Toneelgroep Amsterdam :: Rouw siert Electra

Doorheen Rouw siert Electra proef je weer even de sfeer van 10-15 jaar geleden, toen Ivo Van Hove nog grote sier maakte bij het Zuidelijk Toneel met indrukwekkende bewerkingen van Begeren Onder De Olmen en Rijkemanshuis. Als artistiek leider van Toneelgroep Amsterdam keert hij weer even terug naar zijn leest om ons onder te dompelen in de donkere wereld van O’Neills verstoorde dynastieën. Dallas in de eenentwintigste eeuw.

Ivo Van Hove voelt de Amerikaanse toneelschrijver aan als geen ander. Tien jaar geleden liepen in Begeren Onder De Olmen nog levende koeien rond op het podium. Hun ongegeneerd dampende vlaaien konden symbool staan voor de slopende psychologische wanverhoudingen die de personages in O’Neills stukken ten val brengen. Zij worden gefolterd door een genuanceerd samenspel van persoonlijke frustraties, macht, schande en bloedschuld, een breed palet aan emoties dat een gedroomd kader vormt voor acteurs die alles uit de kast willen halen om te tonen wat ze in hun mars hebben. Rijkemanshuis stond dan ook helemaal in het teken van Chris Nievelts schitterende prestatie. Ook hier valt niemand uit de toon, vooral Halina Reijn en Jochum ten Haaf zijn meesterlijk als Lavinia en Orin. Jonni Goslinga, de moeder in Rouw Siert Electra, lijkt trouwens zo sterk op hoe Nievelt er toen uitzag, dat je meteen weer helemaal in de sfeer van vroeger bent.

Tegelijk heeft Van Hove intussen natuurlijk een heel parcours afgelegd, dus wordt het uitkijken naar de andere accenten die hij na zoveel jaren zal leggen. Zo wordt het psychologische portret gekaderd in een treffend beeld van deze tijd. De familie zit elkaar dicht op de huid en tegelijk ontbreekt elke echte band. Geïsoleerd als ze zijn binnen de groep waaraan ze nooit zullen kunnen ontsnappen lukt communiceren nog het beste tijdens chatsessies; ze ontlokken echte of gespeelde emoties aan elkaar door de ander voor de zoveelste home movie een camera onder de neus te duwen. Het gebruik van multimedia kan soms de sfeer van een voorstelling helemaal onderuithalen, maar in dit geval past alles mooi in elkaar. Een cruciaal moment als bijvoorbeeld de moord op de vader wordt helemaal gefilmd door Lavinia/Electra en met een paar minuten vertraging geprojecteerd op een doek in de achtergrond, waardoor je een dubbel dramatisch effect krijgt.

De jaloerse kinderen moeten lijdend toezien. Elk gevoel van ouderliefde wordt daardoor ongenadig uit hun harten verjaagd. Lavinia blijft op Orin inwerken tot haar broer de moeder en haar geliefde de dood injaagt. Voor de kinderen betekent de oudermoord ook een bevrijding van het loodzware juk dat hun familie is en even lijkt het alsof tenminste Lavinia er voor goed aan zal kunnen ontsnappen. Haar treft immers geen rechtstreekse schuld, en ze verandert in de manipulatieve, losbandige feeks die haar moeder voor haar was. Maar lang wordt dit haar niet gegund door broer Orin die, alleen achtergebleven, deze vrijheid niet aan kan. Hij blijft hunkeren naar familiale orde en wanneer hij er niet in slaagt om macht te krijgen over zijn losgeslagen zuster en haar zijn systeem van normen en waarden op te leggen pleegt ook hij zelfmoord. Hiermee wordt Lavinia eindelijk beladen met het schuldgevoel dat ze tot op dat moment was blijven wegduwen. Ze moet zich gewonnen geven en het verloren gegane huis krijgt zo toch nog het laatste woord. Electra’s rouwproces kan eindelijk beginnen. Eindelijk nog eens een degelijke, avondvullende voorstelling.

Robin D’hooge

3 en 4 september in Gent, 7 september in Rotterdam.