Godot kwam niet na het lange wachten, maar de nieuwe dEUS-plaat uiteindelijk gelukkig wél. Elf jaar liet de opvolger van Following Sea op zich wachten, maar de Antwerpse klasbakken hebben enkele goede redenen voor dit laat ingediend huiswerk: zijprojecten, soft electric en The Ideal Crash anniversary tours, persoonlijke beslommeringen, lockdowns en de elfendertigste bezettingswissel – exit Mauro Pawlowski, enter Bruno De Groote, vervolgens exit Bruno, en re-entry Mauro. De arme HR-afdeling van de groep ligt nog steeds in de lappenmand.
How To Replace It heet het nieuwste geesteskind van Barman en de zijnen. Enigmatisch en evocatief, die titel. Het roept meteen wat vragen op – al hadden we er sowieso al een stevige zak vol na die lange jaren van dEUS-laagtij. Drummer Stéphane Misseghers – nochtans heel druk in de weer, begrijpelijkerwijs – is slachtoffer van dienst om ons vragenvuur te doorstaan.
enola: De nieuwgeborene draagt dus de naam How To Replace It. Hieraan kunnen vele interpretaties gegeven worden, aldus Barman. Wat betekent het voor jou?
Stéphane Misseghers: “Het is sowieso een open titel, in te vullen zoals je zelf wilt. Als iets wegvalt, kan je je inderdaad letterlijk de vraag stellen hoe dit te vervangen, vanuit een gevoel van nostalgie naar datgene dat er niet meer is. En wat ‘datgene’ is, is voor iedereen anders: een gewoonte, een gevoel, een persoon. Verder kan je je ook afvragen: hoeft het werkelijk vervangen te worden? Als iets wegvalt, kan dit namelijk ook een opportuniteit zijn tot transformatie. Out with the old, in with the new.”
enola: Een reflectieve titel, dus. Geldt dit ook als overkoepelend thema in de teksten van de plaat?
Misseghers: “Absoluut. Kan ook moeilijk anders, wetende dat Tom (Barman) persoonlijk niet de makkelijkste periode doorgemaakt heeft. Als je dan eerlijk wil zijn met jezelf, kom je sowieso tot een reflectief resultaat. Er moet gelééfd worden om iets te kunnen creëren. Vandaar dat deze nieuwe ook lang op zich heeft laten wachten. Tom moest door dat proces gaan van bepaalde dingen meemaken, verwerken, en het uitdrukken in songs.”
“Uiteraard was er altijd de intentie om een nieuwe dEUS-plaat te maken, maar je moet iets te vertellen hebben. Dat maakt elke plaat ook duurzaam en uniek. Daarom ook dat het steeds de grote thema’s zijn die terugkomen in onze muziek: liefde, het leven, enzovoort. Call me old-fashioned, maar ik weet niet of nummers die gaan over bijvoorbeeld je lege tube tandpasta de tand des tijds zouden doorstaan.”
enola: En vind je het sowieso noodzakelijk voor een goede plaat om over een enkel thema te gaan; moet die coherent zijn?
Misseghers: “Dat op zich niet zozeer, ik vind het eerder belangrijk dat het een bepaald moment in de tijd vastlegt met al zijn gebeurtenissen, gedachten, emoties. Het zijn tijdsdocumenten voor bepaalde momenten in je leven. Als je ze tien jaar later opnieuw hoort, moet je terug gekatapulteerd worden naar dat moment toen je de muziek voor het eerst maakte of hoorde. Maar een plaat moet wel een geheel vormen, een wereld op zich zijn. Vandaar dat we erg veel tijd steken in de samenstelling en volgorde van de tracks; dat moet echt kloppen. Het kan zelfs zo zijn dat we merken van: ‘hmm, hier is nog een ballad of een tegelveger nodig’, en dat dat de insteek is om dan zo’n nummer te schrijven.”
