Joe Simpson, topfiguur in het klimcircuit en succesauteur van klimklassiekers als Over de Rand (1988), levert met zijn nieuwste boek De Smekende Stilte alweer een grensverleggende prestatie. Maar het grensverleggende zou wel eens uit een heel andere hoek kunnen komen dan u verwacht had.
Op klimstages en hooggebergtetrekking is Joe Simpson steevast één van de obligate gespreksonderwerpen. Zijn bekendheid verwierf hij met zijn Touching the Void, naar het Nederlands vertaald als Over de Rand, het verslag van de eerste beklimming van de Peruviaanse Siula Grande (6356m), die ei zo na faliekant afliep voor de auteur en zijn klimpartner Simon Yates. Die klassieker, bekroond met de Boardman Tasker Award 1988 en de NCR Book Award voor non-fiction 1989, beklijft vooral door de onwaarschijnlijke impasses waaruit Simpson zich wist te bevrijden. Chris Bonnington, een andere gevestigde waarde, prees het in 1988 als "één van de ongelofelijkste verhalen over overlevingsdrift die ik ooit heb gelezen". Of, hoe een sneeuwblinde man met gebroken been, hiel en verbrijzelde knie op 6000 m hoogte op handen en voeten naar het basiskamp kroop.
Veertien jaar en enkele klimboeken later ondertekende de auteur "een contract voor het schrijven van een boek over wat de Eiger voor hem betekende". "Een duet tussen kaskraker Joe Simpson en de mythische noordwand van de Eiger, dat moet wel een successtory worden", zal menigeen denken. Of dat inderdaad zo is, blijft de vraag, want De Smekende Stilte weerspiegelt Simpsons evolutie van onbeteugeld tot bezonnen klimmer, en dat spreekt diehard klimfanaten heel wat minder aan. "Het door de jaren heen kleiner worden van mijn vriendenkring begon aan mijn zelfvertrouwen, mijn zelfbeheersing te knagen, als je een roekeloos negeren van onvermijdelijke risico’s tenminste zo mag noemen. Misschien was ik bezig het klimmen te ontgroeien, iets wat mijn vader twintig jaar daarvoor al vol overtuiging had voorspeld toen hij me had gezegd dat het tijd werd dat ik een baan zocht."
Daar waar Over de Rand. Bloedstollend Overlevingsverhaal eerder toegespitst was op uiteenlopende aspecten van het klimmen zélf, gaande van vrij technische routebeschrijvingen tot meteorologische informatie, is De Smekende Stilte een introductie tot het hele klimwezen: klimauteurs, de high life en grondleggers van de discipline passeren de revue. Wat echter nog meer in het oog springt, zijn de beschouwende passages die in de hoofdstukken ingeweven zijn: zo worden bijvoorbeeld vriendschap en emoties een weerkerend thema. Simpson beschrijft de risico’s die een klimmer neemt als "een pure gevoelskwestie" en oppert dat "het misschien beter is om routes te kwalificeren aan de hand van het gamma van emoties die de klimmer zal ervaren, en dat loopt van verveeld, geïntrigeerd en gefascineerd tot verontrust, doodsbang, krankzinnig en uiteindelijk dood". Opmerkelijke uitspraken in het lichtelijk machistische klimmilieu. Ook pregnante ethische en sociale vragen schuwt Simpson niet. "Ik heb het gevoel dat de grenzen van het klimmen niet langer worden bepaald door techniek of geografie, maar door de ethiek. Daar hoort het bij klimmen om te gaan: het gebruik van tradities, ethiek en hartstocht (…)."
Die inhoudelijke aardverschuiving gaat gepaard met Simpsons literaire ontwikkeling. Zowel het boek in zijn geheel als de aparte hoofdstukken zijn beter opgebouwd en minder droog. " ‘Om mensen van hun fobie af te helpen, gebruiken ze de aversietherapie.’ ‘En helpt het?’ ‘Weet ik niet. Maar ik hoop dat ze mij van mijn angst voor slapen met supermodellen kunnen afhelpen’." Hij refereert aan de Victoriaanse dichter G.M. Hopkins, Bob Marley, Nietzsche, horoscoopblaadjes en trekt zodoende vele stijlregisters open. Anderzijds bezondigt hij zich nog steeds aan het gebruik van uitzinnige uitdrukkingen — "de beklimming was in de tas" — en schort er meer dan eens iets aan de Nederlandse vertaling: "Jezusmina!" Ook de onvolledige, niet-systematische woordenlijst en ontbrekende bibliografie laten een slordige indruk na.
"Wit spul is dodelijk." Klimmen is een passie die voor te veel klimmers uiteindelijk leidt naar de dood. Simpsons passie werd door het verlies van al die klimpartners en — vrienden getemperd. Maar, "om de berg hangt de wenkende stilte van de grote hoogte, een sirene die me tegen mijn wil teruglokt". Het duurt volgens mij niet lang meer vooraleer het vuur weer oplaait.
