Chan-Wook
Park
112 min. / Zuid-Korea/ 2005
De wereld heeft dringend nood aan een nieuwe
superheldin. Een vrouw met boots that walk all over you,
een strakke blik en looks, en a license to kill. Honderden
kandidates struikelden al over hun eigen fuck-me botjes
(‘Catwoman’, ‘Aon Flux’, iemand?) – we kunnen nu eenmaal niet
blijven teren op de prestige van Barbarella, ’s wereld coolste
stoeipoes, en met Uma -Killende Bill- Thurman zijn we ondertussen
ook wel klaar. Vers bloed, dat is wat we willen. Lady
vengeance doet een geslaagde gooi naar het begeerde kroontje.
Bloedrode oogschaduw, een zwartleren lange jas en tacones
lejanos. Daar staat ze dan: genadeloos, sexy en wraaklustig te
wezen, klaar om Belgiënland te veroveren, maar ze krijgt niet eens
de kans om haar wraaktaart in je gezicht te gooien. In plaats van
het grote scherm in te palmen, wordt haar beeldimpact tot zeven
maal kleiner gedwongen: de tv. Na het succes van het verbluffende
‘Oldboy’ (met mijn bewierokende adjectieven kan ik gerust een
krater vullen, ‘Oldboy’ is bibi’s old time favourite), is
dit echt onbegrijpelijk. Je zou verwachten dat iedereen spontaan
als een ‘danny the dog’ de hielen van regisseur Chan-Wook Park likt
en alles wat die man ook maar heeft ineengeklutst of heeft
aangeraakt, meteen uitbrengt, maar niets daarvan: Lady
komt voorlopig niet in de zalen en verschijnt als de eerste de
beste vagebond rechtstreeks op dvd (aan een spotprijsje). En dat
noemen we pas echt een zonde.
Chan-Wook Park is dus eindelijk uitgeraasd: ‘Sympathy for Lady
Vengeance’ is de laatste halte uit zijn wraaktrilogie. In de vorige
twee werd er door zijn hoofdpersonages nog wild, woest en
onbezonnen in het rond gewroken – denk maar aan de doorkliefde hiel
in ‘Mr. Vengeance’ en het hamergeslinger van Oh-Dae su uit
‘Oldboy’. Voor zijn laatste film ging de regisseur echter een
andere richting uit en koos hij bewust voor een iets delicatere
vorm van wraak, haat van een ‘hogere klasse’, een geraffineerdere
revanche. En dan is het uiteraard meteen uitgesloten dat dit door
een man vertolkt wordt.
De eerste stap in een wraakplan is vaak boosheid. En Geum-Ja is
héél boos. Dertien jaar lang zat ze onschuldig in de gevangenis op
verdenking van ontvoering van en moord op een zesjarig jongetje.
Opgevoed als een vroom katholiek meisje, bleef ze ook in de
gevangenis goedhartig haar naaste helpen. Dertien ongeluksjaren
lang hangt ze de heilige snijboon uit: ze is een luisterend oor
voor haar medegevangenen, neemt de vuile taakjes op zich, schakelt
de bully van de groep uit (die de andere roommates al eens met hun
kop tussen haar benen klemt) en staat zelfs een nier af aan één van
haar compagnons. Het gevolg is dat op den duur niemand Geum-Ja nog
iets durft te weigeren. Op het moment van haar vrijlating, valt
haar lieflijke dekmantel af (en haalt ze haar naaldhakken boven) en
betrekt ze haar vroegere gevangenismeisjes één voor één in haar
ultieme wraakplan: de man doden die verantwoordelijk is voor haar
lijden met grote L.
Doden in stijl, wel te verstaan; Geum-Ja heeft klasse en ze wil
geen gewone revolver gebruiken. Ze wil er eentje met frulletjes en
franjes aan, want wraak moet niet alleen zoet zijn, maar ook mooi.
