Tussen
1959 en 1963 bevindt de nog jonge geschiedenis van onze pop- en
rockmuziek zich in een overgangsfase. Don MacLean
zingt over 3 februari 1959 als “the day that music died“.
Een vliegtuigcrash betekent op die dag het einde van Buddy
Holly maar ook Ritchie Valens en
Big Bopper laten het leven. Little
Richard is op dat moment al uit het vak gestapt om dominee
te worden, Chuck Berry is uit de gratie gevallen,
net als Jerry Lee Lewis (omdat hij zijn nicht van
dertien had gehuwd!). En Elvis Presley, de
populairste van de rock-‘n-roll-pioniers, vervult zijn legerdienst
in West-Duitsland.
De jaren die zouden komen, zijn muzikaal helemaal niet steriel maar
worden vaak beschreven als een creatief armere periode. De scherpe
kantjes worden wat van de populaire muziek geveild in een periode
waarin namen als Roy Orbison en The
Ronettes het mooie weer maken. Tegelijkertijd
perfectioneert Phil Spector de sound van platen
met zijn beroemde wall of sound-techniek.
Dichter bij huis slikt de jeugd in Groot-Brittannië gretig alles
wat uit de VS komt. In die periode is skiffle, een in New Orleans
ontstaan genre, er razend populair, onder meer dankzij de superhit
‘Rock Island Line’ van de intussen vergeten Lonnie
Donegan. Het is al in 1956 dat John
Lennon in Liverpool met The Quarrymen
zijn eigen skiffleband opricht. Een jaar later sluit Paul
McCartney zich bij het gezelschap aan, die nog een jaar
later erop staat George Harrison bij het project
te betrekken. Het is dankzij bassist Stuart
Suttcliffe – een van de ‘vijfde Beatles’ – dat The
Quarrymen hun naam via The Silver Beetles
uiteindelijk in The Beatles omvormen.
Een agent in Liverpool zorgt ervoor dat The Silver Beetles,
intussen al wat meer rock-‘n-roll-minded, aan een hels tempo
live-ervaring kunnen opdoen voor matrozen in het Duitse Hamburg.
Van 1960 tot 1962 spelen Lennon, McCartney, Harrison, Suttcliffe en
drummer Pete Best – een paar dagen voor het
vertrek aangeworven – in vier clubs. Het is een periode van vallen
en opstaan waarin The Beatles via Astrid Kirchherr
aan hun stijl werken – kapsels! – en waarin Suttcliffe de band
verlaat. Stuart zou een jaar later sterven aan een
hersenbloeding.
Erg belangrijk in het verhaal van The Beatles is Brian
Epstein, met wie ze een vijfjarig contract tekenen in 1969
om de band te managen. Epstein verbindt hen aan producer
George Martin. Het is onder druk van Martin dat
Pete Best wegens kwalitatief onvoldoende de band verlaat in het
voordeel van Richard Starkey oftwel Ringo Starr.
De gouden samenstelling van de meest gelauwerde band ooit is een
feit.
Please Please Me
Sleuteltracks: Love Me Do, Please Please Me, I Saw Her
Standing There
Niemand die kon voorspellen wat The Beatles te wachten stond
wanneer ze in september 1962 in Londen de Abbey Road studio’s
binnenstappen. Het plan: een frisse plaat maken met catchy
hitmateriaal en er liefst nog wat geld aan overhouden. The Beatles
zijn op dit moment een erg goed op elkaar ingespeelde band, die de
kneepjes van het vak al fantastisch beheerst.
Op tekstueel vlak blijft het op ‘Please Please Me’ alsook op de
volgende platen, nog allemaal erg braaf. Lyrics zijn op dat moment
voor hen dan ook ondergeschikt aan leuke popsongs te maken in de
lijn van hun voorbeelden. Teksten met diepgang houdt Lennon voor
zijn literair werk. Het zou later Dylan zijn die
The Beatles het belang van lyrics doet inzien. Op technisch vlak is
de band al verder gevorderd. De akkoordenschema’s zijn fris en
inventief en het viertal leert al luisterend naar andere artiesten
of meer ervaren muzikanten nog heel wat bij.
‘Please Please Me’ bulkt van de invloeden van hun helden, die
ruimschoots aan bod komen in de covers die The Beatles al jaren
spelen. Het gaat hier niet alleen over Elvis, maar ook over namen
als Gene Vincent, The Everly
Brothers, over meidengroepen als The
Chiffons of het populaire Motown-geluid. Bij het schrijven
van de songs – in het huis van Paul – proberen The Beatles iets
fris te creëren uit alle invloeden. En daarin slagen ze met
glans.
