Al tien jaar is Icarus.fm dé referentie voor de betere ambient, experimentele muziek en hedendaags klassiek, en dat wordt op 8 maart in het prachtige NTGent gevierd. Wat begon als een eigenzinnige radioshow op Urgent.fm werd uitgebreid met onder andere een platenlabel en vele concertavonden gevuld met muziek die zich vooral niet in een hokje laat plaatsen. Wij spraken uitgebreid met bezieler Jeroen De Wandel over de begindagen, Nils Frahm, toekomstmuziek en meer. Veel meer.
Voor dat verjaardagsfeestje werd een line-up samengesteld om u tegen te zeggen. Daarom verdienen de bevestigde acts een aparte vermelding. De Italiaanse componist en drumwonder Andrea Belfi gooide in januari hoge ogen op het Eurosonic-festival in Groningen. “Eenmaal de bezwerende ritmes en laagjes elektronica zijn binnengesijpeld, is het moeilijk om niet meegesleept te worden door dit muzikale avontuur”, schreven we toen. De New Yorkse drummer Greg Fox hoeft eigenlijk geen introductie meer; hij maakt deel uit van retespannende bands als Liturgy, Ex Eye en Zs, werkte samen met Colin Stetson en Ben Frost, en heeft daarnaast twee soloplaten uit. Dictaphone is een experimenteel trio dat sinds de jaren negentig al meerdere albums uitbracht via het invloedrijke Duitse label Denovali. Het zijn drie uiteenlopende artiesten met een unieke stijl, maar ze verpersoonlijken allemaal de sfeer die Icarus uitstraalt.
enola: In 2008 begon Icarus als radioprogramma. Herinner je je nog iets van die allereerste uitzending?
De Wandel: “Niet zoveel. De eerste twee jaar werd Icarus uitgezonden op een onmenselijk uur, tussen twee en drie ’s nachts. Ik maakte de afleveringen dus op voorhand. Er zal allicht iets van Murcof hebben ingezeten, want ik was nogal gek op zijn plaat Cosmos. Ik begon eigenlijk met Icarus — of beter gezegd met het idee achter Icarus — in het najaar van 2008. Het was een vreselijk jaar voor mij: mijn vader overleed, een relatie op de klippen, een jobinhoud die gedwongen wijzigde, een verkeersongeval: het hield niet op. Het moest anders. Toen kwam via via de vraag om een programma te maken op Urgent.fm. Oorspronkelijk was het de bedoeling een house/electro/techno-programma op te starten, maar daar waren er al genoeg van, dus dat verzoek werd afgewezen. Een nieuw voorstel rond muziek die nergens thuishoort, met nadruk op experiment en sfeer, werd wel aanvaard. Zoiets bestond nog niet op Urgent.fm.”
enola: Heb je voor het programma elders inspiratie gehaald?
De Wandel: “Ik haalde de mosterd bij het inmiddels uit de ether verdwenen programma Laika op Klara, waarin singer-songwritermuziek, experiment en hedendaags klassiek vermengd werden. Voor Icarus voegde ik daar nog een scheut freejazz, electronica, ambient en noise aan toe.”
enola: Zit er een speciale verklaring achter de naam?
De Wandel: “Het duistere verhaal van Icarus uit de Griekse mythologie (waarin Icarus vleugels bouwt van was, maar te pletter stort door te dicht bij de zon te vliegen, ondanks de waarschuwingen van zijn vader Daedalus, lh) vond ik wel passend. We presenteren zelden tijdens het programma, de bedoeling was van meet af aan een soort muzikale trip te creëren die je doet zweven, maar met donkere hoekjes en weerhaakjes die je aandacht vasthouden.”
enola: Ben je zelf altijd fan geweest van dat soort muziek?
De Wandel: “Ik heb zelf een nogal brede muzieksmaak. Begin jaren 2000 draaide ik vooral house en techno in clubs, en funk en soul in cafés. Mijn voorliefde voor donkere tripmuziek komt vooral uit dat technoverleden. Warme, melodieuze techno-sets van Laurent Garnier kunnen even bezwerend en trippy zijn als ambient of electronica. Ik zoek spanning, weerhaakjes en opvallende klanken in elk genre, of dat nu ambient, jazz of pop is. Oogkleppen zijn niet aan mij besteed.”
enola: Via welke wegen ontdekken jullie de bands die in het programma aan bod komen?
De Wandel: “Ik krijg wel wat promo-cd’s toegestuurd via enkele distributeurs, verder check ik The Wire en Gonzo, Bandcamp en talloze muziekblogs. En vinylwinkels afschuimen, helpt ook wel. Bob van Vynilla in Gent weet meestal heel goed wat ik zoek.”
