Een artzine: in deze digitale tijden is het op zich al een bijzonder gegeven. Becoming The Forest gaat nog een stapje verder. Het is namelijk meer dan een diepgaande bundel over hoe in het (vaak) verkeerd begrepen genre black metal, natuur en omgeving gebruikt wordt als inspiratiebron voor muziek, visuals en teksten. We spraken met de samenstellers ervan: de Noorse Una Hamilton Helle en Belgische Lotte Brown, wiens publicatie de rijkdom van het fascinerendste metalgenre weerspiegelt. “Black metal werd een bril om de wereld door te bekijken.”
Dat voornamelijk Noorse bands het genre zoals we het nu kennen muzikaal vorm gaven, hoeft geen lange introductie. Dat sommige leden van die scène in de jaren 90 betrokken waren bij kerkverbrandingen en moorden, ook niet. Het leidde al teveel de aandacht af van waar een heleboel andere bands in het genre mee bezig waren: muziek. Voor ondergetekende was Two Hunters van Wolves In The Throne Room; toevallig een band voor wie natuur en ecologie inspiratiebronnen zijn, een (late) eye-opener. Het was een startpunt om te beginnen graven in het rijke black metalverleden. Maar we gaan het hier niet hebben over het belang van pakweg Mayhems De Mysteriis Dom Sathanas.
De publicatie van Becoming The Forest past binnen een evolutie die zich de laatste jaren voordoet: de contextualisering van het genre black metal als filosofische en kunstzinnige uitlaatklep, zonder in sensatie en stereotypes te vervallen. Ondergetekende zag als outsider al te vaak (slechte) docu’s en geschiedenisjes waarin black metal vooral gelinkt werd met satanisme en, nog erger, de uitspattingen van de Black Metal Inner Circle, de controversiële groepering die verantwoordelijk geacht wordt voor een aantal kerkbranden in de jaren negentig.
Gelukkig is er het boek van Peter Beste, True Norwegian Black metal (2008), en de black metaldocu Until The Light Takes Us (2009). Die eerste spendeerde acht jaar in het Noorse black metalmilieu, en het resultaat was een adembenemende fotografische reis door een subcultuur. Het tweede is een al even indrukwekkend werkstuk met zowel prachtige beelden als diepgaande gesprekken. En wie meer wil weten over Mayhem kunnen we de biografie van bassist Necrobutcher aanraden, die verscheen bij Ecstatic Peace Library, de uitgeverij van (jawel) Thurston Moore.
Onze excuses voor de lange aanloop, maar dat verdient deze publicatie wel. Je kan ze namelijk met niets anders vergelijken. Noorwegen en natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, daar hoeven we geen tekening bij te maken. Dat het tweede element even erg vasthangt aan black metal wilden Helle en Brown dus van naderbij bekijken. Het geheel groeide echter uit tot een bundel essays, foto’s, poëzie en interviews met verscheidene bands. Die laatste worden zelf aan het woord gelaten over wat de omgeving voor hen betekent, en hoe zich dat uit in hun muzikale praktijk.
Zo slaagt dit DIY zine er met verve in om de variatie van black metal te laten zien, zonder een visie op te dringen — de black metal van vroeger is dan ook niet meer de black metal van vandaag. Het genre wordt niet alleen met natuur verbonden, maar ook met leven, dood, kunst en maatschappij. Het is met andere woorden een gelaagd werkstuk, één dat beantwoordt aan een veranderende tijdsgeest. Maar goed: hoe zijn de samenstellers zo ver gekomen?
Muziek met natuurkracht
Hun voorgeschiedenis maakt ons al (een beetje) wijzer. Beeldend kunstenaar Helle, oorspronkelijk Noors maar tegenwoordig ook residerend in Londen, bestudeerde als student al de link tussen vroege Noorse black metal, landschap en (nationaal) romantisme; ze bekeek meer specifiek hoe bands landschappen gebruikten op albumcovers, promofoto’s en in songteksten. Schrijver en opzoeker Brown is op haar beurt gefascineerd door parallelle werelden. En ook: “Plaats, omgeving, natuur en land beïnvloeden ons (onbewust) in wat we creëren. In de context van black metal zijn folklore, nostalgie en nationalisme dan ook onvermijdelijke thema’s”, legt ze uit — van haar hand vind je in het zine ook een persoonlijk essay over leven in afzondering in de natuur.
“De manier waarop Una de relatie tussen black metal en natuur benaderde in haar eerste zine (Becoming The Forest #1), vond ik fascinerend en uniek”, aldus Brown. Helle: “Black metal kreeg voor mij vooral een bijzondere betekenis toen ik naar Engeland verhuisde. Het was dus niet alleen langer dat sensationele en extreme genre uit mijn thuisland; de muziek zorgde voor een connectie met mijn roots.” Voor Brown berustte de kennismaking met het genre eerder op toeval. “Mijn smaak is behoorlijk breed, en black metal is dus ook blijkbaar echt mijn ding. Het magische aan het genre is het overweldigende, er gaat een natuurkracht van uit.”
Na een bijdrage van Helle aan Browns kunstmagazine Rooilijn, uitgegeven door Het Bos, en dankzij de steun van de Noorse overheid, besloten de twee gelijkgestemde zielen een tweede editie van Becoming The Forest te maken. “Hoe meer we aan het zine werkten, hoe minder het enkel om black metal ging. Het werd hoe langer hoe meer bijna een filter waardoor we de wereld bekeken. En zo kwamen we bij thema’s uit als biologie, isolement in de natuur en zelfs de verwoesting van het regenwoud”, gaat Helle verder. “Het was een erg organisch en lang proces, met veel ruimte voor twijfel en toeval waarbinnen we vooral heel open wilden kijken. Je zou dat een filosofische aanpak kunnen noemen. In de praktijk betekent zo een werkwijze vooral ook veel heen en weer mailen en Skypen”, vult Brown aan.
