Ooit was Futurama een pareltje van knotsgekke sciencefictionhumor. Sommige van de scherpste pennen en geesten van de afgelopen 30 jaar hebben op een of ander moment in hun carriere meegewerkt aan de avonturen van Bender, Fry, Leela en de crew van de Planet Express. Op zijn best was Futurama het perfecte huwelijk tussen hypercomplexe sci-fi-concepten en trefzekere platvloersheid in de vorm van harde satire op onze samenleving vanuit een sitcom-dystopietoekomst waarin metaforen werkelijkheid werden en dit alles overladen met een genadeloos spervuur aan oneliners zonder gelijke. Ware het niet door Bender, we hadden nooit Bojack of Rick Sanchez gekend.
Ondertussen is de reeks bezig aan z’n derde herstart en kan er gediscussieerd worden of dit nu seizoen 11 of toch 8 is. Technisch gezien is dit het 8ste seizoen als je enkel naar de productie kijkt, maar door het kluwen aan herstarten en straight-to-dvd-films, abrupte eindes en de vroegere traditie van summer breaks, werd alles eigenlijk uitgezonden als 10 seizoenen. Dus op fysieke dragers bestaan er 8 seizoenen, op streaming is hetzelfde aantal afleveringen 11 seizoenen. Deze verwarrende situatie is misschien wel een perfecte metafoor voor Futurama. Om maar te zwijgen van de beeldcrops die het beeld kende bij allerlei heruitzendingen. De eerste 4 (in de telling van 8) zijn in 4:3, 5-7 zijn in 16:9, maar op televisie kom je ze vaak misvormd tegen, de 4:3’s in 16:9 en omgekeerd, met als hoogtepunt de vertoningen eerst op de zender ‘Comedy Central’ en dan op ‘Adult Swim’, waarin de openingsscènes met credits in HD 16:9 zijn en de rest van de episode SD 4:3. Dit seizoen is gelukkig volledig in 16:9.
Net zoals een vorige herstart neemt men van bij de eerste zinnen het eigen productiehuis in de maling, toen Fox, nu Hulu. De herhaling is echter zwakker, niet in het minst omdat de premisse van een reeks als Futurama bij Fox eigenlijk de waanzin nabij is. Deze herstart begint onmiddellijk bij het mooie einde van de vorige laatste aflevering Meanwhile, waarin we afscheid namen van een oudere Leela en Fry als twee geliefden in een verstilde wereld. Farnsworth herstart de tijd en zorgt dat Leela en Fry, de enige twee mensen die ouder werden, opnieuw jong zijn. Het heeft iets wrang om een geslaagd einde onmiddellijk te herroepen. Dit seizoen van Futurama probeert dan ook iets te veel om van bij de start in een hoge versnelling te schakelen met deze aflevering over streamen en bingen, maar waar Futurama 20 jaar geleden de vinger aan de pols van de populaire cultuur had, lijkt de reeks nu achteraan het peloton te bengelen. Streaming, PC, woke, bitcoins en de meeste van die zaken, zijn de laatste jaren door pakweg South Park of It’s Always Sunny In Philadelphia ook al aangepakt en dit doorgaans op meer spitsvondige wijze. Misschien is deze comeback wel de comeback te veel. Vergelijk het met Michael Jordan of Justine Henin: gestopt op hun piek toen ze hoog boven iedereen uittorenden en dan een comeback waarin ze plots maar even gewoon bleken als de rest.
Enkele afleveringen laat Futurama nog flitsen zien van wat het ooit was, de combinatie van western en bitcoinmijnen kan zo uit de koker van Mel Brooks komen en ook het uitdijende rijk van Amazon dat de volledige Melkweg absorbeert, is zeer treffend gevat. Maar dan komt aflevering 9, waarvan je ziet dat het idee op papier moet hebben gewerkt, maar dat de uitwerking onmiddellijk gedateerd is en platvalt. Gelukkig herpakt het seizoen zich met de laatste aflevering, waarin ze de competitie lijkt aan te willen gaan met Rick And Morty, maar het zal toch afwachten worden wat het volgende seizoen oplevert. Deze laatste aflevering is zonder meer beter dan eender wat uit de laatste twee seizoenen van Rick And Morty, maar reikt amper tot aan de knieën van het beste uit de eerste seizoenen van die reeks en blijft ook ver onder het niveau dat Futurama in de eerste, vaak donkere, seizoenen etaleerde.
Het voelt een beetje als de nieuwe plaat van een artiest die ooit baanbrekend was en nu nog slechts doorslagjes aflevert. Bij elke nieuwe plaat verwacht je het briljante van toen terug te omarmen, maar je moet het stellen met iets dat slechts net de middelmaat overstijgt. Dit is niet alleen teleurstellend, maar ook vreselijk frustrerend, want als fan weet je dat middelmaat nu gelijk staat aan automatische piloot. Je verwacht van een reeks als Futurama net dat beetje extra. Anderzijds is het ook zeer goed mogelijk en waarschijnlijk meer plausibel dat de serie gewoon zijn heeft tijd gehad. Rond de eeuwwende had de doorsnee kijker andere verwachtingen en kon je grenzen licht overschrijden zonder direct tot in het extreme te moeten gaan. Om nu datzelfde niveau te halen, moet je eigenlijk al de helft van je publiek willen schofferen en Futurama was nooit dat soort komedie, ondanks de pipi- en kakalaag was het allemaal immers net dat tikkeltje genuanceerder.
Futurama is in België te zien via Disney+.
