De 70-jarige acteur, producer, scenarist en regisseur Zhang Yimou (geboren 14 november 1951 in Xi’an in de provincie Shaanxi), is een bijzonder belangrijk figuur en mag het boegbeeld worden genoemd van de belangrijke en invloedrijke groep filmmakers die de ‘Vijfde Generatie’ wordt genoemd. Deze groep is na de Chinese Culturele Revolutie begonnen met films maken. Prenten waarin bewust het oude stramien van de Chinese film worden ontmanteld en die breken met het socialistische heroïsme van de arbeider die de films onder Mao Zedong kenmerkten. Met One Second levert de man na een reeks meer op spektakel gerichte films, opnieuw een intimistisch werk af.
Zhang Yimou wordt in de Chinese populaire pers omschreven als een tovenaar, schepper en genie met een bijzondere persoonlijkheid. Een ding is zeker: Zhang Yimou wil dat zijn films naast hun vaak treffende politieke boodschap, er ook altijd bijzonder goed uitzien en visueel treffend zijn. Hij maakt gestileerde kunstfilms die bovendien vlotjes kunnen meedraaien in het commerciële circuit. Zijn aspiratie is het maken van films in een telkens ander stilistisch register waarmee hij hoopt een mondiaal publiek te bereiken. Dat laatste leverde hem in de jaren van zijn internationale doorbraak, veel negatieve kritiek op in zijn thuisland. Veel Chinezen beweerden dat hij films maakt voor een westers publiek en China op een vertekende wijze voorstelt. Dat zette echter geen rem op zijn scherp oog voor adembenemende esthetiek die hij op thematisch vlak, naast het menselijk uithoudings- en doorzettingsvermogen, graag met panache etaleert en analyseert. Andere terugkerende thematieken zijn liefde, leugens, geweld en macht. Zhang Yimou filmde al een indrukwekkend palmares bijeen. Dat privé en werk vaak hand in hand gaan, merk je overduidelijk in Zhangs lange (en bijzonder succesvolle) samenwerking met zijn voormalige muze Gong Li. Samen maakten ze prachtige meesterwerken als Het Rode Korenveld, Raise The Red Lantern, The Story Of Qiu Ju, Coming Home, To Live en Shanghai Triad. Later liet Zhang haar echter vallen voor de jongere Zhang Ziyi, die sindsdien in onder andere in Hero en House Of Flying Daggers excelleerde. In 2006 werkten Zhang Yimou en Gong Li echter opnieuw samen aan The Curse Of The Golden Flower. Ondertussen heeft Zhang Yimou als regisseur meer dan dertig films op zijn actief waaronder enkele oogstrelende wuxia-epossen, wat hem al zo’n slordige 157 prijzen opleverde waaronder twee Bafta’s (de Britse Oscars).
Hoewel One Second al dateert van 2019 is het toch Zhangs laatste film die in onze zalen wordt uitgebracht. De film had moeten meedingen naar de Gouden Beer op het filmfestival van Berlijn in 2019, maar werd net voor de screening teruggeroepen wegens ‘technische problemen’. Velen vermoeden echter dat de film op controversiële wijze werd teruggetrokken door de censurerende Chinese overheid omdat dit historisch drama zich afspeelt tijdens de Culturele Revolutie.
In One Second focust Yimou zich op Zhang Jiusheng, een ‘gevangene’ die tijdens de Chinese Culturele Revolutie ontsnapt uit een boerderijwerkkamp met een wel heel bijzonder doel: de screening bijwonen van een specifiek bioscoopjournaal waarin zijn dochter die hij al meer dan zes jaar niet meer heeft ontmoet, even te zien is. De man ploegt zich door een onherbergzaam woestijnlandschap naar het dichtstbijzijnde dorpje, net op tijd om te zien hoe Liu, een verwilderd weesmeisje, een van de filmrollen steelt. Wanneer ook de rest van de film beschadigd raakt tijdens het transport, komt het hele dorp dat snakt naar de filmvertoning, samen om gecoördineerd en onder leiding van de grappig bijgenaamde ‘Mr Movie’, de pellicule schoon te maken in de hoop de film alsnog samen te kunnen bekijken.
One Second is beslist Zhang Yimou’s meest persoonlijke en hartverwarmende project sinds jaren. In dit weemoedig drama, gebaseerd op een roman van Geling Yan, brengt de filmmaker een intrigerende nostalgische ode aan de kracht van film als gedeelde ervaring, maar ook als medium voor propaganda. Het is een duidelijke terugblik naar de grote oude dagen van de tactiele cinema, de periode toen films nog kostbare artefacten waren die zachte zorg vereisten om zelfs maar één keer te kunnen worden bekeken (Cinema Paradiso, weet je wel). Zoals altijd is deze hommagefilm – of noem het gerust een liefdesbrief aan de cinema – ook prachtig gefotografeerd en met heel veel liefde en eruditie geregisseerd. Bovendien zet Zhang Yi (My People, My Country) als de hulpeloze vader een verbluffende prestatie neer en steelt nieuwkomer Liu Haocun ieders hart als het koppige weesmeisje. Dat Chinese regisseurs opnieuw meer en meer in een politiek keurslijf worden gedrongen, blijkt niet alleen uit het feit dat de overheid Zhangs film terugtrok uit het filmfestival van Berlijn en hem meteen dwong sommige scènes opnieuw op te nemen, maar ook uit het feit dat er in One Second een fragment wordt getoond van de film Heroic Sons And Daughters, een propagandaprent die na zestig jaar opnieuw verplicht vertoond moet worden in alle Chinese bioscopen als zogenaamde educatieve bijdrage aan de herdenking van het honderdjarige bestaan van de communistische partij. Zhang heeft intussen in blitz-tempo al drie nieuwe films gedraaid, naar verluidt met een veel nationalistischer insteek.
