Niet meer dan dertig minuten heeft een net-geen-dertigjarige nodig om zijn kunde met overgave tentoon te stellen. Wij reikhalzen naar meer.
Wat valt er in een leven allemaal te bereiken voor je dertigste verjaardag? Verbluffend veel, indien we Tigran Hamasyan als voorbeeld nemen. Acht soloalbums, drie EP’s en een klein dozijn collaboraties met Europese jazzmuzikanten. Er zijn weinig palmaressen op korte tijd zo indrukwekkend als dat van de Armeense pianist en vocalist. De nieuwe EP For Gyumri is misschien niet het meest ambitieuze werk, maar de titel suggereert alleszins dat het een van de meest persoonlijke projecten is die Hamasyan tot dusver heeft ondernomen. Hij werd in 1987 in Leninakan geboren, zoals de stad onder de Armeense Sovjetrepubliek heette, waarna ze als Gyumri gekend is. Hoewel Hamasyan het merendeel van z’n late tienerjaren elders doorbracht (eerst Yerevan, daarna Californië) keerde hij enkele jaren geleden naar Armenië terug. Vanuit de hoofdstad Yerevan wekt hij een wereld van opgroeien en familieherinneringen tot leven.
Met een speeltijd van circa dertig minuten is For Gyumri perfect op maat voor luisteraars die slechts rakelings vertrouwd zijn met de artiest en zijn snel aangroeiende oeuvre. Zelf hebben we in het verleden Hamasyan te weinig in acht genomen, ondanks de boeiende vormelijke experimenten — tussen jazz en Levantijnse toonschalen. For Gyumri toont aan dat een dergelijk gebrek aan belangstelling onverdiend is. In vijf composities krijgt men een fraai beeld van Hamasyans creatieve geest — meteen duidelijk waar die productiviteit vandaan komt. “Aragatz” troont ons mee met een begeerlijk motief dat speels tussen Armeense folk en wereldmuziek slalomt. Een showcase van techniek (te veel speelstijlen om op te tellen) die gelukkig niet in manierisme vervalt. Ondanks de ruime omkadering, blijft intimiteit voorop staan.
Geen van de composities valt binnen een genre of speelstijl te plaatsen, al ligt de klemtoon in het eerste deel van For Gyumri duidelijk op de melodie. “Rays of Light” is als een breekbare muziekdoos die langzaam tot leven komt. Hamasyan speelt hier met subtiele geluidsmetamorfoses op de achtergrond en een sfeerverandering halverwege de compositie die onschuld met treurnis verdrijft. De Armeen doet het in drie minuten minimalisme even goed als Max Richter, hoorbaar in een reeks van subtiele echo’s en schakeringen. Met “The American” treedt hij in de voetsporen van Brad Mehldau — let zowel op stijl als compositie — waarbij de harmonieuze insteek de leidraad voor een geweldige technische expositie vormt. Hamasyan doet aan melodieuze deconstructie zonder het proces tot abstractie te verleiden. Integendeel, hij toont flair. Het stemgebruik bovenop het pianospel is passend en brengt zowel diepgang als variatie. Dit had zonder blikken of blozen op Mehldau’s Highway Rider mogen staan.
De tweede helft van For Gyumri zoekt nadrukkelijker het avontuur op. “Self-Portrait” drijft op snelheid, tot op het bruuske af. Als zelfportret suggereert het voornamelijk een woelig karakter, maar binnen in het album werkt de compositie als een pittig intermezzo. “Revolving – Prayer” is een aanslag op je verwachtingspatronen: hoewel de eerste minuten een ingetogen compositie suggereren, zet Hamasyan het melodieuze kader stapsgewijs onder druk. Fanatisme? Net wanneer alles te veel lijkt te worden, vindt hij het evenwicht terug. For Gyumri doet veel, maar vervelen doet het zeker niet.
For Gyumri betekent dat er niet langer een excuus is om de speltechnische en vormelijke magie van Tigran Hamasyan over het hoofd te zien. In net minder dan dertig minuten zet de pianist een persoonlijk verhaal neer dat terloops heel wat uit pianojazz en folk herinterpreteert. Een perfecte opstap naar het zwaardere werk.
