld zal opduiken in deze reeks) staan, maar als we er eentje
moeten uitkiezen, dan toch het recente Twisted Souvenirs. Waarom? Omdat de
groep hier een hoogtepunt van samenspel en focus in composities bereikt, met vooral
uitschieters in “Karecikler Dolmadan”, “Hadron Collider Twist” en in de ruwe cover van
Mulata Astatke’s “Yekermo Sew”.
2. Stiver
Toegegeven, de muziek van deze jonge heer uit Istanbul klinkt veeleer Brits dan
Turks, maar Stiver maakt wel uitstekend geproducete dubstep die zonder schroom
naast de muziek van de pioniers kan staan. Het is dan ook vooral de muziek van die
pioniers die hier gevolgd wordt, met weinig nieuwe invalshoeken, maar wel sterke
stijloefeningen à la Burial of de vroege Skream: ijle stemmen, ambient texturen en
voortvarende 2step-beats. Stiver heeft een aantal betalende releases op bandcamp
staan; maar het toepasselijk getitelde Free Downloads (een titel naar ons hart!)
is alvast een mooie smaakmaker. Bovendien heeft dit album, in tegenstelling tot wat de
titel doet vermoeden, een coherent verhaal te vertellen, met songs die elk sterk
bijdragen aan de sfeer die Stiver uitbouwt. Het is duidelijk geen willekeurig
samengegooid hoopje b-sides, maar een doordachte collectie songs.
3. Muasır
Van alle artiesten die hier besproken worden, voelt rapper/zanger Muasır wellicht
het meest Turks aan. Niet enkel omdat hij in het Turks rapt en zingt, maar ook omdat in
de productie op de ep Pal Sokağı Çocukları hier en daar samples uit klassieke
Turkse muziek opduiken. Neem bijvoorbeeld de saz-melodie die het refrein van
“Dünden Kalan” aandrijft, de fluitsample in “Hes Mi?” of de intro die een krakerige
Turkse mannenstem verknipt tot een perfecte sfeerzetter. Qua stijl valt de hiphop van
Muasır onder te brengen in het soort muziek dat een half decennium geleden als
“backpacker” werd getypeerd: zonnige soulvolle vibes met teksten (voor zover we ze
kunnen volgen natuurlijk) die ver weg blijven van gangsterclichés. In “1 Oda 3 Pencere”
(“1 kamer 3 ramen”) haalt Muasır bijvoorbeeld herinneringen op aan een vervlogen
herfst. Liefhebbers van Blackalicious, K-Os, de vroege Lupe Fiasco of, recenter, iemand
als Watsky, kunnen hier dan ook hun hart ophalen, tenminste zolang ze openstaan voor
Turkse teksten. Music 4 Non Musicians, het label waarop deze EP werd uitgebracht,
biedt overigens een groot deel van zijn verdere catalogus gratis aan, een collectie hiphop
van allerlei slag waarin het aangenaam grasduinen is.
4. TSU!
Hakan Dedeoğlu, de man achter TSU! (tevens actief in Ricochet en OAK en sinds kort
lid van het Canadese Esmerine) maakt vaag galmende akoestische folk met traag
tokkelende gitaren die omwikkeld worden door ijle strijkers en geluidstexturen die
rijkelijk echo’s in het rond strooien. Op zijn zelfgetitelde debuut klinkt dat doorgaans
instrumentaal, maar een enkele keer worden er ook spaarzame Engelstalige vocals bij
gehaald (“Behold! The Night Calls Your Name”). Dat levert een tiental vignettes op,
akoestische schetsen die vanuit een gelijkaardig uitgangspunt toch een mooie variatie
aan de dag leggen. Zelf haalt hij invloeden aan als Six Organs Of Admittance en James
Blackshaw, en die invloed is zeker te horen, al komen er ook klanken bij aan te pas die
doen denken aan spul dat op Constellation wordt uitgebracht (die link met Esmerine is
er duidelijk niet toevallig), zoals de gruizige achtergrondgeluiden op “Across Coffee
World, Above Honda”. Bovenal zorgt de minimale aanpak die Dedeoğlu aan de dag legt
voor een eigenheid die in al zijn simplesse erg te pruimen is. Dat moeten ook Carla
Bozulich en Shahzad Ismaily gedacht hebben, want beiden werkten mee aan
respectievelijk dit debuut en ’s mans tweede plaat H.M.S. Angora.
5. Replikas
Replikas is ondertussen zowat een instituut in de Turkse alternief-experimentele
scene, met heel wat albums op de teller. De band draait zijn hand ook niet om voor een
zijproject meer of minder, zoals Alfred Hitchcocks stille film Blackmail van een
nieuwe soundtrack voorzien. Daarvan is deze plaat een liveopname uit 2013. De semi-
geïmproviseerde muziek hier doet vaak denken aan die van vroege postrockbands als
Bark Psychosis of aan de donkere ambient van figuren als Aidan Baker. Onheilspellende
maar steeds boeiende geluidsexperimentatie die schommelt tussen spanning,
experiment en nostalgie (het lieflijke pianothema in de tweede helft van “Blackmail 2”
dat zo uit een gramofoonplaat gelicht lijkt bijvoorbeeld). Weliswaar niet per se
representatief voor wat de band verder uitvreet en ongetwijfeld indrukwekkender met
de visuals erbij, maar ook zonder die ondersteuning biedt deze soundtrack een
meanderende geluidservaring om aangenaam in te verdwalen.
Het Europalia-festival loopt van 6 oktober tot 31 januari. Ook hier gaan de
muziekstijlen enorm breed, van Ottomaanse klassieke muziek tot jazz, psychedelica en
rock. Onze aanraders? Het uitstekende instrumentaal eclecticisme van Ayyuka (niet
gratis downloadbaar, wel volledig te streamen) op 21
november in Handelsbeurs en de tweede editie van het Eastern Daze Festival (28
november) in Vooruit waar de koppeling van experiment en trance centraal staan.
