Frank Boeijen interview je niet. Je praat met hem, een paar uur lang, tijdens het drinken van enkele uitstekende flessen Sancerre. De aanleiding? ’s Mans nieuwe, uitstekende Camera, een gebalde popplaat die vooral muzikaal lijkt terug te blikken op een carrière van ondertussen al exact dertig jaar.
"Camera is hier enkele kilometers verderop opgenomen. Ik hou van deze stad. Brussel heeft een immense geschiedenis, dat is ook heel zichtbaar. Voor mij is het een echte wereldstad, die heb je in Nederland niet. Ze is veel groter dan Rotterdam, Amsterdam of Den Haag. Maar het is wel een verwarrende stad. Het mooie aan Brussel is dat kosmopolitische. Je hebt hier een heel ander soort kosmopolisme, waar mensen ook graag voor naar hier komen. Dat geeft het ook een zekere grandeur. Ik zie Brussel als het kleine broertje van Parijs."
"Ook Vaderland uit 1997 heb ik hier opgenomen, maar dat is de enige overeenkomst. (denkt na) Camera is meer een objectief standpunt. Tijdens Vaderland zat ik middenin het verdriet om het verlies van mijn vader. En plots gingen ook allerlei andere mensen dood. Dat speelt hier allemaal niet. Camera is meer een plaat van verwerkt verdriet. Op een gegeven moment moet je leren leven met die shit. Maar ik ben er wel lang mee bezig geweest. In "Onderkant van de hemel" stel ik me wel weer voor dat de wolken, de lucht eigenlijk de vloer zijn van de hemel waar die mensen naartoe zijn gegaan. Dat is wel mooi, dat is eigenlijk het enige nummer dat ik zo kan bedenken dat die thematiek raakt. Mijn moeder was er bijvoorbeeld van overtuigd dat ze naar mijn vader ging toen ze stierf. Ze zei bij zijn dood: "Hou een plaatsje voor me vrij daar, jongen". Maar eerlijk, I don’t buy it."
"De geest is uit de fles in Nederland"
"Mijn vorige plaat As was eigenlijk een soort afscheid van, een afrekening met het land waar ik vandaan kom. De ontwikkelingen in Nederland zie ik met grote zorg aan. We wilden dat nu buiten de plaat houden, maar het is er toch weer ingeslopen. "Op een dag" heeft er mee te maken — dat gaat erover dat iedereen eigenlijk wel een kans verdient — net als "Alles wat ik had". De geest is uit de fles in Nederland. Ik heb nooit geloofd in de Nederlandse tolerantie. Toen ik in 1984 "Zwart Wit" uitbracht, werd ik aan alle kanten bedreigd. They wanted to kill me. Ik moest met politiebegeleiding optreden, en 25 jaar later weer. Vorig jaar zong ik namelijk in het kader van een of ander project "Zwart Wit" in het Arabisch. Hopla, weer bedreigd. Het was een manifestatie, maar niemand heeft daar de naam Wilders genoemd. Hoewel er wel één iemand stond, met een spandoek: I hartje Wilders, als humor. Dat was het enige wat in beeld kwam, en daardoor werd het plots een evenement tegen Wilders. En dat wilden ze nu juist voorkomen. Die man moet je niet noemen. Maar het is wel een zorgwekkend fenomeen. Die ongelooflijke woede en onvrede die in Nederland naar buiten is gekomen, die intolerantie, die boort hij aan. En daar slaagt hij enorm in."
"Die partij is één grote chaos: ze weten daar niet eens hoe de parlementaire democratie in elkaar zit. Dat er twee kamers zijn bijvoorbeeld (lacht). Daar moeten ze dus een cursusje voor krijgen. Hij stelt immigratie voor als iets tijdelijks. Er zijn één miljoen mensen in Nederland die van allochtone afkomst zijn, misschien is de helft ervan in Nederland geboren. Die kun je niet gewoon het land uitzetten. Dat is eigenlijk heel erg grof. Hij wilde belastingen op de hoofddoekjes heffen, vanwege milieuverontreiniging. De kopvoddentaks. Als ik een jonge Marokkaan was geweest, ik weet niet of ik dan zo rustig was gebleven. Uitermate beledigend is het."
