Warp, 2010
V2
Muziek zorgt vaak voor afleiding, maar om rustig te werken
zonder gestoord te worden is ‘Music for Airports’ van Brian Eno het meest
aangewezen album uit de recente muziekgeschiedenis. De Britse
muzikant en producer doet anderen misschien denken aan de
glorietijden van Roxy Music, maar mij is vooral het gelaagde en
soepele karakter van zijn ambientmuziek bijgebleven. Brian Eno
heeft met zijn pionierswerk een volledig nieuwe dimensie aan het
begrip psychotonie gegeven, een onderzoeksdomein dat zich focust op
de mentale weerslag die muziek teweegbrengt. Meer dan enkel het
blootleggen van de psychologische kracht van muziek heeft Eno ook
meerdere generaties van elektronische artiesten beïnvloed. ‘Small
Craft on a Milk Sea’ is vlijmscherp en soms op het randje, maar
tegelijk het beste bewijs van Eno’s kunde en innovativiteit.
De kans is niettemin klein dat u gemoedelijk zult indommelen op
de tonen van het nieuwe album. ‘Small Craft on a Milk Sea’ is van
start tot einde bijzonder rusteloos en bij momenten zelfs bijzonder
angstaanjagend. ‘Emerald and Lime’ mag dan nog wel even de indruk
wekken dat het allemaal binnen de perken blijft, vanaf ‘Complex
Heaven’ wordt een donkere schuif opengetrokken vol met onverwerkte
trauma’s en verdrongen herinneringen. Brian Eno werpt ons een
ijzig, koel en afstandelijk brokstuk voor de voeten waar we niet
onmiddellijk een antwoord op hebben. Net zoals de apen in ‘2001: A Space Odyssey‘
plots met een zwarte monoliet geconfronteerd worden, voelt het
enigma met de naam ‘Small Craft on a Milk Sea’ aan als een vreemd
en onbekend object.
Brian Eno heeft ter voorbereiding van dit nieuwe project
ongetwijfeld een stapel soundtracks doorworsteld: vooral de
gelijkenissen met de prikkelende muziek van Clint Mansell zijn
talrijk – al zit de medewerking van Jon Hopkins er ook
voor iets tussen. ‘Flint March’ heeft iets weg van een brain wash
waarbij visuele prikkels op het netvlies gebrand worden. Raakpunten
ontbreken volledig en Eno geeft een nieuwe betekenis aan de termen
angst en psychose. ‘Small Craft on a Milk Sea’ is geen album dat u
voor het slapengaan wilt opleggen, tenzij u met veel plezier
slapeloze nachten tegemoet gaat. ‘Horse’ is misschien wel het meest
verbijsterende nummer van het album, door ijzige rillingen en een
traag binnensijpelende bastoon. Gruwel wordt als het ware tot kunst
verheven, en dit zal ongetwijfeld een nieuwe generatie van
muzikanten inspireren.
Warmte of empathie zijn helemaal uit den boze bij ‘2 Forms of
Anger’, dat een machinaal tempo combineert met een drukkende
hoofdpijn. Het gitaarwerk van Leo Abrahams is schatplichtig aan het
werk van Fred Frith en Noël Akchoté, maar komt op indrukwekkende
manier tot uiting in deze bittere bricolage. ‘Dust Shuffle’ kan
misschien gecatalogeerd worden onder de term etnische volksmuziek
2.0 (om het modern te houden) en klinkt alsof inboorlingen voor het
eerst improviseren op gitaren en drumcomputers. Geen afgrijselijke
muziek als resultaat, maar een broeierig ritmisch nummer dat met
een fantastisch culminatiepunt eindigt.
Een groot deel van de nummers kan zonder nadenken makkelijk op
een bekende film geplakt worden: ‘Slow Ice, Old Moon’ past
uitstekend bij de desolate sfeer van ‘Moon‘ (met een
soundtrack van Clint Mansell) en ‘Calcium Needles lijkt gepikt uit
een film van Stanley Kubrick (‘Shining‘). Even wordt er
in ‘Emerald and Stone’ nog teruggekeerd naar de relatief
spanningsloze melodieën van het openingsnummer. Dat korte maar
fijne herkenningspunt wordt echter op briljante wijze onderdrukt
door ‘Written, Forgotten’. Een drieslagstelsel opgebouwd uit een
zweverig aura, minimalistische gitaarklanken en sluimerende beats,
eindigt even geruisloos als het start, maar het golvende en
kalmerende karakter van de muziek is impressionant.
Noot: Het schilderij ‘Het vlot van Medusa’ van Théodore
Géricault werd in de negentiende eeuw door zijn gruwelijke en
aangrijpende inhoud met gemengde gevoelens onthaald. In veel
opzichten doet Brian Eno iets gelijkaardig met ‘Small Craft on a
Milk Sea’. Net zoals het romantische schilderij zal het album vele
jaren na verschijnen nog geprezen worden omwille van zijn
opzienbarende inhoud.
