Tzadik, 2010
Het is bijzonder moeilijk om een glimlach te onderdrukken bij een
zoveelste uitgave van het Tzadik-label. Het Book of Angels
van John Zorn
is dit jaar al aan zijn derde volume toe en wordt onder handen
genomen door een vrij onverwachte naam: Ben Golberg! De in Denver
geboren klarinetspeler is al sinds de jaren negentig bezig met
eigenzinnige experimenten in het genre van de klezmer. Getuige
daarvan is het sublieme ‘Melt Zonk Rewire’, opgenomen met de
groepsnaam New Klezmer Trio. De knotsgekke compositiestructuren en
radical jewish music van Zorn gecombineerd met de virtuoze
talenten van het Ben Goldberg Quartet, dat moet wel vuurwerk
geven!
Het Masada-project (tweede deel) krijgt met deze vijftiende editie
opnieuw een ander gezicht: swingende jazz met woeste uithalen van
Goldberg op klarinet. Een ware synergie van bosso nova,
klezmer en jazz, een combinatie die verrassend
genoeg aardig pakt bij opener ‘Chachmiel’. Jamie Saft laat de
klanken van zijn piano opwindend dansen, terwijl Greg Cohen en
Kenny Wollesen (die laatste maakt ook deel uit van het New Klezmer
Trio) de ritmische structuren op een losse manier uitwerken.
Het is even aanpassen aan het klankgeluid van Ben Goldberg. IJlig,
snel bewegende tonen die de muzikale omkadering in een bijzonder
toonspectrum doorkruisen. Het is ook bijzonder fijn om de man zo
nadrukkelijk te horen spelen: het getokkel en gedruk op de knoppen
geven de muziek een hyperrealistisch karakter. Goldberg is – niet
verwonderlijk – een meester in het combineren van moderne invloeden
met de meest primitieve uitingen van muziek. Vooral bij het
heimelijke ‘Asimor’, dat je laat fantaseren over het ronddolen in
de kleine steegjes van Jerzualem, voel je die terugkeer naar de
bakermat van de joodse muziek.
Soms verglijdt het meer in experiment: ‘Erin’ is een bricolage
tussen jazz en blues dat steeds in grotere extremen vervalt. Elke
vorm van rustpunt of constante wordt genegeerd en geeft de
compositie een bijzonder energiek karakter. Die opwinding ontbreekt
bij ‘Phurzuph’ want, ondanks de uitstekende productie en de
technische uitvoering, is de opbouw iets te voorspelbaar en te
braaf om helemaal in de muziek betrokken te raken. ‘Lahash’ is
daarentegen een pak alarmerender met zijn haastige speelstijl. Het
shockeffect kan echter moeilijk verbergen dat deze Book of
Angels niet altijd aan het solowerk van Ben Goldberg kan
tippen.
Twee composities die de moeite waard zijn om even nader te bekijken
zijn ‘Reqel’ en ‘Itafi’. Eerstgenoemde start als een hobbelige reis
op de rug van een kameel, maar wordt gekenmerkt door een aantal
intrigerende sfeerwisselingen. Het multivalente karakter zorgt dat
het nummer altijd de suggestie van ongrijpbaarheid behoudt en nooit
haar volledige betekenis verraadt. ‘Itafi’ is eveneens verrijkt met
een intrigerend ritmisch patroon, ditmaal funky en beweeglijk. Het
vergt niettemin bijzonder goede muzikanten om die structurele
overgangen makkelijk te verteren en dat gebeurt hier zonder enige
opstootjes. Tijdens deze momenten kan men zich afvragen of een
BoA-totaalproject met zowel zang (de dames van Mycale) als
instrumenten (New Klezmer Trio of Masada) geen
welgekomen additie tot de collectie zou zijn?
‘Uzza’ biedt de luisteraar een soort demonstratieronde op de
klarinet aan, met vliedende noten van een nachtegaal, maar kan in
drie minuten niet volledig overtuigen. Afsluiter ‘Poteh’ herneemt
de sambasfeer van ‘Chachmiel’ en laat ons kennis maken met een
verrassende Jamie Saft op de piano. Het brede instrumentarium geven
de composities van Zorn een verruimd karakter waarbij etnische
muziek een genietbaar randje krijgen.
‘Baal: Book of Angels Volume 15’ is een welgekomen additie tot de
Masada-collectie door de aparte combinatie van artiesten en het
onverwachte eindresultaat. Hoewel het hier een smaakmaker betreft,
is het door kleine inconsistenties geen volledige voltreffer.
Muziekliefhebbers die meer van Goldberg willen horen zijn beter
gebaat bij het New Klezmer Trio.
