Er bestaat nog altijd een grijze zone tussen thriller en literatuur. Liefhebbers van het ene genre moeten niet van het andere weten, wegens te saai, te stug, te gecomponeerd. Fanatici van de tweede soort beschimpen aanhangers van de thriller dan weer alsof het om een product van een lagere diersoort gaat. Interessant is wanneer schrijvers vol overtuiging in de grijze zone duiken. Ze geven haar kleur en laten harten bonzen met plot én vocabulaire.
Bertram Koeleman mag dan een debutant zijn, hij weet een en ander over literatuur. Niet alleen door zijn studies Engelse taal- en letterkunde, ook vanwege zijn broodwinning als inkoper bij een boekhandel. Wie kan zich niet met sprekend gemak voorstellen hoe Koeleman daar af en toe achteloos een boek opneemt en ergens middenin begint te lezen? Hoe hij dan, op basis van hooguit een bladzijde of tien, oordeelt of hij het boek verder wil lezen of niet. Al te vaak zal het oordeel negatief uitvallen, want begin een thriller ergens halverwege en de grote banaliteit van de handeling kan bijna niet aan de aandacht van de lezer ontsnappen. Het is echter niet veel beter gesteld met wat als literatuur door het leven gaat: het zijn taaie brokken venijn, die geen duimbreed toegeven voor wie zonder schroom ergens halverwege komt binnengevallen.
Natuurlijk heeft Koeleman geen boek voor ogen gehad dat zich laat openklappen en vanaf een willekeurig punt laat lezen. Het zou ook zonde zijn wanneer lezers zich tot dergelijke gedragingen laten verleiden, want vanaf de eerste pagina is het bij Koeleman al raak. De spanning die voortvloeit uit een niet nader te omschrijven gevoel dat er iets bijzonders aan de hand moet zijn met dat boek, met die karakters, van Jonas Balsam tot een opdringerige huisvriend, is wat de roman zijn sterkte verleent. En de greep waarin de schrijver zijn lezers vanaf de openingszin houdt, wordt gaandeweg almaar strakker. Nee, het is dus geen boek om zomaar in te springen. Wie dat niet doet, zal het als een uitstekend geregisseerde thriller overigens in een beweging willen doorlopen, dankzij de huivering die Koeleman zijn lezers aanpraat. Want er mag dan Paul Auster op de achterflap staan, Bertram Koeleman voelt heel erg als Bertram Koeleman. Een heuse prestatie voor iemand die nog maar aan zijn eerste boek toe is.
De plot? Jonas Balsam staat in voor het beheer van Storm Lake, een villa aan een meer. Ogenschijnlijk woont hij daar alleen, maar schijn bedriegt: reeds vele jaren woont Benjamin Kriendler eenzaam bij hem in. Enkel “de huisvriend” komt eens per week. Het gaat om een emeritus hoogleraar, die college geeft aan Benjamin. En zoals vrienden nu eenmaal doen, zet de huisvriend plots alle zekerheden op de helling. De verwijzing naar de Amerikaanse cinema dook in de vorige alinea al even op. Niet zomaar, want behalve in de boeken heeft Koeleman allicht ook met zijn neus tussen de films gezeten. Hij weet hoe verleden en heden in elkaar moeten worden gepast. Hij weet wat er toe doet om een verhaal aan te dikken. En hij weet hoe hij, ondanks dat het om een thriller gaat, toch een heel “gewoon” karakter aan zijn boek te geven. Tegelijk heeft de debutant een aantrekkelijke stijl. Die is niet vrij van een pientere vergelijking, hier en daar. Toch doet Koelemans vertelling nooit gezocht aan. Hij is voorzichtig met de literatuur, giet haar niet parmantig bij de lezer naar binnen.
Een sublieme roman dus? Toch niet helemaal. Het relaas waarop de schrijver zijn boek bouwt, wordt niet helemaal aannemelijk gemaakt. Alsof de lezer doorheen de tekst nog steeds de ruwe schetsen ziet van wat een zo realistisch mogelijk verhaal had moeten worden. Daarnaast is de grootste klus voor wie aan een thriller begint natuurlijk de afwikkeling. Die had doeltreffender kunnen zijn en de lezer nog meer tot een ontlading kunnen brengen. Koeleman schrijft goed en rondt De huisvriend keurig af, maar er had meer in kunnen zitten. Wat niet wegneemt dat dit een debuut is waarvoor je even verlof zou willen nemen, zodat je niet tot het volgende avonduur zou moeten wachten vooraleer het boek uit te kunnen lezen.
