Journalist DIRK STEENHAUT snijdt zich wekelijks aan de scherpste kantjes van de rockmuziek.
De muziekmarkt van Zweden is verreweg de grootste van Noord-Europa. Toch hadden we de jongste jaren de indruk dat er in IJsland, Noorwegen en Denemarken oneindig veel boeiender platen werden gemaakt. José González, Loney Dear, Sickoakes, The Knife, Nicolai Dunger of zelfs the Cardigans konden in onze ogen weliswaar weinig fout doen, maar voor de rest was er bitter weinig dat zich vasthaakte in ons geheugen. Tot we ons enkele weken geleden ter plekke van de situatie gingen vergewissen en nog maar eens moesten vaststellen dat je nooit op je perceptie mag vertrouwen. Wallanderland heeft méér in de aanbieding dan ABBA en Roxette, zoveel is ons inmiddels wel duidelijk. Daarom zullen we het hier vandaag hebben over enkele prima cd’s die in ons koffertje mee huiswaarts mochten reizen en ook úw luisterend oor verdienen.
Ef, uit Göteborg, behoort samen met Sickoakes al jaren tot de interessantste postrockbands die Zweden rijk is. Het hardwerkende trio is actief sinds 2003, toerde al elf keer door Europa en bracht, na Give Me Beauty… Or Give Me Death (‘06) en I am Responsible (‘08), met Mourning Golden Morning zopas zijn derde langspeler uit. De plaat, geproducet door Magnus Lindberg van het postmetalgezelschap Cult Of Luna, is zijn rijkste en meest monumentale tot nu toe en geeft blijk van een toegenomen maturiteit. Ef beheerst alle trucs van het genre, maar in tegenstelling tot veel van haar geestesgenoten rijdt de groep zich niet vast in clichés. Ook al geven zijn gelaagde, epische composities hun geheimen pas na herhaalde beluisteringen prijs, bij nader inzien bevatten ze meer kleuren en motieven dan de gemiddelde pauwenstaart. Mourning Golden Morning is als een reis door een steeds wisselend landschap, waarbij om de haverklap je adem stokt omdat je weer eens onverwachts op een natuurwonder bent gestuit.
De plaat herbergt slechts zeven tracks en vanaf de tweede, “Sons Of Ghosts”, zuigt de muziek je mee als een niets ontziende draaikolk. Op papier lijken de ingrediënten overbekend: langzaam aanzwellende geluidsstormen waarin afwisselend gitaar en piano het voortouw nemen, vervaarlijk roffelende drums die een nakend crescendo aankondigen, een geluidsontlading die gevolgd wordt door een dromerige passage, een majestueuze cello of trompet die het verhaal op gezette tijden overneemt. Maar dat bereidt je nog niet voor op de emotionele pieken, de harmonische rijkdom of de klassieke grandeur die uit de nummers spreekt.
Soms klinkt de muziek heavy en meeslepend, zoals in “K-141 KYPCK”, soms desolaat maar warm, zoals in “Alp Lugens And Beyond”. De sterkste momenten zijn echter het al genoemde “Sons Of Ghosts” en het mijmerende “Longing For Colors”, heuse songs waarin de fluisterstemmen van Rebecka Maria Wåhlgren en Anton Mattsson zich recht naar je hart boren. Je hoort ons niet beweren dat Ef het postrockgenre voorgoed heeft geherdefinieerd, maar het trio wijkt met Mourning Golden Morning genoeg af van de geijkte formules om ons gebiologeerd achter te laten.
Eveneens uit Göteborg komt Midaircondo. Enkele jaren geleden debuteerde dit experimentele damestrio met Shopping For Images, een van de allereerste platen op het Typelabel. Intussen is een van de leden opgestapt en brengen overblijfsters Lisa Nordström en Lisen Rylander Löve hun twee cd, Curtain Call, uit op hun eigen Twin Seed Recordings. In de muziek van Midaircondo is nog steeds de verbeelding aan de macht. Wel vertoont ze een zekere graad van abstractie, waardoor de vormen en structuren van de songs steevast iets ongrijpbaars hebben. Daar staat tegenover dat de toegankelijkheidsgraad is toegenomen en dat het elektro-akoestische werk van de dames meer “flow” heeft gekregen. In vocaal opzicht herinnert Midaircondo in “Come With Me” en “The Very Eye Of The Night” aan Björk of CocoRosie, al zegt dat wellicht meer over de eigenzinnige attitude van het duo dan over zijn ware inspiratiebronnen. Ook het instrumentarium — kalimba, basklarinet, tenorsax, piano — zorgt, in combinatie met gesamplede beats en bevreemdende field recordings voor een heel eigen klankkleur. In ons boekje noteerden we ambient free jazz, maar prik ons vooral niet vast op die term.
