Paul Claes is een geleerd man: hij schreef een proefschrift over de antieke elementen in het oeuvre van Hugo Claus en publiceerde talloze essays, vertalingen en inmiddels ook romans. Zijn romans hebben vaak een klassieke compositie en zijn telkens zeer helder geschreven. Dat is in zijn recentste boek De leeuwerik niet anders.
Dit verhaal doet op het eerste gezicht erg denken aan Middelnederlandse verhalen en soms ook wel aan De naam van de roos van de Italiaanse schrijver Umberto Eco. Of Claes deels bij hem de mosterd haalde, is uiteraard niet zeker, maar Claes’ roman is in ieder geval wel heel wat vlotter geschreven. Het hoofdpersonage Raimon wordt na de dood van zijn vader naar de abdij van Miraval gestuurd. Daar wordt hij als novice opgeleid tot monnik en ontmoet hij Arthur, die al snel zijn beste vriend wordt. Het abdijleven valt Raimon niet al te zwaar, temeer omdat zijn oom Albert abt is van de abdij en Raimons kleine misstappen graag door de vingers ziet. Toch blijft Raimon zijn moeder missen…
Raimon raakt tijdens zijn opleiding steeds meer in de ban van de muziek. Hij wordt een begenadigd zanger en krijgt in het koor de beste plaats toegewezen. Ook mag hij als beginnend scriptor een werelds lied kopiëren in opdracht van de abt, namelijk het ‘Lied der Liederen van Salomon’. Het is een lied waardoor Raimon meteen ook de geneugten van de wereldse liefde leert kennen: “Het leek wel of ik de woorden van een verliefd paar afluisterde. Mijn mond fluisterde weldra woorden die binnen deze kloostermuren nog nooit hadden weerklonken.” Wanneer Raimon echter ontdekt voor wie het lied bestemd is, keert hij de abdij de rug toe. Hij trekt de wijde wereld in als troubadour en laat zich voortaan ‘de leeuwerik’ noemen. Op die manier komt hij terecht bij Azalaïs, een jonge kasteelvrouwe op wie hij wanhopig verliefd wordt.
In de loop van het verhaal wordt het duidelijker dat de familiale situatie van Raimon ingewikkelder is dan hij dacht. Alle puzzelstukjes vallen steeds meer op hun plaats en Raimon zal een paar belangrijke beslissingen moeten nemen. Als lezer voel je duidelijk al enkele dingen aankomen, en dat is jammer. Een geoefend lezer kan namelijk moeiteloos de afloop van het verhaal voorspellen. Daardoor neemt Claes het risico dat de ontknoping van zijn verhaal veeleer lijkt op een bevestiging van wat de lezer al lang vermoedde.
Toch is De leeuwerik helemaal geen slechte roman. Het boek is geschreven in een toegankelijke stijl en bevat ook een subtiele verwijzing naar het kindermisbruik in de Kerk. De hypocrisie van de katholieke Kerk en ander religieus fanatisme worden geregeld op de korrel genomen. Dat zorgt ervoor dat deze historische roman soms verrassend actueel overkomt. Wanneer Raimon het wereldse leven verkiest boven het goddelijke, kan de lezer dat alleen maar toejuichen.
