Opnieuw een plaat die al even uit is, maar ook veel te goed om niet onder de aandacht te brengen. Aan boeiende Portugese gitaristen geen gebrek – denk aan Norberto Lobo, Manuel Mota, Luís Lopes, Filipe Felizardo, Jorge Nuno … – maar André Santos heeft zich met Vitamina D kunnen onderscheiden door van het balanceren op de wip tussen jazz en rock een intrigerende kunst te maken. Hiervoor kon hij rekenen op uitstekend gezelschap dat dringend een breder publiek verdient.
De dertigjarige Santos is een van de weinigen die opgroeiden op het eiland Madeira. Hij vond echter snel z’n weg naar het vasteland waar hij studeerde, uitdagingen en collega-muzikanten vond, en ook een roeping als leerkracht ontdekte. Hij speelde twee jaar in de band van Teresa Salgueiro (ex-Madredeus) en bracht in 2013 zijn eerste album uit als leider, getiteld Ponte De Partida.In Amsterdam ontmoette hij bassist Matt Adomeit en drummer Tristan Renfrow, een stel dat elkaar al kende van het uitstekende kwartet Morgan Freeman (wanneer brengen die eens iets uit?) en zodoende al wat bagage meebrachten naar de opnames die in het voorjaar van 2016 plaatsvonden.
Openen gebeurt meteen met wat misschien wel de meest ongewone song van Vitamina D is. Eentje die de luisteraar ook wel op het verkeerde been zet of, indien de tolerantie voor experiment niet al te groot is, zou kunnen afschrikken. De start van “Rainstorm” bevat meteen de rocksound en energie die later nog terug zal keren, maar laat ook de schizofrenie horen die in het album zit en reeds werd aangekondigd door het artwork. Folky getokkel en een zingende bas sturen de compositie naar meer ingetogen terrein, maar de afbouw is dan nog maar begonnen, want met een druppelende introspectie zoeken de drie het vervolgens bij een abstract spel. Hierbij speelt Santos’ stotterende gitaar de hoofdrol met eigenaardige verbuigingen en zacht resonerende klanken, om uiteindelijk om te buigen naar gruizige gitaarrock met ruwe, dissonante randjes. En dat klinkt verdomd cool.
De titeltrack laat een ander geluid horen: gaver en klassieker, met een zachtaardige lyriek die knap beantwoord wordt door Adomeit en stilletjes, oh zo stilletjes, omcirkeld wordt door subtiel cimbalenwerk. Het vervolg is een knap lesje in spanningsopbouw van een trio dat er goed in slaagt om het geheel aan de kook te brengen met ijzeren hand. Er is duidelijk een belangrijke rol weggelegd voor Adomeit en Renfrow, muzikanten die ervoor zorgen dat de leider kan schitteren, maar die zelf ook behoorlijk breed kunnen en mogen gaan – met versnellingen en vertragingen, beweeglijke interactie, persoonlijke accenten – zonder de composities helemaal uit hun evenwicht te brengen. En plots heb je daar die snelle en strakke loopjes, die nogmaals bevestigen dat ze het allemaal zelf in de hand hebben.
Is het compacte “Buzzlightyear ‘n’ Me” een spelletje van vlotte jazzloopjes, dan wordt met “Francamente” en “Broke Bad” opnieuw de kaart van de stuwende rock-‘n-roll getrokken. In het eerste geval gebeurt dit met een speels evenwicht van repetitieve rock met de blik op de einder gericht en luchtige bruggetjes. In “Broke Bad” doen ze dit met krachtige, bluesy interactie die aanvankelijk wat herinnert aan Ceramic Dog, maar in een vette, rollende groove vervolgens een heel eigen, funky en hard stuwende uitlaatklep vindt. De gensters spatten ervan af. Daarna komt afsluiter “Espanta Espíritos” de gemoederen bedaren met een ballade die, opnieuw, niet zomaar een ballade is maar een fraaie interactie van drie actief meespelende muzikanten die elk een kleurenwaaier toevoegen aan het totaalpakket.
7 stukken, 37 minuten. Meer is er niet nodig om ons over de streep te trekken. Vitamina D is een plaat met kracht én inventiviteit, die avontuurlijk is zonder af te stoten, toegankelijk en toch voorzien van de nodige weerhaken en oneffenheden. Een knappe prestatie van drie muzikanten die elkaar gevonden hebben en een zoveelste bewijs van het vermoeden dat Portugal stilaan de boeiendste uithoek van Europa geworden is voor wie op zoek is naar creatieve jazz en aanverwanten.
