Graphic novels over beroemde filosofen, het lijkt een opkomende trend. Na Logicomix, waarin het leven en werk van Bertrand Russel uit de doeken werden gedaan, krijgen we nu het levensverhaal van Baruch Spinoza op ons bord.
Het eerste wat opvalt, is de sombere cover. Blauwig tintengebruik en een portret van de grote denker als was het een portret voor een bankbiljet. Toch nodigt het formaat en de dikte biografieliefhebbers uit om het boek te doorworstelen. Jaron Beekes neemt het begrip graphic novel wel heel serieus. Het voorwoord van Philipp Blom en de indeling in hoofdstukken doen heel novelle-achtig aan. Maar grafisch verwachtten we wel iets meer. Beekes is dan ook nog geen doorwinterd tekenaar. Hoewel hij zijn sporen al verdiende als illustrator en cartoonist, is hij met dit boekwerk een debutant van het langere stripverhaal.
Het levensverhaal van Spinoza biedt in elk geval stof genoeg om er een boeiend verhaal van te maken. Maar in dit geval is de auteur er niet in geslaagd om een voldragen keuze te maken. Enerzijds maken we kennis met de denkwereld van de filosoof Spinoza, anderzijds krijgen we een boeiend levensverhaal voorgeschoteld. De mengvorm werkt echter niet altijd. Er komen overlappingen in voor die toch te gekunsteld aandoen.
De achterflap belooft dan ook een toegankelijke inleiding op zijn filosofie. Maar daar is de filosofische kant net te indringend voor. Wel krijgen we een vrij goed beeld van de joodse gemeenschap in het 17de-eeuws Amsterdam, dat toen het Jeruzalem van het noorden genoemd werd. In de proloog zien we hoe Baruch de Spinoza verbannen wordt uit de joodse gemeenschap van Amsterdam. Het kan de jonge, veelbelovende koopman niet deren; hij gaat liever zijn eigen weg. Spinoza verlaat Amsterdam, in die tijd een wereldstad op het toppunt van zijn macht en welvaart, om een eigen filosofisch systeem te ontwikkelen: een radicaal, seculier antwoord op religie. Zijn pleidooi voor politieke en religieuze tolerantie leverde hem echter vooral vijanden op. Gehaat en bestreden bleef hij tot zijn dood vechten voor wat we nu als vanzelfsprekend ervaren: vrijheid van meningsuiting en godsdienst. Naast een volger van Descartes, was Spinoza trouwens ook een veelgevraagd lenzenslijper voor de toen opkomende astronomen.
Tekentechnisch moet Jason Beekes zij stijl duidelijk nog zoeken. Alles zweeft tussen het cartooneske, realisme, gewassen inkt, pentekeningen, manga en informatieve (gekopieerde) platen. Maar deze amorfe stijloefening gaat ten koste van de leesbaarheid en de samenhang.
Toch heeft de auteur een verdienstelijke poging gedaan om de veelheid van informatie die er over Spinoza bestaat, samen te vatten en op een verhalende manier over te brengen. Een aanrader voor wie wil pootjebaden in het leven en werk van Spinoza.
