Eén ding kun je met Patrick Watson altijd voorspellen: er valt helemaal niets te voorspellen. Het nieuwe album Love Songs For Robots is wederom een onverwacht knutselwerk van losbandige expressies, oeverloze fantasieën en nachtelijke betovering. Verrassend genoeg geen folk, cowboyverhalen en minituuravonturen, wel de wereld van techniek en robots. Net zoals in zijn muziek staat er helemaal geen maat op de razendsnel ratelende Patrick Watson. Een interview over biologie, techniek, Bollywoodfilms en een constante zoektocht naar vernieuwing.
enola: De titel Love Songs For Robots lijkt een dieperliggende boodschap te bevatten. Denk je dat robots vroeg of laat mensen zullen vervangen?
Patrick Watson: “Ik ben zeker geen artiest van grote statements of diepzinnige boodschappen. Sciencefiction en wetenschap waren de belangrijkste inspiratiebronnen toen ik de songs schreef. Vooral hoe wetenschap en technologie zich tot de mensheid verhouden. Ik denk dat de titel Love Songs for Robots dit goed samenvat. Het ziet er naar uit dat een spanning tussen mens en techniek meer en meer de realiteit wordt.”
“Ik dacht ook na over de manier waarop emoties meestal tot mechanische processen zijn te herleiden. En het belang van wiskunde. Iedereen denkt dat wiskunde een koude, abstracte manier is om het universum te beschrijven. Wat als het net omgekeerd is? Wat als wiskunde een fantastische schepping is die het universum net zo wonderbaarlijk weet te bevatten? Wiskunde is waarschijnlijk de meest elementaire versie van de natuur. Op een of andere manier is het de taal van het universum. Als je op die manier naar de wereld kijkt, brengt het een andere manier van zien. Die ideeën hebben mij tot dit album gebracht. Zo ben ik gestart en dan life happens. Uiteindelijk komt daar nog de hele discussie rond elektronische of akoestische muziek bij. Elektronische muziek heeft geweldige texturen maar voelt meestal koud aan. Waarom precies?”
enola: Je maakt je uiteindelijk weinig zorgen over onze toekomst?
Watson: “Ik ben een optimist als het op de grote levensvragen aankomt. Optimisme is uiteindelijk een kwestie van natuur: ik geloof niet zozeer in menselijke uitvindingen, eerder in wat de natuur ons toelaat om te doen. Mensen behoren tot de natuur; ze zijn geen uitwendig proces maar behoren tot hun leefwereld.”
“Dat komt tot uiting bij uitvindingen. Stel je voor dat we een kwantumcomputer in elkaar knutselen. We gebruiken kwantumtheorie — die we niet helemaal begrijpen — en passen die toe op een computer. In zo’n geval gaat de betekenis van de uitvinding ons te boven. Net zoals we de relativiteitstheorie aanwenden om voorspellingen te maken maar geen flauw benul hebben van hoe het allemaal in elkaar steekt. Nature is still the guiding force behind our inventions. Het is niet omdat je het licht kunt aansteken dat je begrijpt hoe elektriciteit werkt. Zie je wat ik bedoel? Vraag eens aan de grootste denkers van vandaag wat het concept ‘tijd’ precies inhoudt. Allemaal hebben ze een vaag idee wat het betekent, maar het is zo goed als onmogelijk om voor ons brein om het concept helemaal te doorgronden. We komen uit de natuur, we maken er inherent deel van uit.”
enola: Ik kom even terug op de discussie rond akoestische en elektronische muziek. Welke vorm geniet je voorkeur?
Watson: “Voorkeur is een kwestie van smaak. Ik hou enorm veel van elektronische texturen en de bijhorende klanken. Er zijn veel mooie dingen met elektronische apparatuur te scheppen maar tegelijker zijn er ook grenzen. Elektronische muziek is niet tot alles in staat. De complexiteit van één pianoaanslag nabootsen, bijvoorbeeld. Er zijn daarin zo veel trillingen en organische details die moeilijk te kopiëren vallen. Het is een lange en ingewikkelde discussie en ik denk eerlijk gezegd een debat zonder einde. Is er een antwoord nodig in dat geval? We reageren op basis van onze gevoelens.”
enola: Met elektronische muziek schiet mij meteen de naam Amon Tobin binnen. Wat denk je van zijn geluidsexperimenten?
