Nét toen u dacht dat het veilig was om weer het water in te gaan.
Wie nog een extra reden nodig had om te geloven dat duiken een
rotklus is (je wordt nat, je oren ploppen, je vingers trekken samen
in rimpels), krijgt er meer dan genoeg in ‘Open Water’, een
docudrama van Chris Kentis dat gedurende het voorbije jaar een zeer
sterke reputatie wist te vergaren op diverse filmfestivals.
Gedraaid voor minder dan geen geld (130.000 dollar, een schijntje
als je ziet wat ze met dat geld op het scherm getoverd hebben) en
gefilmd op digitale video, is dit een steeds fascinerende, soms
angstaanjagende thriller waarin het publiek rechtstreeks wordt
aangevallen op een aantal van haar meest fundamentele angsten.
Achtergelaten worden in een grote verlatenheid. Agressieve beesten
met zeer scherpe tandjes. Geen kant uitkunnen terwijl je je eigen
lichaam voelt instorten.
Susan en Daniel zijn twee Amerikaanse yuppies die besluiten om de
stress van hun dagelijks leven even vaarwel te zeggen en een paar
dagen te ontsnappen naar een tropisch eiland. Voor het plezier doen
ze mee aan een duikexcursie, maar door een misverstand raken de
organisatoren hen uit het oog – tegen de tijd dat het koppel aan de
oppervlakte komt, is hun boot weggevaren, zonder dat iemand er het
minste benul van heeft dat er twee mensen tekort zijn op de trip.
Susan en Daniel blijven alleen achter, dobberend in het midden van
de oceaan. Ze hebben het koud, er is niets of niemand in de buurt
om hen te helpen, er zitten kwallen en haaien in het water en tot
overmaat van ramp is er ook nog eens een onweer voorspeld voor die
nacht. De uren verstrijken langzaam maar zeker, zonder dat er hulp
komt opdagen en de kansen op een goede afloop slinken
zienderogen.
Dat dit alles gebaseerd is op ware feiten, die plaatsvonden in
Australië in 1998, garandeert natuurlijk nog niet dat we een
boeiend drama te zien zullen krijgen, en de eerste vijftien minuten
van ‘Open Water’ doen eerlijk gezegd het ergste vermoeden. Susan en
Daniel zijn immers niet bepaald de interessantste twee mensen die
we ooit op film hebben gezien: hun relatieproblemen zijn banaal en
worden nauwelijks uitgewerkt. Het meest verhullende moment wat dat
betreft, is de openingsscène, waarin de twee met elkaar praten aan
de gsm, en pas ophangen eens ze naast elkaar in de auto zitten – zo
verstoord is de communicatie tussen hen beiden. Maar dat blijven
vage ideeën, die worden ondersteund door dialogen die op z’n best
summier te noemen zijn. Susan en Daniel zijn in feite nauwelijks
personages, maar eerder figuren, waarvan we enkel de hoogst
noodzakelijke informatie krijgen om vervolgens door te kunnen gaan
met de actie. Ze werken teveel. Ze zien elkaar te weinig. Ze gaan
duiken. Dat hadden ze beter niet gedaan. En dat is alles dat we
over hen te weten komen.
Eens ze echter met hun tweetjes in het zilte nat ronddobberen,
wordt de film beter. Regisseur Chris Kentis kiest ervoor om niet of
nauwelijks weg te cutten van het achtergelaten koppel, zodat we er
het raden naar hebben of er wel een reddingsactie onderweg is. Het
enige waar we mee achterblijven, is dezelfde radeloosheid die de
protagonisten voelen. Aanvankelijk zijn ze nog hoopvol, daarna
maken ze zich kwaad op elkaar en uiteindelijk blijft er enkel nog
hun angst – ook tijdens dit deel van de film blinken de dialogen
niet bepaald uit door hun originaliteit, maar ik vond het alvast
niet moeilijk om te geloven dat twee mensen in die situatie dat
soort dingen tegen elkaar zouden zeggen. ‘Het zal mijn schuld zijn,
zeker?’ – ‘Als jij niet zo druk bezig was met je werk, zouden we
deze vakantie zelfs nooit genomen hebben!’ En zo gaat dat voort –
verwijten vliegen over en weer, enkel om later plaats te maken voor
eindeloze herhalingen hoe graag ze elkaar wel zien. Wat kun je
anders nog zeggen tegen je partner wanneer je ervan overtuigd bent
dat je binnen dit en een paar uur allebei dood in de zee zult
liggen? Hun gesprekken getuigen misschien niet van grote
schrijfkunst, maar op dit punt in de film zijn ze wel
geloofwaardig.
Wat ook helpt, is de soms ontzagwekkend knappe fotografie. Ook hier
geldt de regel dat de film beter wordt eens we op het water
terechtkomen: aanvankelijk, tijdens de set-up van het verhaal,
krijgen we soms storende, eigenaardige kadreringen te zien (let op
een shot waarin de hotelkamer van Susan en Daniel gefilmd wordt
vanuit een hoek in het plafond, met een groothoekeffect, zodat het
beeld lichtjes bol lijkt te staan – voorwaar een vreemd zicht),
maar eens de actie zich verplaatst naar de zee, komen die
technieken veel beter tot hun recht. Niet alleen is de
onderwaterfotografie van een ongelooflijke helderheid, maar ook
laat een digitale camera voor dit soort film toe dat er opeens
shots mogelijk worden die zeer dicht bij de acteurs blijven, en
waarin plotse camerabewegingen bijdragen aan de spanning. Met een
grotere 35 millimeter camera zou dat allemaal heel wat moeilijker
worden en er zou wellicht een gevoel van urgentie, van nabijheid
bij de actie verloren gaan. Zoals het is, weet Kentis heel wat
succesvolle boe-effecten in z’n prent te verwerken én kan hij
alvast één ronduit angstaanjagende scène op z’n conto schrijven:
het is nacht, en in plaats van kunstmatig licht te gebruiken, laat
de regisseur z’n beeld simpelweg pikzwart, tenzij wanneer een
bliksemflits ons enkele seconden lang de acteurs en de haaien om
hen heen laat zien. Tussendoor, in het duister, horen we enkel hun
angstige stemmen – ‘Wat was dat? – Het doet pijn! – Waar zijn ze?’
En in het water horen we de haaien rondom hen cirkelen.
‘Open Water’ is en blijft een film die het vrijwel zonder verhaal
of noemenswaardige personages moet stellen. In feite is dit de
ultieme conceptfilm: koppel wordt achtergelaten in de zee met de
haaien om hen heen. Dat is alles. Maar Kentis weet dat concept in
ieder geval vakkundig uit te melken zodat de toch al spaarzame
speelduur van 80 minuten aan een aardig tempo voorbij gaat. De
cinematografie is ronduit schitterend, de inhoud heel wat minder. U
hoeft niet te rennen om ernaar te gaan kijken, maar er zijn heel
wat ergere dingen in de zalen te vinden.
http://www.openwatermovie.com/
