Zin in een avondje griezelen met Halloween? Wij ook niet! Het feit dat Halloween geen enkele culturele traditie of betekenis heeft op het Europese vasteland valt nog door de vingers zien, maar waarom komen rond deze periode van het jaar altijd weer diezelfde ongeïnspireerde filmtips bovendrijven? A Nightmare on Elm Street, Friday the 13th of –als toppunt van inspiratieloosheid-Halloween. Komaan zeg! Wie schrikt er anno 2013 nog van een suspensevolle plot en enkele stijlvol in beeld gebrachte schrikeffecten? De YouTube generatie is véél meer gewoon.
Daarom ben ik – de nobelheid zelve – in de krochten van de filmgeschiedenis afgedaald en heb ik speciaal voor u tien culthits uit de obscuriteit opgevist. Let wel, deze films zijn geen nagelbijters en zullen u misschien niet op het puntje van uw stoel houden. Maar één ding is zeker: u zult met verstomming geslagen zijn. Ik wens u, namens de hele filmredactie van enola, een bijzonder verwarrende Halloween toe.
Häxän (1922)
Waarom niet eens griezelen met een stille film? Häxan stamt af uit de jaren ’20, toen Zweden nog een grote speler was in de filmindustrie (oh, die vervlogen tijden) en zich liet opvallen met nogal extreme films die indruisten tegen de beschaafde Hollywoodmoraal. Häxan is daar het perfecte voorbeeld van: een pseudo-documentaire die middeleeuwse heksenvervolgingen met Jeroen Bosch-achtige taferelen en een ongebreidelde fantasie voorstelt.
Hoogtepunt: een zwarte mis waar Satan himself de parochianen tot zich laat komen.
Freaks (1932)
De eerste exploitation ooit gemaakt? Tod Browning verschaft ons een bizarre inkijk in het rariteitenkabinet, één van de vele donkere bladzijden uit de geschiedenis van onze blanke voorouders. Eerder een tragisch verhaal dan een echte horrorfilm, maar de condities van de (overigens echt misvormde) hoofdrolspelers maken Freaks een bijzonder ongemakkelijke kijkervaring. Het beruchte oorspronkelijke einde, met naar verluidt zelfs een castratiescène, ligt waarschijnlijk ergens diep begraven onder de oude MGM studios. Favoriete film van onder meer The Ramones.
Hoogtepunt: wanneer de ‘freaks’ in zang uitbarsten om een nieuw lid in hun exclusief gezelschap te verwelkomen.
Two Thousand Maniacs! (1964)
Een Halloweenlijstje zonder een goeie scheut hillbilly horror is als een café zonder Stella. Two Thousand Maniacs! werd gemaakt in de golden sixties toen films nog wel ‘ns een uitroepteken aan het eind van de titel kregen (wist je meteen wat voor vlees je in de kuip had) en vertelt het verhaal van enkele argeloze yanks die in een stereotiep redneck dorpje terecht komen waar ze als eregasten van een lokaal feest onthaald worden, alvorens ze ritueel geslacht worden. Brandend actueel! Regisseur Herschel Gordon Lewis – bekend als the godfather of gore – doet zijn naam eer aan en levert een voor zijn tijd uitzonderlijk bloederige film af. Effende het pad voor talloze latere slasher –en splatterfilms, maar vanwege zijn amateuristische koddigheid en grote nadruk op southern folklore niet bepaald een mijlpaal in de filmgeschiedenis te noemen en eerder aan te raden vanwege zijn hoog camp gehalte
Hoogepunt: de feestelijke openingsscène met aanstekelijk banjogetokkel, één van de mooiste uitbeeldingen van southern hospitality aller tijden. Ooooh the south’s gonnaaaa rii-iiise again!
The Wicker Man (1973)
The Wicker Man is uniek in zijn soort. Een briljant, sfeervol curiosum over een streng gelovige politieagent die de mysterieuze verdwijning onderzoekt van een jong meisje op een eiland waar de bewoners er een heidense levensstijl op nahouden. Naast de Engelse folkore, talloze uitzinnige taferelen en de meesterlijke rol van Christopher Lee als de sinistere Lord Summerisle, is het raarste aan The Wicker Man wel dat een film met een klein dozijn musicalnummers bij momenten toch zo verdomd akelig kan zijn. Regisseur Robin Hardy probeerde na 40 jaar stilte de saga opnieuw leven te blazen met The Wicker Tree, volledig tevergeefs. Lightning only strikes once is de regel bij dit soort films..
Hoogtepunt: de verleidingsdans van sirene Britt Eckland in haar bloot gat, wat er toe leidde dat voormalige boyfriend Rod Stewart de film uit roulatie wou halen.
The Driller Killer (1979)
Met de opbrengsten van de bedenkelijk getitelde pornofilm 9 Lives of a Wet Pussy, regisseerde Abel Ferrara volledig in de sfeer van de late jaren ’70 zijn eigen versie van Taxi Driver. Hoofdrolspeler is Ferrara zelf onder het pseudoniem ‘Jimmy Laine’ als avant-garde kunstenaar die op een dag de banaliteit van het ongure New Yorkse bestaan niet meer aankan en zich gaat afreageren op het ‘tuig’ van de maatschappij met – u raadt het al – een gigantische drilboor. De film is zo verwerpelijk, sleazy en vuil dat hij eigenhandig de video nasties rel in Groot-Brittannië in gang zette. Chapeau, Abel.
