Is poëzie op sterven na dood? Kwatongen – zij die nu eenmaal overal hun zegje over willen doen – beweren van wel, maar wat dan met poëzieavonden die volle zalen trekken, zoals de recente (laatste) aflevering van ‘Koningsblauw’, of de publicatie van dichtbundels en verzamelde werken bij grote uitgeverijen? Hoe dan ook blijft het gedicht als entiteit een paradoxaal goed in tijden waarin de mens het utilitarisme weer hoog in het vaandel draagt. Dus weg met Voor het onweer? Vergeet het maar!
Het was Herman De Coninck die een aantal jaar voor zijn dood hard maakte dat poëzie helemaal geen doel heeft en dat hij dat als een van haar grote troeven beschouwt. Ze hoeft niets, moet aan niemand verantwoordingen afleggen en kan daardoor “autonoom” zijn — om daarmee een beladen woord uit de kast te halen, dat onlangs nog ophef maakte toen Bart De Wever er uitspraken over deed in een veelbesproken opiniestuk voor De Standaard. Dat de politicus naar het einde van het artikel toe de focus verliest en eigenlijk geen conclusie formuleert, betekent dat er tussen de regels moet gelezen worden. Daar staat dat de cultuursector zich, onder zijn bewind, zou moeten wentelen in een nutsdenken: wat geen zin heeft of geen volk lokt, verdient ook het geld van de (Heilige!) Belastingsbetaler niet. Die wil immers dat er verantwoording wordt afgelegd voor het uitgavenbeleid van de overheid – kortom, paste De Wever het grote agendapunt van de N-VA gewoon toe op cultuur. Over zijn ideeën zegt dat artikel niets nieuws, maar misschien wel over de persoon van De Wever: heeft hij nooit in een groezelig en bijna uitgestorven theater- of cinemazaaltje een fantastisch moment meegemaakt, of een zelden gelezen titel in handen gekregen die dankzij geld van de gemeenschap zorgvuldig kon worden vertaald? Kent De Wever de ontroering die gepaard gaat met een zeldzame ontdekking, met nutteloze, onzinnige poëzie die de lezer toch helemaal optilt? Nee? Dan moet iemand die man dringend Voor het onweer van Michael Krüger cadeau doen.
Het is Cees Nooteboom die nu al een heel aantal jaren pleit voor meer waardering voor het oeuvre van Krüger, en daar actief in investeert door diens poëzie naar kwetsbaar, immer bedachtzaam Nederlands te vertalen. Krüger is directeur van Hanser, een vooraanstaande uitgeverij in Duitsland, maar daarnaast zelf ook auteur van romans en poëzie. In het Nederlands verschenen eerder Idyllen, illusies, in 1990, en Rooksignalen. dertien jaar later. Voor deze bundeling onder de titel Voor het onweer selecteerde de vertaler de gedichten die hem het meest na aan het hart liggen, waarbij de totale productie meer dan twintig jaar uit het leven van de dichter beslaat. In handen van Nooteboom komen Krügers gevoelens en gedachten overigens perfect tot leven: de tristesse die van kleine dingen uitgaat, de strijd die allen leveren met hun bestaan, de natuur die een mens kan overmeesteren,… Krügers stijl kent geen grootspraak, maar ontspint glansrijk het grotere verhaal van observaties die iedereen kent. Het alom bekende tafereel van “de lezende vrouw” beschrijft Krüger bijvoorbeeld met zachtzinnige, hartroerende hand. Ook is de dood erg aanwezig, maar niet op een zwartgallige manier – alweer vat Krüger de weemoed die iemands vertrek in de ander achterlaat. Het vroegere werk, dat in deze selectie van zeven bundels kwantitatief het sterkst is vertegenwoordigd, getuigt daar al van. Daarnaast schreef de dichter doorheen de jaren ook meer beschouwelijke gedichten, waarin hij, geheel en al anti-utilitaristisch, de betekenis van “de dingen” op een “andere” manier probeert te zien. Het fantastische aan Voor het onweer is nu net de quasi gelijkmoedige manier waarop dat kan: de lezer wordt niets opgedrongen, maar kan volledig meeglijden in de minutieuze scènes die de dichter opzet en uitwerkt.
Zoals met alle literaire openbaringen gaat met het treffen van Voor het onweer ook een zekere spijt gepaard. Spijt dat Michael Krüger niet eerder werd ontdekt. Want dit is het soort auteur die voor een alternatieve kijk op de werkelijkheid zorgt – een die bovendien niet meer loslaat. Tegelijk is Voor het onweer een grote troost, tegen de spijt die de bundel opwekt. Als dat geen paradox is…