{image}"Maar woedend ben ik niet meer, zoals vroeger. Je moet slim zijn, pleiten voor een alternatief en het helemaal niet over die man hebben. Het alternatief is gewoon een basisgevoel van meer menselijkheid, zonder oogkleppen. Ik blijf het dan ook de plicht van artiesten vinden om daar tegen te reageren. Wel, nu heb ik het anders gedaan: je kunt daar immers ook een soort weerloze schoonheid tegenover zetten, die overigens toch niet door die mensen zou worden gehoord, maar wat wel voor jezelf en misschien ook voor je publiek een soort haven is voor wie daar anders over denkt en anders in het leven staat. Je ziet dat overal in Europa die polarisatie toeneemt. En niet in Amerika eigenlijk, dat hebben ze daar al lang gehad. In de jaren zestig hadden ze daar rassenrellen. Nu hebben ze een zwarte president. Alles wat in Amerika gebeurt, gebeurt in Europa ook. Over twintig jaar hebben wij een Marokkaanse premier, let op mijn woorden."(lacht luid)
Zwarte muziek en Engelse meisjes
"Ach, ik wou gewoon een plaat maken die ik zelf heel graag draai. Zoals After The Goldrush van Neil Young, Blonde On Blonde van Dylan, Astral Weeks van Morrison, Closing Time van Waits… Dat is zo’n heel rijtje waar ik iedere keer weer naar terugkom. Tijdloze muziek, en ook van een merkwaardig soort eigenwijsheid, maar niet onaangenaam. Ik denk nog altijd in termen van een plaat, en voor mij bestaat die ook uit twee kanten. Er bestaan ook veel versies van deze plaat omdat we gewoon in de studio live speelden."
"Ik heb het idee dat ik ergens van bevrijd ben, maar ik weet niet waarvan. Zoiets van: "na dertig jaar ga ik nu echt beginnen" (lacht). Ik kan nu gewoon mijn zin doen. Ik luister op dit moment veel naar soulmuziek, en heb er ook altijd enorm van gehouden. Maar ik was vergeten hoe dat nu precies gaat met die muziek. Marvin Gaye is natuurlijk een absoluut genie, net als Curtis Mayfield — dat is fantastische muziek van mijn jeugd. Ik ben nu aan het denken om zoiets te gaan doen, met een grote band, hier in de ICP-studio’s: in één ruimte, en opnemen maar. Zo’n holle sound, wat die jonge meisje als Duffy, Adele, Amy Winehouse hebben. Dat gaat voor mij wel even aanpassen worden. In mijn muziek erken ik… (aarzelend) soms de neiging om iets te melodramatisch te worden, een soort wentelen in zelfmedelijden. Die schaamte die je hebt voor wat wat je maakt, heb ik bij deze plaat veel minder. Je hebt een soort natuurlijke schaamte omdat je je zo bloot geeft en ik ben een preuts man. Nu ben ik schaamteloos tevreden en trots, ik zie dit echt wel als een eindpunt. Nu ga ik iets anders doen."
"Internet is een illusie"
"Let wel: ik sta volledig achter alles wat ik ooit op plaat heb gezet. Ik ben nooit over één nacht ijs gegaan. Wat me dan ook erg van streek maakt, is dat de huidige platenwinkels verdwijnen, dat de cd’s over drie, vier jaar verdwijnen. Een cd is een nostalgisch iets. Ik had daar zelfs al moeite mee, en hou nog steeds veel meer van LP’s. Het is uitermate belangrijk dat van deze cd uitstraalt dat hij heel zorgvuldig is gemaakt. Vandaar dat ik heel veel moeite heb met die digitale shit, al dat downloaden zegt me helemaal niks. Dat kraakt de waarde van wat je hebt gemaakt helemaal af. Waar het om gaat, is dat je een soort gedrevenheid hebt. Met al dat voortdurend sms’en, internetten, msn’en, daar heb je het alleen maar druk mee: je zit de hele dag achter dat ding. Tijdverlies. Als ik zie dat iemand op Facebook honderden vrienden heeft… Dat noem ik eenzaamheid. Dat is een illusie van vriendschap,net zoals internet een illusie is, niet de werkelijkheid. Life is a videogame, tegenwoordig."