Hoogtepunt: de scène waar er pizza gegeten wordt is op één of andere manier goorder dan alle bloedvergieten tezamen.
Zombi 2 (1979)
Lang voor The Asylum hadden die listige Italianen al de winstgevende rip-off markt ontdekt. Elke succesvolle Amerikaanse blockbuster kreeg een ‘vervolg’, in veel gevallen gewoon een huisgemaakte low-budget spaghettivariant met vreselijke Engelstalige dubbing. Zombi 2 van legende Lucio Fulci, het officieuze vervolg op Romero’s Dawn of the Dead, is eigenlijk best vermakelijk, spannend en verrassend goed in beeld gebracht.
Hoogtepunt: het onvergetelijke onderwaterduel tussen een zombie en een haai. Zo’n momenten herinneren ons er aan waarom we ooit cinefiel geworden zijn.
Humanoids from the Deep (1980)
Als we het over obscure cinema hebben, mag ook Roger Corman niet onvermeld blijven. Een strategisch genie uit de onderbuik van Hollywood die tijdens de jaren ’50, ’60 en ’70 de toen ontzettend populaire drive-in markt domineerde. Humanoids from the Deep, uitgebracht op de vooravond van het VHS tijdperk, is zowat de laatste grote hit van Corman. Een throwback naar het monstergenre dat hem grootbracht en dat twee jaar voordien door Jaws weer aan credibiliteit had gewonnen, over een vreselijke mutatatie van vismensen die tijdens hun paartijd op zoek gaan naar human females. Wees niet al te verbaasd dat er een vrouw in de regiestoel zat bij dit seksistisch stukje pellicule: die sloeber van een Corman achtte het eindresultaat te braaf en heeft second-unit directors nog allerlei gratuite naakt- en geweldscènes laten filmen. Boys will be boys!
Hoogtepunt: de bronstige vismensen die een missverkiezing komen verstoren.
Sleepaway Camp (1983)
Volledig onterecht als Friday the 13th kloon bestempeld! Deze film werkt op zoveel niveau’s: in de eerste plaats is het een wrang verhaal dat de groeipijnen van het volwassen worden op een verontrustende manier toont. Maar je kan de film even goed beschouwen als een cautionary tale voor vreselijke zomerkampen: de accomodatie is brak, de spelletjes zijn saai, het eten is goor, de monitoren vervelend. Maar er kan ook wat gehuiverd worden met enkele door het Duits expressionisme geïnspireerde scènes en een einde waarvan uw nekharen omhoog zullen gaan staan. Een ruwe diamant voor zij die langs het theatrale acteerwerk en de vreselijk foute kledingdracht kunnen kijken (blijkbaar waren tanktops tot ver boven de navel de normaalste zaak van de wereld voor jaren ’80 mannen).
Hoogtepunt: een hyptoniserend softball partijtje dat niks aan de plot bijdraagt, maar om één of andere reden toch een tiental minuten blijft aanslepen. In your face, Sofia Coppola!
Phenomena (1985)
Wie na Profondo Rosso meent in Dario Argento de kruising tussen Antonioni en Hitchcock ontdekt te hebben, moet Phenomena maar eens een kans geven. Een heerlijk 80’s kitsch festijn met potsierlijke beeldvoering en een misplaatste soundtrack van Iron Maiden en consorten over een meisje dat haar telekinetische kracht om met de insecten te communiceren moet gebruiken om een moordzaak op te lossen. Heb ik al gezegd dat er een hondsdolle chimpansee met een scheermes in voorkomt? Volledig incoherent scenario zonder enig tempo en met allerlei rare zijsprongen (er zijn een stuk of 5 scènes die alle spanning vakkundig de nek omwringen, waarin Donald Pleasence als professor emeritus maar eindeloos over insecten blijft lullen), maar enkele groteske set pieces en Argento’s gevoel voor absolute waanzin maken veel goed.
Hoogtepunt: hoofdrol voor jailbait Jennifer Connelly. Geloof mij, u WIL gewoon niet weten hoe oud ze toen was.
Slaughter High (1986)
En om af te sluiten, nog maar eens een 80’s slasher. Ik kon het niet laten! In de tweede helft van de jaren ’80 was het genre doodgebloed en wilden serieuze filmstudio’s (voor zover dat geen contradictio in terminis is) zich er niet meer aan branden. Het gevolg? het genre werd gemarginaliseerd en verkaste volledig naar de low budget VHS markt. Het positieve nevengevolg? In de beste gevallen excelleerden deze films in studentikoze charme en creativiteit. Slaughter High is daar het typevoorbeeld van en handelt over de nerd Marty die, jaren na een uit de hand gelopen prank, op een schoolreunie terugkeert om zich te wreken op zijn pesters. Geinig, met veel enthousiasme geacteerd en zelfbewust van toon: neen, Wes Craven, zo vernieuwend was de formule van Scream in 1996 achteraf bekeken helemaal niet.
Hoogtepunt: het heerlijk plagerige melodietje dat telkens weer gespeeld wordt wanneer de killer verschijnt.