Bozar heeft de laatste jaren een stevige reputatie opgebouwd op het vlak van de internationale samenwerking in het kader van de Europalia-activiteiten. In 2017 staat een natie van 250 miljoen zielen in de schijnwerpers, samengesteld uit 300 etnische groepen en met 737 levende talen: de eilandenstaat Indonesië. De expo Power and Other Things focust op de band tussen het politiek-culturele leven en de opbloeiende kunstscène.
Indonesië kan moeilijk als één samenleving bestempeld worden. Curatoren Riksa Afiaty en Charles Esche nemen als correct uitgangspunt dat, gezien de schaal en de mate van diversiteit waarover we hier spreken, het onmogelijk is om veralgemenend te spreken over de bevolking of de cultuur. De focus ligt dan ook op specifieke artistieke projecten die allen bepaalde momenten uit de politieke geschiedenis van de eilandengroep evoceren en op die manier de basis leggen voor het hedendaagse denken op de eilanden.
Een basiskennis van de geschiedenis van de archipel is echter onontbeerlijk, vandaar dat er terecht geopend wordt met een impressionante tijdslijn. De aankomst van de Portugezen in 1512, de oprichting van de Vereenigde Oostindische Compagnie en de overgang in Nederlandse handen begin zeventiende eeuw, de overname door de Nederlandse staat in 1800, de ethische politiek vanaf 1901, de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog, de onafhankelijkheid in etapes: alle fundamenten voor de latere kunststromingen werden gelegd in de geschiedenis.
Grote verdienste van de tentoonstelling is dat ze er vervolgens in slaagt specifiek voor ieder van deze periodes te duiden hoe dit het bewustzijn van de bewoners telkens weer veranderde. Naadloos gaat de expo vervolgens over in een twintigtal kunstenaarsruimtes die telkens appelleren aan een van deze periodes. De meest befaamde inheemse kunstenaar uit de koloniale periode, Raden Saleh, beeldt duidelijk nog taferelen uit met een koloniaal rechtvaardigingsbewustzijn. Bij de omstreden Jan Toorop worden de weifelende houding en de kritiek reeds ingewerkt in diens symbolisme.
De meer hedendaagse autochtone kunstenaars zoals Sudjojono of Maryanto staan werkelijk op het scharnier tussen de koloniale en de postkoloniale periode. Enkele internationale kunstenaars met voorop Villevoye en Tom Nicholson ontleden reeds minutieus de spanningen in de hedendaagse Indonesische maatschappij.
Het focusen op specifieke kunstenaarspraktijken die echter nooit de band met een bepaald deel van de geschiedenis verliezen, geeft inderdaad een genuanceerd beeld van de “transfer of power and other things” zoals aangekondigd in de eerste onafhankelijkheidsverklaring uit 1945. Veel meer nog dan politieke macht werd er immers een bewustzijn overgedragen, opgebouwd over eeuwen heen.
Power and Other Things, Indonesië & Artloopt nog tot 21 januari 2018 in Bozar Brussel
