Eind 2006 verscheen in Amerika ‘Friday Night
Lights’ op de buis. De pers haalde vrijwel vanaf de eerste
aflevering de loftrompet boven, maar de kijkcijfers waren niet
navenant. Een dikke vier jaar later, voorjaar 2011, werd de finale
van het vijfde en laatste seizoen uitgezonden. De critici bleven
grotendeels enthousiast, het publiek bleef grotendeels weg. ‘Friday
Night Lights’ had zijn imago tegen. Om redenen die niet helemaal
maar toch een beetje te doorgronden zijn (ik zet mijn geld in op
een weinig overtuigende historiek), slaan sportseries bijna per
definitie niet aan bij de zichzelf respecterende tv-liefhebber. Tel
daarbij dat ‘Friday Night Lights’ niet zomaar over het gewone
American football maar over high school football gaat, en je kunt
het beestje bijna bij voorbaat begraven. Yet another
pretentious teen drama, daar zaten we echt niet op te
wachten.
Ook mijn voornemen om ‘Friday Night Lights’ zelfs
maar in overweging te nemen, kwam er pas nadat ik een archiefkast
aan lovende reacties bijeengelezen had waarin me herhaaldelijk
verzekerd werd dat het eigenlijk veel minder een American
footballreeks is dan een serie over de levens en dromen van jonge
mensen in een klein plaatsje in het achterland van de Verenigde
Staten. Uiteindelijk was het de ferm in de spotlight gezette
finaleaflevering die de doorslag gaf. Allez vooruit…
Het kleine plaatsje waarvan sprake is het fictieve
Dillon, Texas, een typisch Amerikaans binnenlandstadje dat zich
nooit uit de sleur van de middelmaat zal kunnen trekken. Elke week
bolt het leven van de bewoners er tegen een weinig opwindend tempo
naar vrijdagavond toe, wanneer de stadionverlichting aanspringt
voor de match van de Dillon Panthers, het American footballteam van
de lokale middelbare school. De Panthers zijn de trots van heel
Dillon, wat kersvers hoofdcoach Eric Taylor (Kyle Chandler) de
nodige druk op de schouders legt. Zijn enige te behalen objectief
is de Panthers naar het state championship leiden, waarin de beste
high school teams van Texas mogen opdraven. Dat is zeker geen
onmogelijke opdracht aangezien hij kan rekenen op enkele meer dan
gemiddeld getalenteerde spelers. Quarterback Jason Street (Scott
Porter) en running back Bryan ‘Smash’ Williams (Gaius Charles)
wacht een grote toekomst in de NFL, Tim Riggins (Taylor Kitsch) is
dan weer één van de beste fullbacks van Texas. Alles verandert
wanneer Jason Street in de eerste match van het seizoen een slechte
tackle uitvoert en als dood op het gazon blijft liggen. Problemen
voor coach Taylor, die vanaf nu nog harder zal moeten knokken voor
elke overwinning. Hij wordt verplicht Matt Saracen (Zach Gilford),
een verlegen jongen met een serieus gebrek aan zelfvertrouwen, QB1
te maken, waardoor die de enorme schoenen van sterspeler Street
moet proberen te vullen – terwijl de hoop van heel Dillon op hem
rust.
Het moet gezegd: de eerste aflevering is niet
helemaal een schot in de roos. De introductie van haast alle
personages (en dat zijn er veel) gemengd met de introductie in de
wondere (doch voor ons Europeanen helaas grotendeels onbekende)
wereld van American football resulteert in een overdaad aan
informatie die je een beetje verloren achterlaat. Nadien schiet de
serie wel in gang. Vooral de aanstelling van coach Taylors vrouw
Tami (een uitstekende Connie Britton) tot guidance
counselor van de school enkele afleveringen ver in het eerste
seizoen is een briljante zet van de scriptschrijvers, een slimme
manier om de kijker van het sportveld weg en in de school binnen te
trekken. Dat stelt de tegenstelling scherp tussen de Panthers,
zoals coach Taylor hen kent, en hun sterfelijke alter ego’s van op
de schoolbanken waarmee zijn vrouw te maken krijgt. Niet alleen
voelt de inkijk in de persoonlijke levens van de tieners daardoor
veel natuurlijker aan, het legt ook hun onderliggende tragiek
bloot. Zolang ze hun football jackets dragen, zijn de spelers
sterren. Heel Dillon kent en verafgood hen, ze hebben drie rally
girls en twee cheerleaders aan elke vinger. Maar als de lichten
uitgaan, gaapt de duisternis. Wat komt er nadien? Een enkeling zal
het maken in de NFL, sommigen kunnen gaan studeren, maar de harde
waarheid is dat de meesten van hen zullen blijven hangen en
langzaam maar zeker zullen veranderen in hun ouders.
De serie is gebaseerd op een gelijknamige film
gebaseerd op een gelijknamig boek gebaseerd op de jeugd van auteur
H. G. Bissinger als speler van het high school footballteam van een
middelbare school in Odessa, Texas. Het is hoogstwaarschijnlijk
daaraan dat de serie haar serene realisme te danken heeft.
Quarterbacks, game nights, cheerleaders, scholarships; begrippen
die wij enkel kennen van Hollywood, maar die in de States deel
uitmaken van het collectieve geheugen van de oudere generatie. Op
elke middelbare school waren sporters de helden van het moment
waarop enkel de meest zelfbewuste alternatievelingen en de grootste
nerds niet jaloers waren. Van het naïeve idealisme dat hun roem
eeuwig zou zijn, blijft later veelal weinig over. De sterren van
weleer eindigen vaker aan de naftpomp dan op de Superbowl, wat op
schoolreünies niet zelden leidt tot bitterzoete nostalgie.
De nederigheid en eenvoud waarmee het leven in
Dillon in zijn futiliteit én in zijn schoonheid wordt afgebeeld, is
schaars in tv-land. Een verhaallijn zoals die van Eric en Tami
Taylor, waarin eigenlijk niets gebeurt, kom je echt niet meer vaak
tegen. Tijd om het over de andere personages te hebben, is er niet,
maar onthoud dat zelfs de “vrienden van” uiteindelijk zullen
uitgroeien tot volwaardige personages in hun eigen recht. Het
eerste seizoen is daardoor een van de meest pakkende en toch
toegankelijke programma’s die de afgelopen jaren op het kleine
scherm zijn verschenen en verdient op zich de hoogste score. Eens
zo jammer dan dat er in de latere seizoenen enkele uitschuivers
opduiken, die het niveau van seizoen één onherstelbaar naar beneden
halen. De serie verliest daardoor niet enkel haar realisme, maar
ook haar onschuld en haar urgentie.
Net zoals in het echte leven liggen sport en emotie
in ‘Friday Night Lights’ dicht bij elkaar. In een fractie van een
seconde kan blijdschap omslaan in verdriet, pessimisme in euforie.
En dat geeft, misschien onverwacht, ontzettend ontroerende tv. Want
hoe groot de rol ook is die American football in de serie speelt,
‘Friday Night Lights’ gaat in de eerste plaats over opgroeien, over
de illusies en desillusies van het leven, over de dromen en
ambities van een samenleving en de vaak harde realiteit. En wie het
daar niet warm van krijgt, heeft een hart van steen.