En dat past ook perfect binnen regisseur Chan-Wook Parks visie op
deze zonde: al van bij de begingeneriek valt je mond open van een
overdosis ‘esthetische verantwoordheid’. Bij een film weet je vaak
al meteen of er een creatief brein achter zit: worden de lettertjes
er maar wat opgezwierd of is er een stylist bijgehaald om het
modieus aan te kleden? De begingeneriek van Lady Vengeance is één
van de mooiste ooit: we zien hoe handen een deeg klaarmaken voor
een taart, in zuiver wit (symbool voor onschuld, vergeving van de
zonden) en zuiver rood (symbool voor wraak, pijn,…) Een streling
voor het oog, maar ook een symbolische samenvatting van wat nog
gaat komen. Een klein vogeltje vertelde mij bovendien dat er op de
Koreaanse special edition versie van de dvd, een versie van de film
staat die in kleur begint en doorheen de film langzaam overgaat
naar zwart-wit op het einde.
Chan-Wook is wel degelijk een kleurenpiraat en hij weet de sfeer
van de opening credits ook in de rest van de film waar te maken om
ons te verwennen met piekfijne decors en styling, inventieve
overgangen (het woordenboek, die deur!) en geslaagde beeldtaal: van
de droom waarin Geum-Ja haar vijand als een hond door een tofuwit
grimmig sprookjeslandschap sleept tot de stills die één emotie
weten samen te vatten. De beelden van de ouders vóór en nadat ze
weten wat er met hun kind is gebeurd, werken bijvoorbeeld héél
knap. Op het einde (het stuk in het oude schooltje) wordt het
allemaal iets minder visueel aantrekkelijk, maar dan krijgen we
iets anders in de plaats: Chan-Wook schotelt ons een dilemma voor
met een ironisch kantje aan, in een schitterend macaber en
confronterend hoogtepunt.
Het opmerkelijkste aan de film is toch wel de aparte
vertelstijl: Chan-Wook is op dit vlak een uitvinder: hij wil zijn
verhaal vooral niet op de normale manier vertellen en het resultaat
is staaltje origineel denkwerk. Het tempo ligt ongewoon hoog en
alles is heel fragmentarisch gemonteerd, erg to the point.
Geum-Ja gaat recht op haar doel af, zij weet wat er in het verleden
is gebeurd, wij weten dat niet, maar veel uitleg krijgt de kijker
niet. Het rechtlijnige doel van Geum-Ja wordt onderbroken door
voor-, bij-, zij- en achtersprongetjes: beelden van in de
gevangenis, een voorstelling van haar celmaten en hoe ze bij haar
huidig plan betrokken raakten, de heisa rond het proces, enz.
Opvallend is dat de waarheid over de ontvoering (en dus de reden
waarom ze 13 jaar in de gevangenis zat) heel terloops wordt
vermeld, als je even een pluisje in je oog hebt, zou je het gemist
kunnen hebben, zo snel gaat het: Geum-Ja vertelt het, maar we zien
er geen beelden bij, we horen enkel geluiden van toen op de
achtergrond (telefoon, geschreeuw van het kind dat wordt
gekidnapt). Ook andere belangrijke zaken en aanwijzingen worden
terloops verteld, zonder dat het met beelden visueel wordt
ondersteund. Elk fragment telt, knoopt aan bij het volgende beeld
en duwt je in de richting van de volgende stap tot Geum-Ja
eindelijk haar doel kan bereiken. De vraag is of ze uiteindelijk
voldoening zal krijgen. En of wraak wel ooit voldoening geeft.
Op een paar schoonheidfoutjes na (soms mis je al eens een link),
is ‘Lady V’ een wervelend kluwen met de visuele inventiviteit uit
Oldboy en de bikkelharde ‘er zijn goede en slechte ontvoeringen’
thematiek uit Mr. Vengeance. Als extraatje is het leuk om te zien
hoe acteurs uit zijn vorige revanchefilms hier 180° draaien in hun
nieuwe rol, zo gaat Oh Dae-su losjes van wanhopige lover naar een
perverse kinderhater. Denk hierbij nog de meeslepende meesterlijke
barokmuziek (van o.a. Vivaldi), die de hele film een ’tragiek’
meegeven om u en wij en zij tegen te zeggen en die ook perfect past
bij de elegantie van het hoofdpersonage en je wéét dat je een
topper in handen hebt. De perfecte kers op de taart van Chan-Wooks
prachtige thematische trilogie-cv. Vanaf nu staat V for Vengeance!
Geef deze film een groot scherm, en vlug!
