De techniek staat niet stil, nostalgie verkoopt. Het digitaal opgepoetste Stop Making Sense loopt opnieuw in de bioscoopzalen, en laat horen en zien hoe revolutionair die concertfilm veertig jaar geleden was. What a band Talking Heads was!
How did we get here? Jaren spraken de groepsleden niet meer met elkaar, drummer Chris Frantz veegde in zijn biografie Remain in Love: Talking Heads, Tom Tom Club, Tina uit 2020 nog de vloer aan met ‘dictator’ David Byrne, maar nu het pensioen wenkt lijkt de strijdbijl toch minstens even aan de kant gelegd. De vier muzikanten kunnen opnieuw door één deur, en de neuzen stonden nadien zelfs genoeg in dezelfde richting om tot een besluit te komen: onder leiding van gitarist Jerry Harrison zou de concertfilm Stop Making Sense gerestaureerd worden.
Toen regisseur Jonathan Demme – hij zou later klassiekers als Silence Of The Lambs en Philadelphia inblikken maar was toen nog een veertigjarig aanstormend talent – in december 1983 met zes cameramannen Stop Making Sense filmde, was Talking Heads nog niet de classic rockdino die de band nu is. ‘A new wave band’, noemden ze dat in de Verenigde Staten, en ze bedoelden daar iets anders mee dan wat wij in Europa daar onder verstaan. Ze wilden zeggen: avant-garde.
En vooruitstrevend was Stop Making Sense voor zijn tijd. Opgenomen over vier concerten in het Pantages Theatre in Hollywood, registreerde Demme een meticuleus uitgedachte show, die de grenzen van het rockoptreden verlegde. Opbouw, uitvoering, belichting, alles ademde een theatraliteit uit die weinig bands al hadden uitgeprobeerd.
Opbouw: met een stuiterende boombox als begeleiding is het een eenzame Byrne die de werkzaamheden opent. Op een rammelende gitaar brengt hij doorbraakhit Psycho Killer, waarna bassiste Tina Weymouth er bij komt voor Heaven. Vanuit de backstage ondersteunt Lynn Mabry de harmonieën, maar het is pas bij Slippery People dat zij en andere achtergrondzangeres Edna Holt er écht bij mogen komen. Frantz en Harrison zijn dan al aan boord, percussionist Steve Scales schuift ook aan.
Tegen de toen nieuwe single Burning Down The House is de troupe compleet. Met toetsenist Bernie Worrell en gitarist Alex Weir zitten we aan negen man, en mag het feest losbarsten met een versie voor de eeuwigheid. Vier minuten lang groovet, funkt en shaket de band als een losgeslagen beest. Buiten beeld moet het wel pandemonium zijn, maar Demme laat het niet zien: de publieksbeelden waren mislukt.
En dan de uitvoering. Geen detail was niet gepland, geen beweging onoverdacht. Als een geoliede machine rijden de roadies achter de groep de opbouw voor de latere muzikanten aan, Byrne bedacht met hulp van choreografe Twyla Tharp voor elk nummer aparte bewegingen. Als een bezetene loopt hij rondjes tijdens Life During Wartime, in This Must Be The Place danst hij met een staande lamp.
Dit is het moment dat David Byrne David Byrne de performer uitvond. Het zou het signaal zijn om de rest van de band langzamerhand te dumpen; hiervoor had hij hen niet nodig, om het even welke sessiemuzikant volstond. Je ziet de verwijdering hier soms al gebeuren, wanneer de band rond hem als een echte funkband tekeergaat, en hij als frontman met de meer gestileerde kant bezig is.
Is dit de beste concertfilm ter wereld, zoals de volksmond wil? Het hart roept dat U2’s Live In Sidney ook behoorlijk overrompelend is, maar Stop Making Sense is visueel toch nog wat sterker. Zelfs al heb je het eerst niet in de gaten – hij liet de eerste avond met alle zaallichten aan filmen en zo begint het ook – maar gaandeweg maakt Demme er een bij momenten cinematografisch meesterwerkje van waarin de belichting een glansrol speelt.
En toch is het de muziek die nog altijd zorgt dat dit een belevenis blijft. In de IMAX-versie die wij zagen klonk het allemaal frisser dan ooit, voelde de live-energie frisser dan ooit. Zelfs wanneer Byrne na een geweldig Once In A Lifetime van het podium verdwijnt en Frantz en Weymouth in Genius Of Love van hun nevenproject Tom Tom Club glijden, zakt het energieniveau niet. Wanneer de zanger vervolgens terugkomt in zijn iconisch oversized kostuum is het voor een potig Girlfriend Is Better.
Tijdens Take Me To The River krijgen we eindelijk wat beeld van het publiek, dat beleefd enthousiast tussen zijn stoelen staat te dansen, pandemonium is niet het woord. In onze cinemazaal vol vijftigers en zestigers bleef het tussen de gangpaden ook rustig – jammer.
“De film is onze nalatenschap”, weert Weymouth in een interview smeekbeden om een echte reünie af. Dat is jammer en mooi tegelijk; God weet dat we geld veil hebben om dit zelf eens mee te maken, hij is net zo goed niet naïef genoeg om te denken dat het ooit nog zo goed wordt. Maar whatever happens, we zullen altijd deze film hebben om onze kinderen te tonen wat voor wonder Talking Heads waren.
Stop Making Sense is vandaag, donderdag 22 februari, nog in heel wat zalen te zien.