De eerste single die het viertal in hun thuisland uitbrengt, heet
‘Love Me Do’. Hoewel het in de VS – waar ze het materiaal van dit
album grotendeels leren kennen op ‘Introducing The Beatles’ – twee
jaar later een grote hit wordt, loopt thuisland Groot-Brittannië
nog niet echt warm met een 17e plaats in de charts als
hoogste prestatie. Tweede single ‘Please Please Me’, wat ons
betreft het sterkste nummer van dit album, doet het al een stuk
beter en stoot door naar de 2e stek. Het zijn beide
toptracks met elk een prominente rol voor de aanstekelijke melodie
op mondharmonica door Lennon. Wanneer het Britse publiek ‘Love Me
Do’ voor het eerst hoort, klinkt het al een stuk anders dan de
muziek die ze op dat moment gewend zijn, onder meer door het
gospelachtige gezang, dankzij Lennons fascinatie voor het
genre.
De fantastische opener op ‘Please Please Me’ heet ‘I Saw Her
Standing There’ en spreekt het doelpubliek van jonge, dansende
meiden perfect aan. “How could I dance with another?“,
geeft McCartney stem aan de ideale boysband.
Het is een moedige en revolutionaire zet van The Beatles (en
entourage) om een debuutplaat uit te brengen met voornamelijk eigen
werk. Toch zijn nog zes van de veertien songs niet van hun eigen
hand. Zo groeit het leuke ‘Boys’, oorspronkelijk van The
Shirelles, en met Ringo aan de microfoon, uit tot een
publieksfavoriet. Geen haan die op dat moment aan een homoseksuele
context denkt. Een fantastische cover is ook afsluiter ‘Twist and
Shout’ met een gedreven Lennon als leadzanger.
With The Beatles
Sleuteltracks: It Won’t Be Long, All My Loving, Please
Mister Postman
Het is een nogal vreemde afbeelding op de cover van ‘With The
Beatles’, met Ringo die er een beetje bijgeplaatst lijkt. George
staat mooi tussen John en Paul en ziet op deze tweede
langspeelplaat zijn eerste eigen nummer, ‘Don’t Bother Me’,
verschijnen. Het was naar eigen zeggen een poging om te kijken of
hij ook songs kon schrijven en met succes want zijn nogal
zwaarmoedige song behoort tot het betere werk van ‘With The
Beatles’.
The Beatles nemen ‘With The Beatles’ vier maanden op nadat ze
‘Please Please Me’ ingeblikt hebben. Waar ze voor hun debuut nog
konden kiezen tussen jaren aan materiaal, is de tijdsdruk om nieuwe
hits neer te pennen ditmaal veel groter. Op elk mogelijk vrij
moment gaan Lennon en McCartney aan het schrijven (ook voor andere
bands!) en daar slagen ze zo goed in dat ‘With The Beatles’ nog een
stuk catchyer wordt dan zijn voorganger.
Paul en John hebben het grote talent exact te weten wat hun
doelpubliek wil horen. Het is daarom dat, vooral in het vroege werk
van The Beatles, elke mogelijke jongedame zich door het
grootschalig gebruik van ‘you’ aangesproken dient te voelen. Dat
deze methode niet zonder succes is, blijkt aan de opkomst van de
voor onze generatie moeilijk te vatten massale idolatrie, die
Beatlemania genoemd wordt. Agenten moeten hun best doen om het
viertal op hun bestemming te krijgen en dat niet alleen in
Engeland. Komt nog eens bij dat het geluid bij optredens niet meer
gestuurd wordt door wondermooie melodieën maar door een aanhoudend
hysterisch gekrijs.
Het is in deze periode dat The Beatles het schitterende ‘I Want To
Hold Your Hand’ opnemen, dat niet op ‘With The Beatles’ staat maar
de deur naar de VS opent, waar ze de eerste Britse band zijn die de
markt volledig zal domineren. In diezelfde VS heet dit album
trouwens ‘Meet The Beatles’, dat net als in het thuisland (meer dan
een miljoen verkochte exemplaren!) in een mum van tijd naar nummer
één gaat. Nog populairder wordt ‘She Loves You’, het perfecte
voorbeeld van al het zwierige en frisse van de The Beatles.
