Het zijn drukke tijden. Althans, dat horen we. Constant. Wie heeft het immers niet druk? “Druk” is een modewoord geworden. Wie weet zelfs een statussymbool. We werken ons te pletter en plannen onze vrije tijd vol – tot ook die zogenaamde “vrije” tijd dus niet langer vrij is. Wie geen overuren draait op de werkvloer, die heeft een irrelevante job. En wie tijd heeft om waarlijks niets te doen, die heeft ofwel vrienden, ofwel hobby’s te kort. In De herontdekking van de tijd, een boek dat onder redactie van Michel Vandendriessche tot stand kwam, plaatsen dertien denkers echter vraagtekens bij de huidige tendenzen met betrekking tot onze tijdsbeleving. Iedereen weet dat het schoentje wringt. Vraag is dan: waar?
Als boek valt De herontdekking van de tijd uiteen in drie grote delen. In het eerste wordt onze verhouding tot tijd afgezet tegenover respectievelijk een historisch, een antropologisch-multicultureel en een filosofisch kader. Koen Haegens duikt in het verleden op zoek naar voortekenen die onze haastmaatschappij aankondigen. Welke keuzes hebben ertoe geleid dat we vandaag geleefd worden door de tijd, meer dan dat we het idee hebben er vat op te hebben? Steven Van Wolputte plaatst de westerse perceptie van tijd vervolgens in perspectief tegenover de wijze waarop Afrikaanse volkeren de dag indelen. Kunnen we niets leren van de zogenaamde ‘African time’, die relatief is en in die relativiteit veel meer de klok van het leven lijkt te volgen? Filosofe Yoni Van Den Eede vraagt zich ten slotte af of het dualistisch denken in termen van arbeidstijd en vrije tijd, alsof het volslagen tegenpolen zijn, nog langer houdbaar is. Ze refereert naar Heidegger en verbindt daaraan een oproep om anders met de notie van tijd om te gaan. Het hoofdstuk blijkt een ideale opstap naar het tweede deel, waar Dirk De Wachter, Ignaas Devisch en Johan Braeckman met inhoudelijk verschillende klemtonen de spits afbijten.
Eigenlijk is het middendeel een oproep om de wereld te veranderen, te beginnen bij het individu. Zo herhaalt Dirk De Wachter wat hij in de media en in zijn eigen boeken al verkondigde, met name dat de gedachte aan een leven vol exclusieve ervaringen uitputtend werkt. Ook Ignaas Devisch recapituleert de these van zijn meermaals bekroonde boek Rusteloosheid. Zo herinnert hij eraan dat drukte inherent is aan de mens en eigenlijk een katalysator is voor creativiteit. Tegenover dat concept, dat hij als iets positief kadert, plaatst hij “onrust”, een niet-constructief aan te wenden gevoel dat steeds meer mensen in de greep lijkt te houden. Waar Devisch echter pleit voor mateloosheid, stelt zijn collega-filosoof Braeckman voor om de luiheid in ere te herstellen. De energie die vrij komt wanneer het niets zich in de loop der dagen installeert, kan een bron zijn van tevredenheid. Tijdens het jaar dat Braeckman vrijaf nam aan de universiteit, heeft hij het aan den lijve ondervonden. Luc Van Gorp, voorzitter van de Christelijke Mutualiteit, laat over het onderwerp finaal nog een sociaal licht schijnen. Wat is tijd als die niet wordt gedeeld met anderen? Zijn denkpiste is erg interessant, maar ze vertrekt wel erg nadrukkelijk vanuit zijn positie als hoofd van een mutualiteit. Het staat de intellectuele slagkracht van zijn ideeën enigszins in de weg.
Het laatste deel van het boek zoomt in op de maatschappelijke wolk die rondom onze perceptie van tijd hangt. De bijdrages in dit hoofdstuk zijn wisselend van kwaliteit, omdat sommige een wel erg didactisch karakter hebben. Marc Leemans van het ACV trekt het discours verder open, terwijl enkele van de overige denkers vooral concrete suggesties voor aanpassingen proberen te geven. Het is maar waar je als auteur de klemtoon wil leggen. Dat iedereen na zijn of haar hoofdstuk een korte tip mag formuleren, maakt van De herontdekking van de tijd overigens een soort zelfhulphandboek. Dat staat in schril contrast met de kwaliteit van enkele bijdrages, die een meer abstracte benadering wettigen. Het gevoel dat de lezer aan dit boek overhoudt, is dus niet helemaal evenwichtig. Niettemin is het aangename lectuur, zeker voor bijvoorbeeld beleidsmakers die professioneel met tijdsbesteding bezig zijn.