"Ik wilde bijvoorbeeld ook weer veel gitaren op deze plaat, en ik heb er dan ook veel elektrische gitaren aan toegevoegd. Gewoon cleane, oude, elektrische gitaren. Er zit heel veel in. Soms zijn er twaalf gitaarpartijen in een nummer. Ik ben hem ook gaan masteren in London. Via de koptelefoon hoor je er dus heel veel dingen in. Dat gaat ontegensprekelijk verloren als je er mp3’tjes van maakt en op het web gooit. Dit is ook een popplaat, zeker. Ik hou opeens weer meer van popmuziek. Ik heb lange tijd naar klassieke muziek geluisterd, en kon lange tijd popmuziek niet meer verdragen door die dictatuur van de beat. En die vrolijkheid (lacht luid). Neem nu Elbow, die band is onwaarschijnlijk goed. Maar het meeste hou ik nog van zwarte muziek. Dat is de meest natuurlijke vorm van muziek, dat is de bron. Eigenlijk zou ik gewoon een zwarte band moeten hebben."
{image}"Je moet niet vergeten dat ik dit altijd heb gedaan, al sinds de middelbare school. Ik ben nooit gaan studeren, heb nooit een baan gehad. Dan denk ik aan mijn vader, die een typograaf was. Op een dag kwam hij thuis en zei: "Mijn beroep bestaat niet meer". Hij had zich daar sinds zijn twaalfde in gespecialiseerd. Dat is toch wat? En dat gevoel heb ik nu ook, dat ik op een dag thuis kom bij mijn vrouw en zeg: mijn beroep bestaat niet meer. Natuurlijk zal ik altijd muziek blijven maken, maar de kwestie is nu, mijn grote brandende vraag: in welke vorm?"
"Yasmine had me moeten bellen"
"Hoe alle media hier over de dood van Yasmine bericht hebben, is helemaal van de zotheid. Ik was hier toen het gebeurde: ik stond erbij en keek ernaar. Ik heb me bewust afzijdig gehouden die dagen, heb alle vragen om een reactie afgewimpeld. Dan gaat het toch alleen maar om jou, niet om haar. Hoe die families daarbij werden betrokken en werden terechtgesteld als het ware… En wat maakt het mij uit waar ze haar laatste sigaretten heeft gekocht? Who cares, man? Zij is dood. Schandelijk was het."
"Maar het was vooral erg jammer. Ik heb haar goed gekend. (denkt na) Ze had gewoon mij moeten bellen. Ze was jong, en klaarblijkelijk radeloos. Dat hebben we allemaal wel eens. Je zit in je auto, je zit diep in de shit en je denkt: als ik nou m’n stuur even naar rechts draai, ben ik ervan af. Dat is de existentialistische keuze van de mens: je hebt er nooit voor gekozen om een begin te maken aan je leven, maar wel een keuze om er een einde aan te maken. Dat is een groot goed voor de mensheid. Alleen is het natuurlijk ongelooflijk jammer als dat gebeurt in een situatie of een gevoelen waar je misschien later nog had uit kunnen komen. Liefdesverdriet is heel erg, maar dat gaat over. Alles gaat voorbij, zeker ook de grootste pijnen. Ze was een bruisend mens, ambitieus, schrander, heel intelligent, had nog zovele plannen. Dit was een onbezonnen, radeloze actie. Dat is de enige interpretatie die ik eraan kan geven. Mensen die dan zeggen dat zo’n daad "laf" is, moeten hun kop houden. Dat is heel vernederend en beledigend. Natuurlijk is het een moeilijke daad. Het moment waarop je besloten hebt om het te doen, kan een vlaag zijn. Vlagen gaan over. En achteraf ben je misschien blij dat je het niet hebt gedaan."