Watson: “Amon is een bijzonder dierbare vriend, een bron van inspiratie. Geweldig dat je hem ter sprake brengt. Hij maakt fantastische muziek maar tegelijkertijd is hij een vreemde eend in de bijt. Het evenwicht is meestal zoek: hij zoekt voortdurend de grenzen van de elektronische muziek op. Een unieke producer, een uitstekende muzikant. Hij is goed met drums, hij vóelt de drums en valt nooit in herhaling. Amon is achttien uur per dag met muziek bezig, een beetje gek, maar het maakt hem de beste in zijn categorie. Ik denk dat hij zichzelf eerder als een wetenschapper ziet, al blijf ik hem vooral als componist beschouwen. Indertijd heb op Foley Room gespeeld.”
enola: Zie je overeenkomsten tussen jullie beiden?
Watson: “Zeker. Voor Amon’sFoley Room heb ik behoorlijk wat elektronische demo’s gemaakt. Hiphop en dergelijke in zijn meest extreme vorm. Zonder twijfel heb ik hier nog ergens een stapel demo’s liggen uit die periode die nooit zijn uitgebracht. Pure elektronica. Ik denk niet dat alles een release nodig heeft. Er zijn waarschijnlijk dertig demo’s voor iedere song die ik uitbreng.”
“Op een zeker ogenblik heb ik er over nagedacht om Love Songs For Robots onder een andere naam uit te brengen en er een volledig elektronisch album van te maken. Ach ja, daar is uiteindelijk niets van in huis gekomen. Het is een fijne lijn tussen akoestische en elektronische muziek. Het zou goed zijn om iets te vinden wat geen van beide is. Misschien is dat mijn doel.”
enola: Adventures in Your Own Backyard was een ode aan de familie en de avonturen in de achtertuin. Veel van de muziek werd thuis opgenomen. Ik heb een vermoeden dat je het deze keer anders hebt aangepakt?
Watson: “We hebben het volledige album in ongeveer tien dagen live opgenomen. We zijn naar Californië gereisd voor de productie maar ook om wat plezier te maken. Daar hebben we het album ingeblikt, grotendeels zonder echt helemaal serieus bezig te zijn. De songs werden zo goed als volledig opgenomen zonder overdubs. We hebben veel handmicrofoons gebruikt en op die manier konden we de arrangementen naar believen aanpassen. Veel details qua drums en synths waren al op voorhand uitgeprobeerd, zodat we klaar waren voor de uiteindelijke opnames. Een live proces, een beetje zoals bij Bollywoodmuziek. Die manier van werken viel in de smaak, er was geen reden om te stoppen. Zo hebben we alles op korte tijd vastgelegd. Ik denk dat de mix van onze eerste dag al min of meer de ruwe versie van het uiteindelijke album was.”
enola: Een van de meer verrassende nummers op het album draagt de titel “Bollywood”. Ben je een fan?
Watson: “Ik hou van Bollywoodmuziek! Ik kwam op het idee toen ik een prikkelende baslijn hoorde (neuriet een deuntje) en niet meteen wist in welke categorie het was onder te brengen. Bollywood was het enige wat me te binnen schoot, dus moest ik de uiteindelijke song gewoon die titel meegeven.”
enola: Wat spreekt je precies aan in Bollywoodmuziek?
Watson: “Het is een van de meest gecompliceerde muziektypes die ik ken. Hartstikke moeilijk, want ze wisselen constant tussen maateenheden, beats en baslijnen. Voor klassiek geschoolde muzikanten is er geen beginnen aan. Zelfs de Bollywoodpopmuziek is Frank Zappa times ten.”
enola: Je ziet jezelf nog niet meteen een soundtrack schrijven?