Consouling Sounds
Het resultaat is een zeer verscheiden panel: van een moleculair bioloog tot Audrey Well, co regisseur van het reeds vermelde Until The Light Takes Us, die een wel zeer persoonlijke bijdrage schreef. Maar ook de bands zijn niet voor de hand liggend: het eigenzinnige en Meetjeslandse Alkerdeel, de in Londen residerende frontman van Fen, de natuurmensen van Hexvessel, noem maar op.
En dat was een bewuste keuze. Una: “We krijgen steun uit Noorwegen, de publicatie verschijnt in België, ik leef in Noorwegen en Engeland, en Lotte in België en de VS… Dus we wilden ook dat al die landen zouden vertegenwoordigd zijn. Hetzelfde gold voor de topografie: we lezen over bands die inspiratie halen uit het Engelse landschap, naast de artiesten die resideren in de dichte bossen van Noorwegen en Finland. Maar er komen ook muzikanten aan het woord uit meer stedelijke gebieden, zoals de frontman van Occvlta.
Dat het ook geen superbekende bands zijn, is ook duidelijk. “Het magazine is vooral een DIY project, dus wilden we ook de underground steunen. “We hadden misschien nog wat bands uit het Midden-Oosten aan bod kunnen laten”, voegt Lotte daar nog aan toe. “De meeste bands bereikten we door persoonlijke contacten, maar ook mensen zoals Mike van Consouling Sounds hielpen mee.”
Rode draden zouden ze het niet echt noemen, maar toch waren er wel een aantal interessante terugkerende elementen doorheen de verschillende bandinterviews. “We voelden dat er bij veel van de bands een verbondenheid met omgeving en natuur bestond, en tegelijkertijd ook een betrokkenheid en interesse in hetgeen er rondom hen gebeurt. Ook merkten we veel respect voor natuur en voor dingen die groter zijn dan zichzelf. Niet noodzakelijk op een religieuze manier, maar eerder vanuit een soort nederigheid die optreedt wanneer wij mensen geconfronteerd worden met de grootsheid, kracht en ondoorgrondelijkheid van geschiedenis, tijd en natuur. Het was duidelijk dat de bands en bandleden al behoorlijk wat hadden nagedacht over hun plaats op aarde en in de wereld.”
Bekende boswandelaar
Ook de link tussen het genre en de natuur is even divers als het genre zelf, leren we van Helle. Zo is de ‘eco-black metal’ van Wolves in the Throne Room maar een deel van het kluwen. Mayhem gaf een meer sinistere invulling aan de invloed van natuur. Kijk er maar eens de teksten van “Freezing Moon” en “Funeral Fog” op na. “Carpathian Forest, Satyricon en Burzum gebruikten veel kunstwerken van schilder Theodor Kittelsen voor hun hoezen”, legt Helle uit. Deze neoromantische schilder is nog altijd een van de bekendste Noorse schilders. Volgens Helle is Darkthrone dé door natuur geïnspireerde black metalband. Ze bezongen niet alleen (fictieve) gevaren in bossen, maar ook over hoe ze zich terugtrokken in natuur en bossen. Meer nog: Fenriz, een van de oprichters en ondertussen ook politicus in Noorwegen, kwam zelf op de nationale televisie in een reportage over natuurliefhebbers. Immortal ontwierp zijn eigen, door natuur geïnspireerde fantasiewereld. “Een ding hebben deze iconische Noorse bands wel gemeen: natuur maakt deel uit van een algemene visie en attitude”, besluit Helle.
Naar welke bands luisteren ze zelf vandaag? Ook daar krijgen we geen beperkt antwoord op. “Ik ben vooral fan van het experimentele werk van Urfaust. Ook het Amerikaanse Volahn lag hier al vaak op. Verder kan ik ook het Deense Slaegt aanraden, waar moeilijk een genre op te kleven is, alsook het Spaanse Teitanblood. Ik heb recentelijk ook Oranssi Pazuzu een paar keer live gezien en was daar ook zeer enthousiast over. Verder wil ik ook een op natuur georiënteerde band als Vemod aanraden. En je moet ook Wardruna zeker eens live gezien hebben: hun mix van oude instrumenten en ritualistische show is een fantastische ervaring. En tot slot ook Wiegedood, uiteraard.”
Als uitsmijter gaan we nog even terug naar het begin. Begrijpt Helle dat black metal vaak op één hoop met satanisme, corpse paint en kerkverbrandingen gegooid wordt? “Ik ga akkoord, al moet ik er wel bij zeggen dat ik gewoonweg vergeet dat mensen black metal zien als zuiver satanistisch en nationalistisch. Natuurlijk zijn er bands die zich satanistisch uitdrukken, of racistische denkbeelden hebben. Toch denk ik dat de scene zo divers is, dat er geen grootst gemene deler is. En uiteraard trekken die sensationele dingen het meeste aandacht van publiek en mainstream, idem voor de extreme persoonlijkheden. Maar evengoed zijn er veel bands bij wie de hoofdfocus muziek is.”
Becoming The Forest #2 wordt vanavond voorgesteld in Het Bos. Ashtoreth speelt tijdens het event (gratis) een live-set. Het boek is online te verkrijgen via deze link, of in Consouling Store in Gent.
