Sinds 2007 is Verbeke Foundation een privé-initiatief dat kunst op een andere manier presenteert. Bovenop de enorme vaste collectie, verspreid over 12 hectare natuurgebied en 20.000 m² overdekte ruimte, loopt er op dit moment de expo Out of Order Nothing to Declare. Dat zijn acht aparte tentoonstellingen van kunstenaars die u al kent of die u moet leren kennen.
Een bezoek aan Verbeke Foundation is een unieke belevenis. Gezien vanop de E34 lijkt het wel een attractiepark. Toch is het een eminent centrum voor hedendaagse kunst. Het is een museum met een ongebruikelijke visie op conservatie, die door andere kunstinstituten vaak wordt geminacht. In Verbeke Foundation wordt gekozen voor interactie tussen natuur en cultuur, tussen mens en kunst. De opstelling van kunstwerken is er onderhevig aan organische groei en verval. Je mag er twijfelen: is dit kunst? De uitgebreide vaste collectie van collages en assemblages, foto-installaties, BioArt, Land art, industrieel erfgoed en andere kunst is opgesteld in openlucht, in een reusachtige serre, in een geklimatiseerde museumruimte voor collages en assemblages en in verschillende onverwarmde loodsen en containers. De presentatie is er zoals het leven: grillig en nooit af.
Met de tijdelijke tentoonstelling kiezen de curators Marie Verboven en Tineke Schuurmans eigenlijk voor vier aparte tentoonstellingen van recent overleden kunstenaars en vier kleinere expo’s in het collagemuseum. De bezoeker wordt dus verwend met een ruim en gevarieerd aanbod.
In de centrale loods, aan een hoge witte wand, worden elf enorme doeken getoond van de Nederlander Paul Panhuysen (1934 – 2015). Ze worden als één kunstwerk gepresenteerd met de titel “Ars Artis Simulacrum, 1974 -1986”. Het zijn aanloopstroken: de eerste resultaten van stofdrukmachines die net in werking zijn gesteld en nog afgeregeld moeten worden. Panhuysen toont hiermee dat schoonheid ontstaat waar toeval en onvolmaaktheden het ritme van onze schijnbare perfectie doorbreken.
Daartegenover staat Pieter Celie (1942 – 2015). De kunstenaar is bekend als maker van reliëfs en driedimensionale vormen. Daarvoor gebruikt hij verse houten planken die hij samenbrengt door middel van houten tappen, lijm of geknoopt touw. De inhoud van zijn kunst vindt hij in de dagelijkse omgeving. Met een satirische glimlach levert hij zo kritiek op onze consumptiemaatschappij. We zien een ruim overzicht van zijn kunst en de ontwikkelingen daarbinnen. In 1978 richt hij een collectief op met drie andere kunstenaars waaronder de Oostendse William Sweetlove. Ze noemen zichzelf met wat zelfspot de “Groep van Miskende Genieën”. Met deze expo komt er definitief een einde aan deze miskenning.
De derde kunstenaar van de wintertentoonstelling is de Belg Dré Peeters. Hij overleed in 2007 en we zien zijn beelden onder de verzamelnaam “Een Hymne van Afval”. En dat is wat het is. Peeters is een verzamelaar van afval met esthetische merites. Met die gerecycleerde dingen maakt hij indrukwekkende en betekenisvolle assemblages. Met oude houten objecten, vaak verbrand, met roestig metaal, beenderen en dierlijk materiaal en af en toe wat plastic, maakt hij eigen hymnes. Stuk voor stuk is het materiële poëzie, een lofzang aan de schoonheid van wat we onbruikbaar achten en weggooien. Ook enkele sculpturen van de expo Brieven aan Zwijnen uit 1993 in Galerij De Zwarte Panter zijn er te zien. Elk werk getuigt van een buitengewone gave om in afval schoonheid te herkennen.
Henri B Defauw sluit dit rijtje. Hij overleed in 2022 op 29-jarige leeftijd en ook hij krijgt hier genoeg ruimte om zijn oeuvre inzichtelijk te maken. Zijn carrière van 1.982 dagen als kunstenaar wordt getoond in een prettig gestoorde retrospectieve. We zien een kunstpraktijk die bestaat uit het ontwerpen, maken en schilderen van dozen. Hiermee tastte Defauw de grenzen af van vorm en inhoud. In zijn dozen, verpakkingen en omhulsels, wordt de vorm de inhoud en de inhoud de vorm. Hij laat ons inzien dat we leven in dozen, werken in dozen, kijken naar dozen, eten uit dozen, roken uit dozen, rijden in dozen, sterven in dozen en ga zo maar door. Dit alles wordt aan de liefhebber geserveerd met een treffende en plastische ironie.
Voor het vervolg van de tijdelijke expo moet je naar het collagemuseum. Daar vind je collages en muurschilderingen van Géraldine de Bellaing, Hans Overvliet, Lyudmyla B. Razbitskaya, Sander van Deurzen & Georges Robèr. Ook hier zijn de opstellingen kleine op zich staande solotentoonstellingen. Vooral het werk van Lyudmilla B. Razbitskaya beklijft. De Oekraïense Razbitskaya reageert op het aanhoudende conflict in haar geboorteland met de collagereeks Claustrophobia – Fear of Being Limited (2022-2023). Door gebruik te maken van honderden snoeppapiertjes van de chocoladereep Alionka klaagt ze de façade van kinderlijk geluk en jeugdige onschuld aan in de voormalige sovjetregio. Door de seriële herhaling van het iconische kindergezichtje, krijgen de collages een wrang en despotisch karakter.
Deze wintertentoonstelling biedt een zeer verrijkende kijk op kunst in het fin de siècle van de 20ste eeuw en vandaag. Naast de enorme vaste collectie krijgen de bezoekers waar voor hun geld met een zeer afwisselende kijk op de levens en de kunstwerken van deze selectie kunstenaars. Wie warm gekleed gaat, kan urenlang genieten.
Out of Order Nothing to Declare loopt tot april 2024 in Verbeke Foundation in Kemzeke.
