Eén van de redenen waarom de Koreaanse cinema de laatste jaren
zo’n trouwe (zij het beperkte) fanbasis heeft opgebouwd, is
ongetwijfeld de bizarre toon die eigen lijkt te zijn aan die films.
Prenten als ‘Oldboy’, ‘Memories of Murder’ en ‘The Host’ maakten
duidelijk dat Aziatische cinema wel degelijk commercieel leefbaar
is in Europa en de VS – een miljoenenpubliek zullen ze misschien
niet lokken, maar wie eenmaal gebeten is door die eigenzinnige
stijl van filmmaken, die de regels van de traditionele westerse
verhaalstructuur regelmatig aan z’n laars lapt, blijft consequent
teruggaan voor meer. Volgens mij heeft het iets te maken met de
onvoorspelbaarheid van die films. Koreanen hebben bijvoorbeeld geen
schrik om hun helden te laten sterven, ze leggen een diabolisch
gevoel voor humor in hun verhalen (altijd op momenten dat je dat
het minst verwacht), en in het midden van een realistische intrige
durven ze dikwijls uitzinnige, surrealistische scènes in te lassen.
In ‘Memories of Murder’ wordt de marteling van een moordverdachte
gepresenteerd als een komische situatie. De personages die het
loodje leggen in ‘The Host’, zouden in elke Amerikaanse versie van
dat scenario blijven leven. En ‘Oldboy’ zit vol scènes waarvan we
nu al met zekerheid kunnen zeggen dat Will Smith ze nooit zal
overdoen in een Steven Spielberg-remake. ‘The Housemaid’, van
regisseur Sang-soo Im, past perfect in dat rijtje van razend
interessante, stijlvolle films, waarin zich hier en daar een
qué?-moment van formaat aandient.
Eun-yi is een naïef meisje dat als kinderoppas gaat werken voor
een rijkeluiskoppel. Hoon is een zakenman die graag pretentieus
placht te wezen over zijn wijnkelder, terwijl zijn hoogzwangere
vrouw Haera zich rot verveelt in haar enorme huis. Wanneer de
zwangerschap seks tussen de echtgenoten zo goed als onmogelijk
maakt, besluit Hoon om een nachtelijk bezoekje te brengen aan
Eun-yi. Of het nu uit verveling, geilheid of naïviteit is, wordt in
het midden gelaten, maar Eun-yi lust er wel pap van en voor ze het
weet, is ze zelf in blijde verwachting van de heer des huizes.
Wanneer Haera dat te weten komt, begint ze stante pede samen te
spannen met haar moeder om het kindermeisje uit de weg te
ruimen.
Dat alles werd gebaseerd op een gelijknamige Koreaanse film uit
1960, die ik niet heb gezien, maar waarvan ik me heb laten
wijsmaken dat hij de twee rivaliserende vrouwen meer op gelijke
hoogte zette. In het origineel ontwikkelde de strijd tussen Eun-yi
en Haera zich eerder als een bitch fight tussen twee
feeksen die niet voor elkaar moesten onderdoen – wat daar ook van
aan is, Sang-soo Im heeft hier in ieder geval iets heel anders voor
ogen. ‘The Housemaid’ is een vernietigende kritiek op de manier
waarop klassenverschillen nog altijd worden gehandhaafd in het
hedendaagse Korea. Hoon en Haera behandelen hun personeel met een
neerbuigendheid die suggereert dat ze hen bijna als hun persoonlijk
bezit beschouwen. Wanneer Hoon Eun-yi voor de eerste keer ziet,
zegt hij: “Ik heb eigenlijk niets tegen je te vertellen. Kun je een
fles wijn naar boven laten komen?” En achteraf twijfelt hij er geen
seconde aan dat Eun-yi hem sito presto in haar bed zal toelaten.
Haera, op haar beurt, laat zich wassen en haar tenen lakken zonder
haar kindermeisje verder een blik waardig te gunnen. Eun-yi’s
zwangerschap brengt die hiërarchische manier van denken tot een
bijna absurd kookpunt. Sang-soo Im is niet bang om zijn thema tot
in het extreme door te trekken, wat aanleiding geeft tot precies
het soort surreëel aandoende scènes dat de Aziatische cinema soms
zo verbijsterend maakt voor westerse publieken.
Neem bijvoorbeeld de scène waarin Hoon Eun-yi gaat verleiden.
Zonder al te veel poespas begint hij haar te kussen, waarna hij
rechtstaat, tegen haar zegt dat ze hem moet pijpen en zijn armen
wijd uitstrekt, een fles wijn nog steeds in de hand. Het ziet er
potsierlijk uit, bijna lachwekkend – maar het versterkt ook het
gevoel van meerderwaardigheid dat Hoon voelt. Het benadrukt het
feit dat hij Eun-yi als zijn eigendom ziet. Dit soort non
sequiturs doorspikkelen de hele film, met als ultiem
hoogtepunt de grand guignol-climax én de
quasi-onverklaarbare epiloog. (Die vast wel erg diepzinnig en
symbolisch zal zijn, maar ook geheel vanuit het niets lijkt te
komen.)
Los van die momenten, die in het jargon van een generatie
waartoe ik nooit zal behoren ongetwijfeld als “WTF” bestempeld
zouden worden, is ‘The Housemaid’ een elegante thriller, met een
beeldvoering die past bij de luxueuze setting waarin alles zich
afspeelt. Gracieuze camerabewegingen en subtiele muziek geven het
geheel een classy uiterlijk, maar vergis je niet: onder
dat alles klopt nog steeds het hart van een trashy
thriller, vol seks en intriges. De visuele stijl benadrukt het
gegeven van voyeurisme, dat een belangrijke rol speelt in de plot.
De personages lijken elkaar constant stilletjes te besluipen – ze
duiken onverwacht op in deurgaten en loeren door vensters.
Inhoudelijk is de prent dan ook opgebouwd uit gefluisterde
gesprekken, geniepige telefoontjes en roddels. Heel sappig
allemaal, maar dan wel gepresenteerd met een ingehouden, sierlijke
stijl – die dan af en toe doorbroken wordt door een moment van pure
waanzin.
Dat alles zorgt voor een originele, spannende film, die net iets
te onzeker is van toon en net iets te wazig van karakteruitdieping
om echt te blijven plakken. Zo wordt het nooit helemaal duidelijk
waarom Eun-yi ingaat op de avances van haar baas – angst om
ontslagen te worden, aantrekkingskracht of weet ze gewoon niet
beter? En ook de achtergrond van Hoon zelf had best wat verder
uitgewerkt mogen worden. Haeda komt beter tot leven, omdat ze haast
continu in dialoog is met haar moeder (en niét met Hoon, wat ook
iets te betekenen heeft), maar van de man in het gezin is het niet
echt duidelijk wat hem drijft, buiten de arrogantie die hem van
jongsaf is aangeleerd.
Die kleine minpuntjes doen echter niets af van de kracht van
‘The Housemaid’ – een bizarre thriller die op onnavolgbare manier
een karikatuur weet te maken van de extremen waartoe mensen in
staat zijn om toch maar hun status te behouden.
