Twee jaar geleden werden de ‘Academy Awards’, beter bekend als de ‘Oscars’ , overspoeld door een golf van kritiek. Onder de vlag #OscarsSoWhite werd aan de leden van de Academy duidelijk gemaakt dat de filmprijzen op geen enkele manier nog de culturele realiteit weerspiegelen. Met de 91e uitreiking afgelopen zondag, hebben de stemgerechtigde leden inderdaad gereageerd op die beschuldiging. Alleen hebben ze dat eens te meer gedaan door te kiezen voor brave mediocriteit in plaats van voor echte verandering. Daarmee hebben ze nog maar eens de absolute irrelevantie van de beroemdste filmprijzen in de verf gezet.
Toen het internet zich massaal tegen de Academy Awards keerde en duidelijk maakte dat in een tijd van ‘Black Lives Matters’ het zelfverklaarde ‘liberal’ Hollywood, zijn eigen ideeën over culturele diversiteit bijzonder slecht uitdroeg tijdens het grootste evenement van het jaar, was dat uiteraard een bijzonder terechte vaststelling. Niet alleen Afro-Amerikaanse acteurs (laat staan regisseurs) zijn in de loop der jaren stelselmatig aan de kant blijven staan wanneer het er op aankwam een beeldje binnen te halen, hetzelfde kan gezegd worden over een hele reeks andere bevolkingsgroepen en over vrouwen die in de filmwereld werken. Hoewel vrouwen als scriptschrijvers aanvankelijk een belangrijke rol speelden in de ontwikkeling van de eerste Amerikaanse studio’s (een hoofdstuk dat nagenoeg vergeten is), is het zo dat in de loop der jaren er nauwelijks vrouwen werkzaam waren als cineast en dat diegenen die werkten achter de schermen – de categorieën die bekroond worden door de zogenaamde ‘technische Oscars’ zoals fotografie, kostumering enz … – zelden of nooit hun werk in de prijzen zagen vallen. Een beetje provocatief gesteld kwam het er op neer dat je als vrouw in aanmerking kwam voor ‘Beste Actrice’ of ‘Beste Vrouwelijke Bijrol’ en dat de rest van de prijzenkast vooral uitgereikt werd aan ‘blanke mannen’.
Dat is dit jaar anders. De Afro-Amerikaanse acteur Mahershala Ali won de categorie ‘Beste Mannelijke bijrol’ voor zijn rol in Green Book, ‘Beste Animatiefilm’ was voor Spider-Man: Into the Spiderverse een film met een niet-blanke spiderman, Spike Lee won eindelijk zijn eerste Oscar voor het script van Blackkklansman en met Ruth E. Carter en Hannah Beachler, sleepten twee dames opvallende prijzen in de wacht voor hun werk aan Black Panther.
Tot daar het goede nieuws. Het slechte nieuws is dat de Academy dan misschien de boodschap mag begrepen hebben, de manier waarop ze geantwoord heeft, getuigt andermaal van kortzichtigheid en gebrek aan echt lef. Welke films werden zondag immers gekozen om de ‘nieuwe golf’ te vertegenwoordigen ? Vooreerst is er het superheldenepos Black Panther waarover op deze site al veel eerder geschreven werd dat het een bijzonder problematische productie is die veelal ten onrechte tot uithangbord van de ‘Black lives Matters’ beweging werd gepromoveerd. Dat de twee dames in kwestie wonnen voor ‘Production en Costume design’ valt toe te juichen, maar het lijkt er vooral op dat Hollywood de eerste ‘gekleurde’ superheldenfilm een aantal nominaties gegeven heeft (waaronder totaal onbegrijpelijk voor ‘Beste Film’) omdat men bang was weer eens te horen te krijgen dat films die het goed doen aan de kassa zelden of nooit genomineerd worden in die categorie (dat is uiteraard onzin, Titanic of Gladiator, om er maar twee te noemen, waren nu niet meteen flops). In een reflex die toeliet twee problemen in één keer op te lossen, werd dus gekozen voor een abominabele film, waarvan al lang duidelijk was dat hij bijzonder goed zou vallen bij de meest vocale critici. Dat geldt dubbel voor de ‘grote winnaar’ van de avond (al is dat strikt gesproken Bohemian Rhapsody met vier beeldjes): Green Book.
In het jaar dat If Beale Street Could Talk en het degelijke, zei het minder krachtige Blackkklansman in de zalen kwamen, wordt gekozen voor een film die dezelfde raciale problematieken aankaart, maar dat doet op de meest brave, gladde en middelmatige manier. Green Book is een netjes voorgekauwde ‘probleemfilm’ waar niemand aanstoot kan aan nemen (al was er steek houdende kritiek op het feit dat het toch een ‘white saviour’ verhaal is waarin een blanke ondanks alles toch weer de held van dienst is). Driving Miss Daisy 2 wordt de prent van Peter Farrelly wel eens smalend genoemd, naar analogie met het min of meer gelijklopende verhaal van de al even middelmatige en gladgestreken Oscarwinnaar uit 1989. Achter de zogenaamde ‘nieuwe wind’ schuilt eigenlijk gewoon meer van hetzelfde: de Academy houdt van films die niet te uitdagend zijn en de leden toch het gevoel geven dat ze aan de juiste kant van de morele en humane lijn staan. Dat heeft in het verleden al geleid tot absolute miskleunen in de bekroningen. Zo verloor Martin Scorsese van Ordinary People met wat algemeen beschouwd wordt als een van de belangrijkste naoorlogse Amerikaanse films – Raging Bull. Iemand die recentelijk de eerste titel nog gezien heeft ? Is er iemand die trouwens nog met groot enthousiasme terug denkt aan films als Nell, The King’s Speech of The Blind Side ?
De harde waarheid is dat de Oscars eigenlijk nooit echt iets gerepresenteerd hebben. Niet het diverse culturele en artistieke landschap en al evenmin de filmgeschiedenis. Wie het lijstje erbij zou nemen van alle winnaars in de Categorie ‘Beste Film’ en dat zou proberen gebruiken als een leidraad doorheen de geschiedenis van de zevende kunst, zou van een zeer kale reis thuiskomen. Dat Roma van Alfonso Cuarón niet won van Green Book vertelt meer over de angst die er heerst omtrent het ‘nieuwe’ platform Netflix dan over de kwaliteiten van de prent. Dat If Beale Street Could Talk zelfs geen nominatie kreeg in diezelfde categorie, bewijst de stelling dat uitdagende cinema het al te vaak moet afleggen tegen brave middelmaat. Dat films als Cold War of Shoplifters zelfs bijna helemaal niet aan bod komen, bewijst de stelling boven deze tekst. Met Green Book is dus gewoon een nieuwe titel toegevoegd aan een lange lijst van films die enkel en alleen bekroond werden omdat de Academy zichzelf graag op de borst slaat voor zoveel vermeende diepmenselijkheid en begrip, dit jaar aangevuld door schuldbesef omtrent het negeren van bepaalde groepen… met het belonen van goede films heeft dat helaas nauwelijks iets te maken.