Het tiende studioalbum van PJ Harvey doet verdwalen zonder te verlangen opnieuw thuis te komen.
We schrijven 2017. PJ Harvey is klaar met touren en voelt maar één ding: vervreemding. De cyclus van touren en albums uitbrengen heeft zijn tol geëist en de grote politieke thema’s die ze op haar laatste studioalbum heeft aangesneden houden haar hoofd druk. Tijd voor rust dus, al brengt ze nog twee platen vol demo’s, filmmuziek (voor onder andere Love Sisters) en haar tweede poeziëbundel uit. Het is dat Orlam dat aan de basis ligt van I Inside The Old Year Dying.
Het dichtwerk was een autobiografisch werk, geschreven in het dialect van het Dorset waar Harvey opgroeide. Het beschrijft een jaar in het leven van een fictief negenjarig meisje dat maand na maand de natuur observeert. Daaruit gebruikt Harvey voor I Inside The Old Year Dying twaalf gedichten die erg cryptisch blijken door hun vele Dorset-dialectwoorden (‘drisk’, ‘wordle’, ‘reddick’).
Dat was precies wat ze wilde, zo zegt ze ergens in een interview: “Coming back to poetry, you can make the language work really hard for you: Often words carry double, sometimes triple meanings. You’ve got things like Elvis, who was also known as ‘The King’ appearing on Maundy Day, which is a religious festival celebrating the last supper. So, we’ve got Christ, we’ve got Elvis, we’ve got a king — do you see what I mean? We can bring lots of threads in, but the beauty of poetry is that you can have those layers existing all at the same time” Juist. I Inside The Old Year Dying brengt inderdaad gelaagde poëzie, maar dan zo gelaagd dat je gissend in plaats van appreciërend achterblijft.
Hoezeer Harvey tekstueel teruggrijpt naar haar roots, muzikaal zijn die nauwelijks te horen. De openingstrack laat je minstens twee keer knipperen met je ogen: is dít PJ Harvey? Het nummer start met wat glinsterende synthesizer geluiden die langzaam verzwelgen in een hoop feedback. De spaarzaam ingezette drums creëren loomheid, Harveys weifelende zang versterkt dat. En dan is er die niet te vatten tekst – waar zijn we precies? “As childhood died the old year / made The Soldier reappear. The ash embowered night and day / as at the gate she prayed; Wyman, am I worthy? / Speak your wordle to me, / and drisk shrouded in its cloak / holway, river, brook and oak.”
Het is een moeilijk te vatten opener die iets mystieks inluidt. Prima. Maar dan doet ze met de volgende track “Autumn Term” een heel andere zet. Een degelijke gitaartokkel weerklinkt, drums gaan rechtdoor en de zang is zo puur dat het geforceerd en kinderachtig klinkt. En ook hier weer zinsneden die nauwelijks te bevatten zijn: “I ascend three steps to hell. / The school bus heaves up the hill / The sloey spears on Witches Mead / cussed, Come and lean on these!”
“Lwonesome Tonight”, de derde track, is opnieuw van een ander kaliber, al lijkt de synthesizer en het hoge gezang van Harvey uit de openingstrack terug te zijn. “Seem An I” even verderop is door de gitaarriff plots meer vintage Harvey. En zo gaat het door. Het is onduidelijk welke weg PJ Harvey precies wil inslaan. Elke keer zet ze de luisteraar op een ander spoor.
Ook al zien we door de bomen het bos niet meer, op enkele momenten is het aangenaam verdwalen. “I Inside The Old I Dying” is magisch zonder overtrokken mystiek met een speelse gitaartokkel, een vatbare melodie, echoënde drums: een song die je niet zomaar loslaat. Ook afsluiter “A Noiseless Noise” is geslaagd, al blijft het verwarrend met de rest van het album in het kielzog: wéér slaat ze een andere weg in. Het start met een langzaam zwellende intro, volgt op met aankondigend tromgeroffel en gaat dan gewoon los met goed gitaarwerk. Het voelt puur, concreet en dicht bij haar zelf. Dat ze het nog kan is dus één ding wat zeker is.
