Strictly lovesongs
U denkt absoluut niet van jazz en blues te houden en de naam
Etta James doet bij u misschien niet meteen een belletje rinkelen.
Toch durven we er een drankje om te verwedden dat deze grote jazz-
en blueszangeres u al eens in vervoering heeft gebracht. Kan u zich
de spraakmakende Coca-Cola Light reclame van een aantal jaar
geleden nog herinneren? Lieftallige kantoordames die het een beetje
té warm krijgen van de knapperd die hun drankautomaat komt
bijvullen. Met deze verschroeiende tekst:
“I don’t want you to be no slave.
I don’t want you to work all day.
But I want you to be true.
And I just want to make loooooove to you,
love to you, ooohooo,
love to you.”
<iframe width=”420″ height=”315″
src=”http://www.youtube.com/embed/TdrE1VMxzoE” frameborder=”0″
allowfullscreen></iframe>
Wel, dat is een powersong van Etta James.
‘I Just Want to Make Love to You’ is oorspronkelijk van Muddy
Waters. Volledig in de traditie van blues en jazz is het de
gewoonte om klassiekers opnieuw te interpreteren en de liedjes zo
een langer leven te gunnen. Bij Waters klonk het nog vrij bluesy en
rokerig, dankzij een mondmuziekje. In de versie van Etta James
horen we nog steeds een vleugje blues maar tegelijkertijd heeft de
zangeres er ook pittige en rauwe popmuziek van gemaakt. Etta zet
grollend diep aan en haalt dan weer kletterend schel uit. Haar stem
is als een trompet. Het liedje zwiept als een opgerolde
keukenhanddoek en je hoort dat ze het meent. Je kan er niet op
dansen, maar je hart zwiept mee. Dat is een kunst die Etta onder de
knie heeft.
Of beter gezegd, een kunst die ze onder de knie had, want op
twintig januari 2012 moest de wereld afscheid nemen van de
legendarische Etta James (geboren op 25 januari 1938). Ze verkeerde
sinds 2011 jammer genoeg niet meer in goede gezondheid (leukemie en
een vroeg stadium van Alzheimer). Met haar bijna 74 jaar, is ze
opvallend oud geworden voor iemand die de helft van haar leven met
zware drugsverslavingen heeft geworsteld. Toch heeft die strijd
tegen drugs haar carrière en reputatie niet gebroken. En dat vinden
wij op zijn minst opmerkelijk. Etta James moet energie en
levenskracht te over gehad hebben.
Haar talent was al op vroege leeftijd overduidelijk aanwezig:
als klein meisje uit Los Angeles trok ze belangstelling in het
plaatselijke kerkkoor. Geruchten gaan de ronde dat zoveel mensen
haar wilden horen zingen dat er zelfs sprake was van
onderhandelingen over een eventuele gage (iets waar de pastoor
natuurlijk niet op in kon gaan). Etta groeide niet op in een rijk
gezin en ze moest en kon geld verdienen met haar talent. Het duurde
tot 1961 voor ze haar solodebuut ‘At Last’ uitbracht. Maar ook
daarvoor had ze al een geslaagde zangcarrière. Als veertienjarige
zong ze al in een meidengroepje dat The Peaches heette. Toen zij
drie jaar later het muzikale pad van Johnny Otis kruiste, kwam
alles in een stroomversnelling. Onder zijn invloed nam Jamesetta
Hawkins haar (geslaagde) artiestennaam Etta James aan.
Ze had een eigen stijl. Net zoals James Bond zijn Martini enkel
shaken not stirred drinkt, had Etta James zo haar
principes: Etta strictly did lovesongs. En ze had
gelukkig oog voor goede smaak. Ze plukte de mooiste jazz- en
bluesnummers van straat of uit andermans repertoire en bracht er
haar eigen versie van. De gemeenschappelijke noemers waren meestal
een sterke tekst, alsook een mooie melodie. Zelfs de arrangementen
in haar versie waren soms beter dan het origineel: vol maar geen
noot te veel, strak opgewonden en toch romantisch. In elk nummer
werd ook wel wat extra pit binnen gesmokkeld. Dat suggereert een
gevoel voor productie en opname.