“Ook het artwork moet passen binnen die wereld op zich. Voor de hoes van How To Replace It zijn we gegaan voor een bewerking van een foto die Tom zelf genomen heeft toen hij eens een dag meeging met een kreeftenvisser in het Portugees vissersdorpje waar hij een tweede verblijf heeft. Na zo’n dag moeten de vislijnen gestrekt worden om de spanning erop te blijven behouden. De lijn wordt rond een haspel gewonden, en de visser rekt die dan op. Het is die actie die je de man op de hoes ziet uitvoeren. Een soort veruitwendiging dus van het proberen behouden van de spanning, een thema dat ook vervat zit in de songs: hoe houd ik die spanning erin nadat iets wegvalt, door het te vervangen met hetzelfde of door te transformeren naar iets nieuws?”
enola: Je haalde het daarnet al aan, ‘er moet geleefd worden vooraleer er een nieuwe plaat komt’. Maar ja, jullie hoofdbezigheid viel dus wel weg voor ettelijke jaren. Hoe gingen jullie om met die relatief lange periode zonder nieuw werk?
Misseghers: “Ik ga niet onder stoelen of banken steken dat dat niet altijd makkelijk was. Echt volledig heeft het wel nooit stil gelegen, we zijn altijd wel blijven spelen. Maar toch… ergens begonnen we ons wel vragen te stellen. We zitten intussen aan plaat nummer acht, over wat moet die gaan? Hoe moet die klinken? Wat nemen we mee, wat gooien we over een andere boeg? Voor alle duidelijkheid: het ging niet zover dat we gevreesd hebben voor het voortbestaan van dEUS. Maar je wil jezelf natuurlijk niet herhalen.”
enola: En, wat is het verdict? Hoe klinkt deze plaat dan, en waarin verschilt deze wel of niet van de vorige?
Misseghers: “Er is toch wel anders gespeeld. Zowel door mij, door Alan (Gevaert, bassist), en Klaas (Janszoons, violist/arrangeur/toetsenist) besefte afgelopen week dat hij slechts op twee nummers viool speelt (lacht). We wilden minder ‘zwaar’ klinken. Die zwaarte was de laatste platen meer en meer in ons werk gekropen, terwijl de eerste dEUS-platen dat niet hadden. We beseften dat dat eigenlijk niet binnen ons DNA paste en wilden dat dus kwijt.”
enola: Heeft het wat dat betreft ook meegespeeld dat jullie effectief met een van die albums uit de begindagen, The Ideal Crash, gaan touren zijn?
Misseghers: “Inderdaad. Uiteindelijk is de bezetting van de huidige dEUS voor drie vijfde anders dan ten tijde van The Ideal Crash. Uiteraard is de genetica van de groep niet veranderd, in de kern staat ze nog steeds voor dezelfde dingen. Maar toch; met dat oud werk aan de slag gaan zorgde voor impulsen voor hoe nieuw werk zou gaan klinken. Geen herhaling van de oude dEUS maar een versie anno 2023 die gegroeid is uit de shows en de ervaringen van afgelopen jaren. Sommige fans zullen dit waarschijnlijk betreuren – daar is dat gegeven van die nostalgie weer – maar als band wil je ook vooruit en beland je dus telkens bij een ander resultaat. You win some, you lose some.”
enola: En dan besloot je na die The Ideal Crash-tournee om weer te gaan schrijven en opnemen. Hoe verliep dat?
Misseghers: “We hebben eigenlijk van meet af besloten het opnameproces anders aan te pakken. Waar de vorige platen Keep You Close en Following Sea ontstaan zijn uit zware en lange nine-to-five jamsessies, waren deze nu meestal slechts met enkele leden of zelfs een-op-een en duurden ze minder lang. Meer gebald, intuïtief jammen. Er was minder ruis, waardoor we sneller tot de essentie konden komen van wat we wilden vertellen of overbrengen.”
“Het was ook de eerste keer schrijven met Bruno op gitaar. Initieel was het niet makkelijk voor hem; Mauro had een onuitwisbare impact op de groep gehad, en die viel plots weg. Bruno had dus grote schoenen te vullen in een groep die ook wat existentiële vragen had: moest er effectief verder gegaan worden met een andere gitarist, of probeerden we zonder? Achteraf gezien heeft die nieuwe manier van jammen in kleine groep wel geholpen om hem op zijn gemak te doen voelen en geniaal uit de hoek te laten komen. Ik heb hem dingen zien doen die me herinnerden aan Craig Ward (dEUS-gitarist van 1995 tot 2005 – red.) op z’n best. Dus ja, eind goed al goed.”
enola: Eind goed al goed? Dan slaan we misschien even een episode over in de gitaristen-soap. Bruno moest de groep omwille van gezondheidsredenen verlaten, dus stond de vacature voor dEUS-gitarist nog maar eens open. Hoe gaan jullie dan op zoek naar een vervanger?
