Bozar legt in 2016 de focus op de betekenis en de nawerking van de avant-garde. Eén van de doelen van de avant-garde bestond eruit het zogenaamde nulpunt van het schilderen te vinden. Geen betere methode om dit doel te bereiken dan door continu om zich heen te kijken. En geen schilder die dit beter vertegenwoordigt dan de Fransman Daniel Buren.
Daniel Buren is één van de bekendste hedendaagse kunstenaars en één van de meest invloedrijke van zijn generatie. Hij geniet die internationale faam al sinds het einde van de jaren zestig. Die werd voornamelijk opgebouwd door zijn in situ-interventies. Zijn werk is altijd gelinkt aan een specifieke plaats zoals een kunstinstelling of de openbare ruimte. Het gevolg is dat het overgrote deel van zijn interventies tijdelijk zijn. Nochtans maakte hij ook heel wat permanente werken. Deze staan vaak opgesteld binnen culturele instellingen.
Daniel Buren gebruikt in zijn interventies vaak een terugkerend patroon dat hij sinds 1967 ontleent aan de luifels van Parijse winkels en bistro’s. De steeds afwisselende witte en gekleurde verticale strepen (van telkens 8,7 cm) komen tot leven in relatie met de aangeduide werkplek. De kunstenaar zocht ook terecht naar dit motief. De gekleurde strepen hebben immers geen betekenis op zich. Ze ontlenen hun zin aan de band met de ruimte waarin ze aangebracht werden.
Curator Sophie Lauwers stond dan ook voor een dilemma wanneer de beslissing viel om een retrospectieve aan Buren te wijden. Zijn werk kan immers onmogelijk in een klassieke retrospectieve gevat worden. Daarom mocht Daniel Buren zelf op zoek gaan naar de kern van zijn artistieke praktijk. In een soort groot fresco presenteert Buren zelf in zeven zalen de werken van andere kunstenaars die hem geraakt en gemaakt hebben. Op de muren van de zalen komen onder deze werken de bekende verticale strepen en oppervlakken van Buren terug, gevat in een frisse groene kleur.
De expo opent terecht met een nieuwe film van en over Daniel Buren. Deze brengt een ruime selectie van zijn interventies eind jaren zestig tot nu. De film neemt de kijker mee op een fascinerende reis doorheen de tijd en langs zowat alle belangrijke plaatsen op de wereldbol. De bezoeker geraakt willens nillens onder de indruk van de interventies en de invloed van de kunstenaar.
Na deze introductie volgen werken van meer dan honderd kunstenaars uit de twintigste en de eenentwintigste eeuw. De volgorde is echter volstrekt willekeurig. Er worden werken getoond van Marc Chagall, Claude Monet, Jackson Pollock, Paul Cezanne, Pablo Picasso tot zelfs onze eigen Marcel Broodthaers. Er lijkt op het eerste zicht geen enkel verband tussen de tentoongestelde kunstenaars. De expo doet ook geen moeite om verbanden te suggereren. De enige diepgaande analyse kan gevonden worden in een aanvullende tekst, samengesteld door Buren zelf. Hierin deelt hij de aanwezige kunstenaars in vier groepen in: kunstenaars die een absolute must zijn, kunstenaars die voor hem tussen 1955 en 1965 beslissend waren, kunstenaars die na 1968 als zijn alter ego golden en jonge kunstenaars.
De echte bewonderaar van Buren kan zeker motieven terugvinden die de kunstenaar gemaakt hebben tot wie hij nu is. De expo geeft de indruk een echter wunderkammer van de kunst van Buren te zijn. Dit is op zich al een bijzondere verdienste. Het blijft echter onduidelijk hoe de invloed van Daniel Buren zich exact manifesteert, welke zijn toevoerkanalen waren en hoe deze in de loop van de jaren eventueel veranderd zijn. De precieze plaats en de erfenis die Daniel Buren bekleedt binnen dit fresco, blijven een mysterie. De aanwezige kunstenaars vormen op zich een boeiende caleidoscoop van richtingen, maar hoe ze zich vertaald hebben in de bekende verticale strepen is minder duidelijk.
Daniel Buren. Een fresco loopt nog tot 22 mei 2016 in Bozar te Brussel.