"Mijn plaat heeft geen enkele zin"
"’Geluk’ lijkt een soort voltooid deelwoord, ’gelukkig’ eigenlijk ook. Wat mij enorm stoort, is dat de westerse kapitalistische consumptiemaatschappij je doet geloven dat je gelukkiger wordt als je een bepaald product koopt. Geluk is zo onwaarschijnlijk relatief. Mensen in het oosten of in de derde wereld zijn veel gelukkiger dan wij hier. Als ik geen geld zou hebben, zou ik niet in dit hotel zitten, maar misschien naast de vuilnisbak hier op straat. Omdat wij allemaal worden opgedragen een hoop rotzooi te consumeren. Dat is totale waanzin. Daar gaat het allemaal niet om. Natuurlijk is het fijn om geld te hebben. Geld is vrijheid, in de vorm van een plastic kaartje waar je alles mee kunt betalen. Geld is de sleutel tot heel veel andere mogelijkheden in deze wereld. Maar ik wil niet zeggen dat iedereen aldoor gelukkig moet zijn. Dat is verschrikkelijk. "Het moet." Ik verzet me er een beetje tegen. Net als ’romantiek’ is ’geluk’ een heel misbruikt woord. Ik wil nu niet te zweverig worden, maar als je ziet naar de Dalai Lama… Wat die man te melden heeft, is ontzettend interessant. Dat is puur non-materialisme. Hij heeft niet eens een land, hij heeft een soort ’vorm’ bereikt die je soms ziet bij andere mensen. Zoals bij Ramses Shaffy. Die man zit, hij zit gewoon. Wij zitten altijd te tobben met duizend gedachten, maar Ramses is. En wij… zullen zijn. En d´t is geluk. Zijn, en vergeven. Tot vergeven zijn we ook steeds minder in staat. Als we dat iets meer zouden kunnen, zou er een pak minder ellende zijn. Maar pas op: verlangen is ook een soort van geluk. Stel dat je niets meer te verlangen zou hebben…"
“Ik ben er echter nog steeds van overtuigd dat het leven geen enkele zin heeft. Daarmee wil ik niet zeggen dat het leven zinloos is. Ik ben soms in staat om erg van dingen te genieten, bijvoorbeeld als ik in Bretagne langs de zee loop, dat is een jeugdherinnering. Dat wil niet zeggen dat het leven dan zin heeft. Nee, als je begrijpt dat de zin van het leven uiteindelijk de dood is — daarin heb ik wel begrip voor zelfmoordenaars — begrijp je het pas goed denk ik. Maar als je dat tegen een gewone sterveling zegt, is dat geen leuke boodschap. Het is fijn om jezelf voor de gek te houden. Ik heb nu een hele mooie plaat gemaakt, maar eigenlijk heeft dat geen enkele zin. Het doet mij natuurlijk wel deugd dat luisteraars er zin in vinden, maar het gaat erom dat ik het zelf ook mooi vind, hoe egocentrisch dat ook klinkt. Je kunt uiteraard ook als een schizofreen naar je eigen muziek luisteren en zeggen: what the fuck is this, ik zet iets anders op. De bedoeling is natuurlijk dat ik iets opzet waar ik graag naar luister. En dat heb ik met deze plaat, terwijl ik absoluut niet van Nederlandstalige muziek hou. Ik vind dat vreselijk. Ik luister er nooit naar. Tenzij naar een Raymond, of Herman Van Veen. Die man is echt fantastisch, dat mag weleens een keer gezegd worden.”