Haar stem lijkt volgens ons heel erg op die van Irma Thomas, die
u misschien kent van ‘Time is On My Side’. In tegenstelling tot
haar tijdgenote, heeft Etta James veel meer erkenning weten te
oogsten. Ze mocht tijdens haar lange carrière heel wat prijzen
ontvangen. Opvallend daarbij is dat ze de hokjes doorbrak: R&B,
jazz, blues en rock & roll. Een opsomming uit de losse pols:
meer dan een dozijn Blues Music Awards, zes Grammy’s waaronder een
life time achievement award, maar ook de NAACP Image Award
(1990) wegens haar invloed als zwarte artieste. Die laatste vond ze
naar eigen zeggen zelf het belangrijkst. Daarnaast werd ze twintig
jaar geleden ook al opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame
(1993) en in 2003 werd voor haar een ster bijgeplaatst op de
Hollywood Walk of Fame.
De bijpassende sterallures waren haar niet vreemd. Etta James
heeft altijd als een diva op het podium gestaan. Ze wist dat ze kon
zingen. En ze zong dan ook met trots. Met vuur in haar blik. En met
lichtjes geheven hoofd. Haar bijnaam was dan wel Peaches,
maar Etta James zong als een leeuwin. Luister maar eens naar
‘Something’s Got a Hold on Me’: ze kon brullen als James Brown. En
de plukkende strijkersarrangementen en plingende piano
staan zo strak gespannen als een boog. Jaren later zong ze
ditzelfde liedje samen met Christina Aguilera, maar dan in een heel
andere, tragere versie. Met een achtergrondkoortje, zodat het wat
weg heeft van een werkmansliedje.
Uiteraard is ze een bron van inspiratie voor andere
solozangeressen met een soulvolle stem. Vooral Beyoncé en Christina
Aguilera plukken ook vandaag nog graag uit haar repertoire. Etta
had waarschijnlijk eerder een boontje voor Christina Aguilera, want
zij kreeg de eer om ‘Tough Lover’ opnieuw uitbrengen. Beyoncé lag
bij Etta dan weer duidelijk minder hoog in de schuif. Zij kreeg
namelijk een sneer van Etta te verwerken, omdat ze tijdens de
inauguratie van president Barack Obama de show had gestolen met
Etta’s signature song ‘At Last’. Mevrouw Etta James nam
geen blad voor de mond als iemand niet her kind of people
was. Ze stond immers allesbehalve bekend als een katje om zonder
handschoenen aan te pakken. Niemand keek dus raar op toen niet
Beyoncé, maar Christina Aguilera op de uitvaartplechtigheid een
laatste muzikaal eerbetoon aan haar mocht brengen.
Haar muzikale erfenis is groot: een dertigtal studioplaten, een
handjevol live recordings en natuurlijk ook een paar
verzamelalbums. Als we daar in grasduinen, vinden we een hele hoop
liedjes waar blues- of jazzliefhebbers met recht geen genoeg van
krijgen. U kent ze wel: rokerige nummers met een slepende snare
drum. Droevige ritmes die goed passen laat op de avond in een
schemerig salon, blokken hout op het vuur, voeten omhoog, een
glaasje whisky of Cointreau voor elke gesprekspartner. Dat soort
kwaliteitsvolle, rustige achtergrondmuziek (duidelijk gezongen door
een tot rust gekomen, oudere persoon) vindt u ook terug op de
laatste verzamelplaat ‘The Dreamer’ die recent is verschenen.
