Op de eerste avond van het Domino-festival was het drummen geblazen
voor het circus dat CocoRosie had meegebracht,
maar in de club speelde zich iets heel anders af. Daar kreeg het
Duitse label Raster-Noton namelijk carte blanche. Het spreekt voor
zich dat er beduidend minder mensen voor opgedaagd waren dan voor
het freakfolkspektakel in de grote zaal, maar uiteraard betekent
dat niet dat de Club een te mijden plek was, integendeel
zelfs.
Enig opzoekwerk leerde ons dat Raster-Noton zo’n elf jaar geleden
ontstaan is uit twee andere Duitse labels: Rastermusik en Noton
(Archiv für Ton und Nichtton). Het label is gesticht door Frank
Bretschneider en Olaf Bender, die allebei naar de AB waren
afgezakt, en concentreert zich al sinds 1996 op minimale
electronica, die live aangevuld wordt met visuals.
Het is natuurlijk moeilijk om je bij een vage en nietszeggende term
als ‘minimale electronica’ iets voor te stellen. Gaat het hier over
de atmosferische klanktapijten van Fennesz, of de
bliepjes en platte beats van een Mr. Oizo? Het internet geeft
hierover weinig uitsluitsel, dus zat er niets anders op dan ons te
laten verrassen…
De eerste artiest van de avond was Kangding Ray.
Achter dit pseudoniem gaat een Fransman schuil, David Letellier,
die, zoals zoveel andere muzikanten en kunstenaars, uitgeweken is
naar het terminaal hippe Berlijn, om zich daar volledig toe te
leggen op zijn muziek en een aantal andere kunstvormen. Zo is hij
bijvoorbeeld architect, en houdt hij zich ook bezig met
performances en installaties.
De soundscapes die Kangding Ray uit zijn laptop toverde, konden
aanvankelijk bestempeld worden als Fennesz met hier en daar een
stevige drone en een lap noise”, maar na een tijdje bleek dat deze
beschrijving Kangding Ray eigenlijk tekort doet. We kregen een paar
minuten later namelijk ook een behoorlijk stevige beat
gepresenteerd, zodat we Fennesz algauw vergaten, en eerder
parallellen zagen met Boards of Canada‘s
meesterlijke ‘Music Has the Right to Children’. Parallellen, want
Kangding Ray is niet zomaar een zielloze epigoon. Hij doet
duidelijk zijn best om net dat beetje extra in zijn muziek te
leggen, en, het moet gezegd, hij doet dat goed.
Zoals blijkt uit de website van het label, gaat Raster-Noton er
prat op dat de visuals die live gebruikt worden even belangrijk
zijn als de muziek zelf. Wij dachten dus aan de bevreemdende
kunstwerkjes die de optredens van Orbital, Chemical Brothers en
Plaid begeleid(d)en, maar bij Kangding Ray vielen die visuals
behoorlijk tegen. We kregen niet meer te zien dan een bewegend
lijntje, en dat doet het ‘m helaas niet helemaal. Het was dus beter
het geprojecteerde lijntje compleet te negeren en de eigen fantasie
te laten werken. Zo riep Kangding Rays ambient bij ons min of meer
dezelfde sfeer op als Aims ‘Cold Water Music’. Gedurende een klein
uur waanden we ons op een desolate toendravlakte, kijkend naar de
bloedrode zon en een kudde rendieren die in de verte voorbij
draaft. Even meenden we zelfs het geluid van krakend ijs te
horen…
Niets van dat alles bij Frank Bretschneider. Deze
man belichaamt eigenlijk perfect waar het Raster-Notonlabel voor
staat, en niet alleen omdat hij één van de stichters is…
IJverige liefhebbers van woordspelletjes hadden natuurlijk al lang
door dat Noton, op z’n Duits uitgesproken dan, eigenlijk gewoon
hetzelfde klinkt als het Engelse “No Tone”. En laat dat nu een
prachtige omschrijving zijn voor de muziek die Frank Bretschneider
maakt. Gedurende heel zijn set kregen we enkel kurkdroge
hiphopbeats en clicks ’n cuts te horen. Elk nummer was compleet
gespeend van enige melodie, zodat het geheel eigenlijk een beetje
deed denken aan een tot de essentie herleide, maar bloedeloze
Amon
Tobin…
Gelukkig waren Bretschneiders visuals interessanter dan die van
Kangding Ray. We zagen geometrische vormen en Mondriaan-achtige
rasters (snapt u ‘m?) die mooi op de beenharde ritmes meebewogen.
Hier bleek inderdaad dat Bretschneider, die eigenlijk grafisch
vormgever is, echt probeert een symbiose te bereiken tussen
minimalistische muziek en grafische kunst.
Toch konden we ons niet van de gedachte ontdoen dat er meer in zat.
Noch de visuals, noch het feit dat Bretschneider naar het einde van
zijn set toe het tempo opdreef, konden onze aandacht erbij houden.
Al na een kwartier hadden we min of meer het gevoel dat we het wel
gezien hadden. Minimalisme is één ding, maar je kunt het uiteraard
ook wat té ver op de spits drijven.
De laatste set van de avond was die van Olaf
Bender, die andere Raster-Noton pionier. Toen hij van wal
stak met dezelfde uitgebeende beats als Bretschneider, dreigde zijn
set even de verkeerde kant op te gaan, maar algauw gaf Bender zijn
critici lik op stuk…
Bender combineerde zijn dub- en electrobeats namelijk met steeds
luider wordende, trommelvliesscheurende drones, die de muziek
langzaam maar zeker richting climax stuurden, om vervolgens weer
helemaal uit te doven en later het argeloze publiek op een totaal
onverwacht moment weer bij de strot te grijpen. Dit maakte zijn set
ongelooflijk fascinerend en opzwepend, zodat meer en meer mensen in
de ban van de bezwerende ritmes geraakten, en mee begonnen te
bewegen.
Ook Benders visuals lagen min of meer in het verlengde van die van
Bretschneider en Kangding Ray. Hij bediende zich eveneens van
geometrische vormen en ritmisch bewegende lijnen. Zo deden die ons
op een bepaald moment sterk denken aan de beroemde hoes van Joy
Divisions Unknown
Pleasures, waarbij de golven op het geluid van een strakke
electrodreun meebewogen. Net zoals in zijn muziek probeerde Bender
net iets meer afwisseling te brengen in zijn visuals, zodat zijn
set een stuk intrigerender en genietbaarder was dan die van
Bretschneider. Dat vond duidelijk ook het publiek, dat de man
trakteerde op een warm applaus en hem opnieuw het podium opriep
voor een laatste aanval op de trommelvliezen.
Ons verdict, vraagt u? Globaal gezien was deze avond niet echt
essentieel te noemen, maar al bij al was dit wel een behoorlijk
interessante kennismaking met een label dat lak heeft aan de
mainstream en gewoon, al elf jaar aan een stuk, zijn ding blijft
doen. Wij onthouden in ieder geval vooral de eerste en de laatste
set.
