Professor Jan Dequeker is reumatoloog aan de KULeuven. Eerder schreef hij het interessante boek De kunstenaar en de dokter, waarin hij diagnoses stelde op basis van geschilderde doeken. Op datzelfde traject gaat Dequeker verder in zijn jongste boek, Bij de dokter, dat opnieuw zeer fascinerend en niet louter voor mensen “uit het milieu” is.
Reumatoloog Jan Dequeker mikt met zijn laatste boek namelijk op kunstliefhebbers in het algemeen. Beethoven, op de voorcover, mag dan ook als waarschuwing gelden: hier geen doktersweetjes op kindermaat, maar een serieus werkstuk van iemand die bovenal van de kunsten houdt. De structuur van het boek is duidelijk: de inhoudstafel toont welke “beroemdheden en hun ziektes” specifiek aan bod zullen komen en telkens zijn de afzonderlijke hoofdstukken per figuur opgedeeld in een korte inleiding en biografie, gevolgd door een medische geschiedenis aan de hand van brieven, afbeeldingen, radiografieën en onderzoek op botten, afgesloten met een bespreking. De verklarende woordenlijst van medische termen, helemaal aan het eind opgenomen, maakt het boek uiteraard extra laagdrempelig.
Over welke bekendheden gaat het precies? Professor Dequeker situeert hen vooral in de klassieke kunsten, maar zocht ook daarbuiten. Molière, Renoir, Rimbaud, Mozart, Beethoven, Händel en anderen zijn weliswaar namen die niemand onbekend in de oren zullen klinken. Daartussen plaatst de auteur af en toe een subtiele verrassing: mensen bij wie niet alleen de medische geschiedenis, maar ook de biografie een verrassing mag genoemd worden. Dat een vrijblijvend “leerboek” als dit erin slaagt om zowel de kennis rondom het gekende verder aan te vullen als compleet nieuwe informatie aan te dragen, betekent niets minder dan dat Dequeker perfect in zijn opzet is geslaagd. De geneeskundig kwalitatieve manier waarop dat gebeurt, schemert trouwens door in het plezier dat de lezer ondervindt. Jammer is alleen dat Dequeker graag de klemtoon legt bij zijn eigen vakgebied — zo hadden blijkbaar alle bekendheden een reumatische aandoening — maar een ernstig euvel is dat niet.
Dat het een interessant en mooi uitgegeven boek is (met dank aan de verzorgde druk bij Uitgeverij Davidsfonds!), mag inmiddels duidelijk zijn. Maar wat is eigenlijk de bestaansreden voor een boek als dit, dat, in tijden van internet, ook bij elkaar zou kunnen gesprokkeld worden via een digitale zoektocht? Professor Dequeker zelf zegt daarover dat hij mensen, in het bijzonder diegenen die lijden aan een bepaalde ziekte, moed wil geven. Hij toont hen hoe grote kunstenaars met problemen te kampen kregen en van dat probleem een handelsmerk maakten, of er kracht uit putten voor hun oeuvre. De doofheid van Beethoven is wat dat betreft het mooist denkbare voorbeeld. De componist zag zijn aandoening weliswaar niet als een voordeel, maar hij liet er zich niet door kleinkrijgen en zou juist door de situatie zijn meest revolutionaire werken kunnen schrijven. Aan het opzet, namelijk de zieke mens aantonen dat een normaal, strijdbaar en/of gelukkig leven nog steeds mogelijk is, is Bij de dokter: beroemdheden en hun ziektes echter met gemak ontstegen: zelfs de kerngezonden kunnen zich met ongeveer tweehonderd bladzijden Dequeker even zoet houden.