Nu, u kan niet snel iets misdoen als u iets van Etta koopt, want
Etta was zelden minder dan uitstekend. Maar toch zijn we zelf niet
zo weg van de gewone bluesaanpak op ‘The Dreamer’ (2011). Het is
niet het strafste wat ze in haar lange carrière gemaakt heeft. Je
valt er niet van achterover, wat bij haar vroege platen wel het
geval is. Precies omdat die heel erg pop klonken. Je moet
het maar doen; in de jaren ’60 als jonge vrouw niet alleen hoog op
de Blues Billboards mikken, maar ook op de Pop Charts. Met haar
gedurfde, gespannen strijkersarrangementen slaagde ze er in om vele
hokjes te doorbreken. Vijftig jaar later klinken haar debuutalbum
‘At Last’ en haar tweede album ‘The Second Time Around’ nog altijd
even pittig en sterk. ‘The Dreamer’ heeft dat allemaal niet.
Omdat we ons niet willen beperken tot dat laatste verzamelalbum
en we onmogelijk al haar werk kunnen bespreken, hebben we kris-kras
en volledig arbitrair het mooiste uit haar carrière geplukt. U
krijgt een lijstje met pareltjes van Etta James waar wij
halsoverkop verliefd op zijn geworden. Het zijn liefdesliedjes van
een halve eeuw oud. Maar nu zowat alle stijlen gerecycleerd worden
klinken ze terug verrassend modern – en klef zijn ze zeker niet.
Etta was sowieso eerder een leeuwin dan een katje. Dus: houd uw
hart vast, doe voor de gelegenheid uw mooiste kleren aan en
misschien beslist u daarna, net zoals wij, uw hoedje gracieus af te
zetten voor Etta James.
Onze selectie:
Iedereen kent ‘At Last’. Het is terecht het
nummer waarmee Etta James het meest herdacht wordt. Het begint
traag, laag en diep, als het ware met een diepe zucht van
opluchting: “At last my love has come along. My lonely days are
over…” Dan vallen ook de laatste restjes van eenzaamheid, zorgen
en verdriet op de vloer en klimt de tekst schallend van puur geluk
omhoog: “… and life is like a song! Oh Yeah!”
1. ‘Are My Thoughts With You’. Als u van
‘Daydream’ van The Wallace Collection houdt, dan zal ook dit nummer
ongetwijfeld in de smaak vallen. Beloofd. De baslijn is bijzonder
mooi, en danst tegen de zanglijn in.
2. ‘Sunday Kind of Love’. De tekst van deze
song klopt als een bus en is zo mooi dat we hier een hele lap gaan
citeren:
” I want a Sunday kind of love,
a love to last past Saturday night.
And I would like to know
it’s more than love at first sight.”
“Oh I’m hoping to discover
a certain kind of lover,
who will show me the way.
And my arms need someone
someone to enfold, who will keep me warm
when Mondays and Tuesdays grow cold.
Love for all my life to have and to hold.
I want a Sunday kind of love.”
De strijkers die wel sierlijk van een filmtrap af lijken te
dwarrelen, geven dit liedje de warmte die past bij een
koffiereclame of een romantische zwart-witfilm. Prachtig.
3. ‘Dream’, met z’n tot het uiterste gespannen
violen. En de meest positieve raad ooit: wensdromen is inderdaad
een goede remedie voor een dipje. Zet dit maar op als u het niet
meer ziet zitten en u tonnen hoop nodig heeft.
“Dream when you’re feeling blue.
Dream, that’s the thing to do.
And things never are as bad as they seem,
So dream, dream, dream.”
4. ‘Seven Day Fool’. Het klinkt misschien
vreemd, maar het begin doet ons aan ‘Somebody I Used to Know’ van
Gotye denken. Alleen de backings doen wat gedateerd aan,
maar daar knijpen we een oogje voor dicht.
5. ‘The Man I Love’ (we bedoelen wel de strakke
strijkersversie van het album ‘Other Popular Songs by Etta James’,
niet de saaie pianoversie uit het album Mystery Lady: The Songs of
Billie Holliday). We hoorden ooit in een melige film: “Elke vrouw
heeft een lied in haar hart nodig”. Etta heeft er tassen vol van
gezongen. We moeten ze anders maar gewoon terug zingen terwijl we
de was ophangen: ‘Some day he’ll come along, the man I love. He’ll
be big and strong, the man I love. And when he comes my way, I’ll
do my best to make him stay.’