Misseghers: “We hadden het echt wel wat gehad met opnieuw zevenentwintig mensen op auditie te laten komen, dus we zijn geen lijstjes beginnen maken. Maar ja, dan zit je natuurlijk wel zonder gitarist, midden in het schrijfproces van een plaat. Ook toen hebben we een tijdje overwogen om met vier verder te gaan; we hebben zelfs nummers geschreven uitgaande van deze bezetting zonder gitarist – wat achteraf gezien nooit gelukt zou zijn (lacht). Mauro, met zijn lange staat van dienst, was dan een logische keuze. Oorspronkelijk als invaller, maar al snel terug als vast lid.”
enola: Door dit zoveelste knipperlichtmoment in jullie relatie met gitaristen, alsook door gekende pandemie-restricties, liep je schrijfproces niet meteen van een leien dakje. Was het niet frustrerend die niet te kunnen releasen en live spelen?
Misseghers: “In 2019 hadden we al enkele afgewerkte nummers, samen met een stuk of vijftien contenders. Net als bij alle groepen in die pandemie, liep alles toen vertraging op. Maar door onze nieuwe aanpak waarbij er steeds gejamd werd en petite comité konden we wel blijven doorgaan met het schrijven. En een keer die nummers wat vorm begonnen krijgen, kwam de vaart er wel in en ging het beter vooruit. Dan kom je op het punt komt waar je de nummers niet meer apart beschouwt maar eerder de plaat in zijn geheel. Je begint de balans te maken: hoe gaat de tracklist eruitzien, wat missen we nog? Vanaf dat punt is het dan uitkijken naar een release, een grote motivatie.”
enola: En nu mag je die nummers dus eindelijk loslaten op het publiek. Zijn er daar bepaalde bij waar je enorm naar uitkijkt om te spelen?
Misseghers: “We gaan sowieso alle nieuwe nummers repeteren en kijken wat er live werkt en wat niet. Ook wat betreft onze aanzienlijke back catalogue hebben we het idee om een paar ‘oude’ nummers terug wat meer op de setlist te zetten, en enkele usuals niet meer te spelen. Je tijd is beperkt live, dus het is sowieso een kwestie van kill your darlings. Sommige keuzes zullen de mensen wel doen schrikken.”
“Dus ja, ik kijk zeker uit naar de shows. Naar de zaalshows om ingespeeld te geraken en te kijken hoe de songs leven in een livesetting, maar zeker naar de festivals. Die zijn interessant omdat je publiek daar breder is en niet of niet enkel voor ons komt. Je moet ze dus meer zien te overtuigen. Ook extraatjes (dEUS trad in het verleden bijvoorbeeld al eens op met extra gastmuzikanten of dansers – red.) kunnen bekeken worden. Wie weet.”
enola: Het tourbestaan begint dus opnieuw. Mogen we op een van de wazige afterparty’s een optreden verwachten van het mysterieuze collectief Tango Boys, het illustere zijproject dat je had met Alan Gevaert en Mauro Pawlowski?
Misseghers: (lacht) “Ha, de Tango Boys… ze zijn voor mij ook een mysterie. Ik stuur ze nog elk jaar een telegram, maar ze zijn nogal moeilijk te bereiken nu ze in een Yurt in de Himalaya wonen. We nodigen ze wel nog altijd uit voor onze shows. Misschien staan ze wel gewoon naast je in het publiek. Als we ze herkennen, zal de volgspot recht op hen gericht worden. Weet dan bij het zien van deze bovenmenselijke creaturen: ja, dat zijn ze dus. En zo snel je ze gezien zal hebben, even snel zijn ze weer weg.”
enola: Niet dat we het nog nodig hadden, maar dus nog een éxtra reden om naar jullie komende optredens te komen. We kijken er enorm naar uit!
How To Replace It verschijnt op 17 februari bij PIAS Recordings.
dEUS speelt op 14, 15, 16 en 17 maart in de Ancienne Belgique.
