Als Joe McPhee niet naar ons komt, dan gaan wij naar Joe McPhee. Dus trok de Enolamobiel weer naar Charleroi, waar de veteraan van de vrije muziek nog eens present tekende met drummer Paal Nilssen-Love in zijn kielzog. Het werd een memorabel weerzien met een duo dat speelde met een tot de verbeelding sprekende empathie.
Als voorprogramma werd Dry Speed opgedist in plaats van g a b b r o, dat ter elfder ure moest afzeggen. Een geïnspireerde keuze, want deze voor ons onbekende band speelde een fascinerende set die een dwars dansje plaatste op het slappe koord tussen freejazz en een meer abstracte insteek. Dat begon met sputterende klankeffecten, met en zonder mondstuk, van Thomas Olbrechts, een altsaxofonist die samenwerkt met Champ d’action en regelmatig in het experiment duikt met verwanten uit meerdere disciplines. Samen met Joachim Devillé en Dirk Wauters bleef hij eenvoudige labeling afdwingen.
Devillé was aanvankelijk in de weer met gitaarfracturen, een ontregeld spel dat hij d.m.v. allerlei effecten een nukkige expressiviteit gaf. Drummer Wauters zette eerst ook in op bijkleuren met objecten en handdoeken over de vellen, om gaandeweg ook te belanden in een ongrijpbare flow. Zodra Devillé de gitaar inruilde voor de trompet, werd de collectieve sound iets traditioneler, maar ook sterker. Ze slaagden erin om een grillige trance te creëren, die nog meer impact had zodra de trompettist drones à la Nate Wooley voortbracht via de gitaarversterker. Een prima opener.
Joe McPhee en Paal Nilssen-Love, het is een van de vele samenwerkingen die hun oorsprong vinden in de creatieve explosie die in de late jaren negentig ontstond in Chicago, toen lokaal volk als Ken Vandermark, Mars Williams en Kent Kessler niet alleen aan de slag ging met cultfiguur McPhee, maar ook de fine fleur van de Europese scheurliga inviteerde (Peter Brötzmann, Mats Gustafsson, etc.). Dit duo kan intussen terugbogen op een viersterrendiscografie en een knoert van een concertreputatie, iets wat ook nu weer bevestigd werd. Het begon allemaal redelijk ingetogen, met McPhee, die de overdreven reverb van zijn micro gebruikte om ruis en andere klanken voort te brengen. Iets dat Nilssen-Love beantwoorde met detailspel dat al even vrij klonk.
De drummer, opgesteld achter een kit die opvallend laag opgesteld stond, is een ritmebeest dat in staat is tot een immens opruiende kracht met soms gewelddadige allure, maar je kreeg ‘m deze keer ook vaak in andere gedaante te horen. McPhee hield het in het eerste deel van de set vooral bij een aaneenschakeling van kortere flarden en ideeën, wat bij de drummer leidde tot een even kleurrijke als afwisselende performance. Die blonk vooral uit in een spel van texturen en minder conventionele percussie, en droeg hier en daar soms de sporen van ’s mans liefde voor exotische culturen. Soms leek er Braziliaanse volksmuziek door te sijpelen in zijn spel.
McPhee, in november wordt hij 80, staat natuurlijk bekend als een van de meest soulvolle improvisatoren van de vrije jazz, iets dat hij nu ook weer waarmaakte, met vooral in het slotluik van het concert een diep in de gospel gedrenkte en verhalende kracht, waarvoor hij een steeds terugkerend thema helemaal binnenstebuiten keerde en voor het podium uit de doeken deed. Het bracht een prachtige hypnose op gang, afwisselend krachtig en contemplatief, met ruimte voor een explosieve drumsolo én fijnmazig samenspel, dat afgerond werd zoals alleen de meesters van het genre dat kunnen: eensgezind met een vinger in de neus. Iets dat ze nog eens over deden met een korte, meesterlijke bis die de bijzondere affiniteit nog eens benadrukte. Er zijn heel veel goede improvisatoren, en ook heel wat uitstekende. Maar soms zie je kerels die een stapje verder gaan, voor wie het een levenskunst is en die het ademen door al hun poriën. Dit zijn er zo twee. Een uurtje om in te lijsten.