‘With The Beatles’ is op alle vlakken een stuk volwassener en
verfijnder dan ‘Please Please Me’, dat veel meer het livegeluid van
The Beatles weergaf. Ook hier komen we een vergelijkbaar aantal
covers tegen met als betere ‘Please Mister Postman’ (van
The Marvelettes) en de leuke r&b van ‘Money’
(van Barrett Strong). Toch is het betere werk
tussen hun eigen songs te zoeken. Opener ‘It Wont’ Be Long’
bijvoorbeeld met zijn zalige, harmonieuze samenzang, of ‘All My
Loving’, dat Paul naar verluidt tijdens het scheren bedenkt, maar
ook ‘Little Child’, wellicht met Ringo als inspiratiebron.
A Hard Day’s Night
Sleuteltracks: A Hard Day’s Night, Can’t Buy Me Love, When
I Get Home, Anytime At All
1964 is het jaar waarin The Beatles de grote stap richting
Verenigde Staten zetten. Twee dagen na een uitwuiving en begroeting
door een overweldigende menigte bij vertrek en aankomst, zitten 74
miljoen Amerikanen voor hun buis gekluisterd tijdens hun optreden
in The Ed Sullivan Show. Ook de VS zijn nu officieel
Beatlesverslaafd en beleven het begin van de British
Invasion. In het kielzog van The Beatles vinden namelijk ook
Britse tijdgenoten als The Rolling Stones,
The Kinks en The Animals hun weg
naar de nieuwe wereld.
‘A Hard Day’s Night’ is een nieuwe stap vooruit voor het
Liverpoolse viertal dat trouwens al even in Londen woont. Het is de
eerste Beatles-plaat die integraal door het duo Lennon/McCartney is
geschreven en in dit geval vooral door de eerste. ‘A Hard Day’s
Night’ is eigenlijk de soundtrack van de gelijknamige film, waarin
The Beatles zichzelf spelen en hun gebrekkige acteertalent onder
meer blijkt uit het feit dat geen enkele van hun zinnen langer dan
zes woorden is. In die tijd is het een evidentie dat popsterren het
ook in de filmindustrie wagen, vooral omdat aangenomen wordt dat
deze laatste een grotere maatschappelijke waarde heeft. Op de
A-kant van de lp staan alle songs die in de film te horen zijn. Op
de B-kant staan songs die er ook voor zijn geschreven maar die niet
haalden. Dit wil niet zeggen dat de tweede helft van dit album van
minder niveau is. Integendeel.
Voor het eerst beginnen de lyrics ook over het leven van The
Beatles zelf te gaan. Zo gaat het folky ‘If I Fell’ over Lennon en
bezingt McCartney zijn liefde voor Jane Asher in ‘And I Love Her’.
Dat Paul, die het leiderschap van John ondergaat, zingt op de
openingstrack en het nog steeds erg bekende ‘A Hard Day’s Night’,
is enkel omdat Johns stem de hoge noten niet goed aankan. Het
nummer opent en beëindigt de film en vertelt op een erg
aanstekelijke manier hoe leuk het is na een harde werkdag thuis te
komen bij vrouwtje lief.
Een vergelijkbaar succes in verkoopcijfers (en dat zijn er verdomd
veel) krijgt ‘Can’t Buy Me Love’. Het nummer wordt op hotel in
Parijs geschreven en is een antwoord op ‘Money’ dat ‘With The
Beatles’ afsloot. Ook het vrolijke en naar Lennons gewoonte
opvallend positieve ‘I Should Have Know Better’ is een hoogtepunt.
Niet in de film maar eveneens raak is het erg catchy ‘Anytime At
All’, waarvan John later zou toegeven dat het min of meer een
herwerking is van ‘It Won’t Be Long’. Nog zo’n knaller is het
thematisch aan het titelnummer verwante ‘When I Get Home’, dat
Johns liefde om eigenlijk gewoon op het gemak thuis te zitten mooi
onderstreept.
Het album ‘A Hard Day’s Night’ is gelukkig stukken beter dan de
film en vormt het hoogtepunt van de vroege Beatles-platen. The
Beatles hebben uit al hun invloeden hun eigen geluid gepuurd en
zouden er niet lang meer mee wachten alle facetten van de popmuziek
af te tasten om die platen te maken die nog steeds als de grootste
aller tijden gelden.
