Stel: je pent een boek neer, een eerste min of meer op zichzelf staand deel van een meerluik, en voor je het weet wordt het overal de hemel ingeprezen en ben je een bestsellerauteur. Helaas krijgen de volgende delen al een pak minder aandacht en staan de literaire critici in drommen klaar om je (eindelijk) neer te sabelen. Het zal je maar overkomen, en als je Carlos Ruiz Zafón heet, is het nog niet eens zo ver bezijden de waarheid.
Na in 2004 (vooral commercieel) hoge ogen te hebben gegooid met het in 2002 verschenen De schaduw van de wind, publiceerde Zafón in 2009 de ”prequel” Het spel van de engel. Dat boek sloot aan bij de wereld van zijn doorbraak/bestseller, maar kon net zo goed op zichzelf staan. Dat laatste kan alvast niet worden gezegd van De gevangene van de hemel, dat inpikt op de gebeurtenissen van De schaduw van de wind en vertelt hoe het verder loopt met de hoofdpersonages. Wie het eerste deel niet gelezen heeft, zal met andere woorden moeilijk kunnen inpikken, al is dat niet het grootste pijnpunt van het boek.
De scherpe kritieken op het werk liegen er niet om en zijn helaas niet geheel onterecht. De feuilletonstijl van Zafón is inderdaad niet altijd even stichtend, en literair zal hij wel nooit een hoogvlieger worden. Die lacunes worden bovendien nog duidelijker aangezien dit boek veel minder kan rekenen op een zichzelf voortstuwend verhaal of op een plot ,en vooral aanvoelt als een overgangswerk naar het volgende en laatste deel. Toch mag de roman niet worden afgedaan als een mislukt tussendoortje of een noodgedwongen rustpauze. Daarvoor is Zafòn nog te veel een vakman en weet hij ondanks alles toch enige spanning in het verhaal te houden, niet in het minst dankzij het personage Fermin Romero de Torres. Diens verleden blijkt immers nog enigmatischer te zijn dan uit het eerste boek al kon worden vermoed.
Dankzij een kleine sprong in de tijd bevinden we ons bij aanvang van het boek in het jaar 1957. Daniel Sempere is niet alleen getrouwd met zijn grote liefde Bea, maar heeft met haar ook een zoontje (Julián). Niet geheel onverwacht werkt hij nog steeds in de boekhandel van zijn vader, al gaan de zaken lang niet zo goed. Wanneer een mysterieuze vreemdeling met een porseleinen hand een zeldzaam exemplaar van Alexandre Dumas’ De graaf van Monte Cristo koopt — en dit na er een enigmatische boodschap ingeschreven te hebben voor Fermin opduikt — gaat de bal aan het rollen. Fermin, die duidelijk begrepen heeft wie de vreemdeling is en wat zijn boodschap inhoudt, weigert aanvankelijk zijn vriend Daniel in vertrouwen te nemen. Naargelang het verhaal vordert, ziet hij zich gedwongen dat toch te doen en hem te vertellen over zijn verleden.
Het gros van het boek gaat daarna over hoe Fermin in 1940 in de gevangenis belandde, en hoe hij daar enkele vreemde figuren tegen het lijf liep. Die zullen niet alleen mee zijn latere leven bepalen (alsook de plot van dit boek), maar eveneens de gebeurtenissen voor de volgende roman in gang zetten. Deze gebeurtenissen hebben ook een impact op Daniel, in het bijzonder omdat deze zelf een aantal zaken uit het verleden te weten komt die hem op een nieuw levenspad zetten en hem dwingen niet altijd even fraaie of veilige keuzes te maken. Op een niet altijd even subtiele wijze legt Zafón daarbij verbanden met zijn vorige boek, waardoor de roman nog meer het statuut van bindmiddel dreigt te krijgen, zelfs al heeft het Fermin-verhaal zijn merites en is de knipoog naar Dumas overduidelijk (postmodern).
Zafón is geen groot schrijver en de kans is klein dat hij het ooit zal worden. Zijn vertelstijl is vlot maar geenszins literair, terwijl zijn verhaallijnen spannend en onderhoudend zijn zonder doordacht te zijn. Bovendien kennen zijn personages weinig diepgang en kan in een bepaald personage/schurk inderdaad een goedkope afrekening met critici worden gelezen. Toch zijn dit allemaal kritieken en opmerkingen die moeiteloos opzij kunnen worden geschoven om de eenvoudige reden dat De gevangene van de hemel niet meer pretendeert te zijn dan het is: een ontspannende roman die vooralsnog binnen de geplande vier delen perfect zijn plaats kent en zich daar ook thuis voelt.