“Revolve And Repeat” lijkt beïnvloed door de keelzangen van de inuïts, terwijl het intimistische “Stay” genoeg heeft aan een stem, een sax en een contrabas om je bloed sneller te doen stromen. Ook “Reports On The Horizon” klinkt dromerig en sensueel. De grootste verrassing van Curtain Call is echter het met strijkers versierde “Silk, Silver And Stone”, een onweerstaanbare popsong met Ebbot Lundberg van The Soundtrack Of Our Lives als gastzanger. Midaircondo maakt nog steeds geen easy listening, maar wie bereid is zich in zijn wondere wereld onder te dompelen, gaat beslist een zinnenprikkelende luisterervaring tegemoet.
In De Zweedse pers wordt het pas verschenen debuut van This Is Head omschreven als dancerock of als indie-spacepop. Alleen: die vlaggen dekken slechts een deel van de lading. Zeker is dat de muziek van het kwartet uit Malmö gestut wordt door een geprononceerde groove, knagende tot galmende gitaren, hoekige baslijnen en borrelende keyboards, waardoor ze op de dansvloer alvast haar effect niet zal missen. Net als bij Foals of !!! hoor je bij This Is Head echo’s van de Factorysound uit de jaren tachtig (we denken spontaan aan A Certain Ratio, Liquid Liquid of New Order), maar even goed is er sprake van een sterk ontwikkelde krautrock- en postpunkcomponent. De acht tracks op 0001 dragen geen titels en geven vooraf dus niets prijs over hun inhoud. In de plaats daarvan krijgen ze een getal opgeplakt dat verwijst naar de volgorde waarin ze zijn opgenomen. Zowat de helft van de nummers is instrumentaal en dat draagt bij tot hun broeierige karakter. Opener “0009” geeft een idee van hoe Kraftwerk zou hebben geklonken na een nachtje doorzakken met The Cure, terwijl de punkfunk van “0007” Pink Floydgitaren combineert met het stemgeluid van een jonge Bono en het stuiterende “0012” zowel naar jazz als elektrodisco knipoogt.
We beseffen het: we stellen uw verbeeldingskracht zwaar op de proef. Die onwaarschijnlijke vergelijkingen vertellen echter wèl iets over de veelzijdigheid van This is Head. De heren pikken de pittigste ingrediënten uit diverse genres en doen er op een verrassende manier hun eigen ding mee. Eigenlijk is 0001 een cd die je moet beluisteren als één lange trip, maar wie toch een voorproefje nodig heeft, luistert bij voorkeur naar het ruim tien minuten durende “0003”. Op ons heeft de eerste cd van This Is Head alvast een dermate verslavend effect dat we amper kunnen wachten om dit viertal eens live aan het werk te zien. Hopelijk lezen er een paar concertorganisatoren mee.
Stockholm ten slotte, is de thuisbasis van Paper, een even bezwerend als energiek krautpunktrio waarvan de leden al een reputatie verwierven bij andere vooraanstaande Zweedse combo’s. Zanger en synthspeler Calle Olsson maakte voordien deel uit van The Bear Quartet en Paddington DC, terwijl zijn twee gezellen gerekruteerd werden bij Audionom. Hun debuut-cd An Object brachten ze twee jaar geleden al uit in eigen beheer, maar de plaat werd onlangs opgepikt door het Novotonlabel en is nu in een nieuwe verpakking heruitgebracht. In nummers als “Before That Day”, “To Her” en het instrumentale “Strider” werpt Paper zich op als de ontbrekende schakel tussen Joy Division en Wire: rücksichtlos beeldenstormend, met donkere zangpartijen, schroeiende gitaarriffs, motorik beats à la NEU! en prominente analoge synths die voor een melodieuze ondertoon zorgen.
De songs zijn, zoals dat hoort voor een punkband, ontstaan uit verveling en frustratie en Paper weet heel goed dat niets effectiever is dan drie akkoorden en een fikse dosis raw power om die geestesgesteldheid te doen omslaan in vitaliteit. “My Life Is Going Under” en “Why Don’t You Try It With Him” komen aan als auditieve uppercuts, terwijl het gedreven en meeslepende “Hit The Floor”, qua metalige gitaarsound, aan Big Black herinnert. In “Out So Long” en “Ideal Piano” komt het driespan dan weer verrassend poppy voor de dag. De enige misser is “Aphid”, een schreeuwerige hardcoresong van het type dertien-in-een-dozijn. Anno 2010 zal een groep als Paper uiteraard de wereld niet meer veranderen, maar wie nood heeft aan een adrenalineshot, mag bij deze An Object met de volumeknop op twaalf door de huiskamer jagen.
- Ef:: Mourning Golden Morning, ATS Records. http://www.myspace.com/ef
- Midaircondo:: Curtain Call, Twin Seed Recordings. http://www.myspace.com/midaircondo
- This is Head:: 0001, Adrian Recordings. http://www.myspace.com/thsshd
- Paper:: An Object, Novoton. http://www.myspace.com/paperstockholm