Watson: “I’m nowhere near the challenge to write a fucking Bollywood score. Die componisten zijn genieën. Echt gek. Zelfs de muzikanten zijn moeilijk te evenaren. Alles doen ze als een orkest tezamen. Perfect op elkaar afgestemd en met gevoel voor detail.”
enola: Toen ik je een aantal jaren geleden sprak, wou je ook graag de soundtrack voor een thriller schrijven. Kunnen we stellen dat het met The Walking Dead ondertussen gebeurd is?
Watson: “Grappig, hé. Ik wist dat ze twee à drie jaren geleden een song voor het nieuwe seizoen zochten. Ik heb toen een demo voor hen geschreven. Eerst zeiden ze nee maar ik vond het zelf zo goed dat ik ben blijven doorschrijven en aanpassingen maken. Toen ik het opnieuw instuurde, hebben ze het wel geaccepteerd.”
enola: Het klinkt alsof je geen enkele uitdaging uit de weg gaat.
Watson: “Ik hou ervan om nieuwe dingen te leren. Ik maak veel demo’s voor films, ook al zullen die nooit verschijnen. Het is nu eenmaal leuk om te proberen. Het laat je toe om anders over muziek na te denken. Soms weet ik dat ik helemaal geen kans maak om de soundtrack te schrijven, maar doe ik het gewoon voor het plezier. Begrijp je?”
enola: Is het ook een vorm van bezigheidstherapie?
Watson: “Ik vind dat je actief moet blijven, constant nieuwe muziek componeren. Het is als een spier die je blijft trainen. Soms levert het resultaten op, soms niet. Dingen des levens. Het is zoals met sport: iedere atleet heeft wel eens een magische dag. Maar zoiets gebeurt niet iedere dag. Ik ervaar hetzelfde met muziek. Je kunt een ongelooflijke song schrijven maar de uitdaging is om een leven lang goede songs te blijven schrijven. Vandaar dat ik constant aan het werk ben. Ik voel dat dat het verschil is tussen dat wat voorbijgaat en dat wat blijft.”
enola: Terug naar onze robots. Denk je dat ze ooit tot liefde in staat zullen zijn?
Watson: “Ik ben geen wetenschapper, dus ik weet niet of ik in staat ben om die vraag te beantwoorden. Het is vooraleerst een kwestie van te definiëren wat liefde voor ons betekent. Hebben we daar wel een sluitend antwoord voor? Telkens als we die vraag stellen, zijn we verward. Het brengt complexe vraagstukken met zich mee. Liefde is veel meer dan wat mensen gewoonlijk zien en voelen als er love in the air is. Als je de vraag aan een bioloog stelt, krijg je waarschijnlijk als antwoord dat het een chemische reactie is. Er zijn te veel verschillende antwoorden. Het zijn noodzakelijke vragen, vragen die we moeten stellen. Ik wil dat mijn kinderen die vragen stellen.”
enola: Geloof je in artificiële intelligentie?
Watson: “Ik denk dat je computers kunt programmeren om de meest waanzinnige dingen te doen. Acties in ruil voor beloningen. Je zou kunnen stellen dat onze menselijke liefde niet meer is dan een systeem van beloningen, een manier om mensen aan te moedigen samen te zijn. Je kunt computers programmeren om samen te werken. Dat gebeurt ook bij mensen, niet? Met Love Songs For Robots stel ik voornamelijk de vraag welke delen van ons al zoals robots zijn. Onze emotionele mechanismen. Ik geef je een voorbeeld: je ziet tijdens een concert een gele paraplu en twintig jaar later zie je dezelfde paraplu en herleef je het gevoel van weleer. Normaal gezien zou je zoiets niet mogen voelen, maar er is een mechanische reactie gelinkt aan een object die herinneringen naar boven brengt. Er valt een argument van te maken dat emoties mechanisch zijn en we er geen controle over hebben. Dat hebben we misschien niet graag, maar die mechanische reacties bestaan wel en daar kunnen we niet omheen.”
“Ik wil het ook niet te ver drijven. Ik ben geen bioloog maar een zanger. Voor mij is het plezant te veralgemenen en erover na te denken. Het voelt bevrijdend om steeds in nieuwe richtingen te kunnen zoeken.”