Een grote naam die onlosmakelijk verbonden is met Icarus is de Duitse componist Nils Frahm. Icarus haalde hem twee keer naar Gent: in 2011 stond hij in de Sint-Elisabethkerk in Sint-Amandsberg en in 2012 stond hij met A Winged Victory For The Sullen op DOK. Dit jaar verkocht Frahm twee keer de AB én de Handelsbeurs uit. Zeggen dat Icarus Frahm mee heeft grootgemaakt, is te veel eer voor De Wandel. “Dat is vooral zijn eigen verdienste. Correcter is dat Icarus hem bij een breder publiek heeft geïntroduceerd. Nils is echt helemaal onderaan begonnen met huiskamerconcerten en die zorgden voor een echte mond-tot-mondbuzz. Die jarenlange ervaring, de nodige dosis talent én zijn onophoudelijke werklust verklaren vooral zijn succes.”
enola: Was Icarus een van de eerste organisatoren die neoklassieke concerten programmeerde?
De Wandel: “Toen we begonnen met Icarus was neoklassiek inderdaad een nog onontgonnen gebied. Je had niet zoveel concerten in het genre, uitgezonderd in de AB en cultuurcentrum Hasselt. Wij vonden een partner in concertorganisatie Democrazy om samen optredens te organiseren. Op een bepaald moment zagen andere programmatoren dat onze kleine concerten vaak uitverkocht waren. Ineens was zelfs het Festival van Vlaanderen geïnteresseerd, terwijl voordien in het klassieke circuit dergelijke artiesten geen kans kregen.”
enola: Heb je een verklaring voor de populariteit van het genre vandaag?
De Wandel: “Hedendaags klassiek had tot tien jaar geleden nog het etiket ‘elitair’, het werd als ’ontoegankelijk’ gezien. Frahms muziek is echter erg toegankelijk; hij is klassiek geschoold, maar houdt van electronica, net als bijvoorbeeld Francesco Tristano of Greg Haines. Ze groeiden op in de jaren negentig met elektronische muziek, het is dus ergens logisch dat ze die gaan mengen met hun klassieke scholing. Die formule sloeg en slaat dus nog altijd aan.”
enola: Wat was jouw persoonlijk hoogtepunt uit de voorbije tien jaar?
De Wandel: “Er zijn wel meerdere hoogtepunten. Ik ben nog altijd trots op de concertavonden die we organiseerden met levende legende Roedelius, Greg Haines, Deaf Center en de betreurde Mika Vainio. Er was ook de start van ons platenlabel met Vynilla, met zeven releases tot nu toe (onder anderen Echo Beatty, Otto Lindholm en Kevin Verwijmeren). Verder waren er ook de talloze mixtapes van internationale artiesten (Deaf Center, Andrea Belfi, …) en natuurlijk de meer dan 50 livesessies in de Urgent-studio, waarbij we een artiest carte blanche geven voor een sessie van 45 minuten. Zo kregen we Nils Frahm, Jozef Van Wissem, Machinefabriek en het kruim van de Belgische scene over de vloer — met als laatste uitblinker de sessie van Karen Willems en Jean DL.
Ook een hoogtepunt was de samenwerking met het IPEM (Instituut voor Psychoacustica en Elektronische Muziek van de UGent, lh) in 2014, waarvoor we artiesten uitnodigden om op de legendarische synthesizer Synthi 100 te spelen tijdens het kunstenfestival Tumult. Er kwam meer dan duizend man op af: ongezien voor een kleine organisatie als Icarus. We werken trouwens binnenkort weer samen met IPEM voor een livesessie met de vergeten Belgische componist Dominique Lawalrée. En ook 10 Years Icarus is een hoogtepunt; voor mij persoonlijk een van onze beste line-ups van Icarus ooit.”
enola: Staan er nog nieuwe projecten in de toekomst gepland?
De Wandel: “Icarus blijft langzaam verder bouwen aan de eigenzinnige weg die we al tien jaar bewandelen. Er is tegenwoordig veel aanbod binnen het experimentele genre, dat merken we zowel op vlak van radio als concerten. We proberen ons te onderscheiden door te focussen op kwaliteit, nieuwe onbekende artiesten te zoeken en te ondersteunen door hen op te nemen in onze playlists, en door de radio uitzendingen zo boeiend mogelijk te maken met nieuwe livesessies.”
“Verder hopen we met een duidelijke focus op jong talent ons platenlabel te kunnen reanimeren na een winterslaap van nu toch al twee jaar. Bij deze een oproep aan alle getalenteerde muzikanten binnen het experimentele veld: stuur gerust een demo op!”
enola: Tot slot: zijn er nog artiesten waar je de komende jaren véél van verwacht?
De Wandel: “Andrea Belfi, anders had ik hem niet geboekt. Daarnaast hou ik ook Carla dal Forno, Bicep, Jenny Hval, Otto Lindholm, Bambooman, Sarah Davachi, Innerwoud, Daniel O’Sullivan, Laura Cannell en Lea Bertucci in de gaten.”
enola: Bedankt. Zo kunnen we weer op ontdekkingstocht!
Tickets voor 10 Years Icarus kan je hier kopen.
