Zijn ze daar weer? Zijn ze daar WEER?? Yup; het is bijna Kerstmis en er is een nieuwe Nirvana re-release. Ons hoort u voor één keer slechts binnensmonds en terzijde mopperen, want Live At Reading is quintessentiële stuff.
Laten we het over één ding eens zijn. Grunge is dood en begraven, en slechts weinig uit dat tijdperk kan de tand des tijds doorstaan. Of legt u nog regelmatig een plaat van Stone Temple Pilots of Candlebox op? Maar de opwinding, oh die opwinding, giert door ons lijf bij het zien van Live At Reading, het integrale legendarische optreden van Nirvana in de zomer van 1992 op dat Britse festival.
Het was met Cobain dan ook een beetje zoals met zijn zielige neefje Pete Doherty. De vraag of de getroubleerde zanger het podium wel zou halen, hing in de dagen vooraf in de lucht, geruchten over een bijna dodelijke overdosis en een ziekenhuisopname deden de ronde en Cobain speelde maar wat graag in op die situatie door zich het festivalpodium te laten oprijden in een rolstoel en dramatisch in elkaar te zakken na slechts een paar zinnen. “He’s OK. With the help of his friends and his family, he’ll survive”, grijnsden groepsleden Dave Grohl en bassist Krist Novosellic. Even gitaar omgorden, en weg was Nirvana: vertrokken met een scheurend “Breed” voor een legendarisch anderhalf uur.
Eigenlijk zegt die openingsscene alles. Cobain ondergaat, Grohl en Novosellic zijn het actieve onderdeel van de grap. En zo blijft dat. De frontman doet wat hij moet — zingen/schreeuwen/gitaarspelen — maar staat er verder zo apathisch mogelijk bij. Het is vooral Novosellic die als back-up frontman de band met het publiek moet aanhalen en de stiltes opvullen. Met zijn erg beweeglijke baslijnen is hij ook het cement dat de songs hun stevige fundering biedt. Live At Reading is net zo goed een eerbetoon aan een man wiens rol in Nirvana altijd wat onderbelicht is gebleven.
Veel bands van nu zouden met open mond staan kijken bij de naaktheid van dit optreden. Hier immers géén bombastisch decor, nietszeggende visuals, laat staan pyrotechnics, gewoon: drie mensen, elk op hun spot, een paar monitors, een paar versterkers en wat pedalen. Ook dat was grunge: niets in de handen, niets in de mouwen. Het was een tijd waarin dat ook van een groep werd verwacht, net zoals het normaal was dat er het hele concert lang iemand staat te dansen tussen de groepsleden. In een Noord-Engeland dat nog maar net bekomen was van The Happy Mondays en The Stone Roses hóórde dat gewoon zo.
Het kon met Nirvana live nog eens hit and miss zijn, maar dit was de groep op zijn best. Ondanks zijn apathie zet Cobain uitstekende versies van zijn songs neer, Grohl en Novosellic staan op scherp. Hier geen sprake van slordigheid, moedwillig door noise verziekte versies, maar de songs zoals ze het beste uitkomen. “Negative Creep” krijgt al de vunzigheid die het moet hebben, “Lithium” mag het popliedje zijn dat het niet eens zo stiekem altijd was. De hits mogen trouwens al vlug van stal, liever bewaart de groep haar finale voor het smerigere Bleach-werk, genre “Love Buzz” of “Spank Thru”.
“Smells Like Teen Spirit” wordt aangesneden met de eerste akkoorden en zinnen van het erg gelijkende “More Than A Feeling” van de commerciële rockverschrikking Boston. Dat soort ongein kon er ook nog wel bij. Wat een plezier trouwens om Grohl nog eens zo te zien meppen als in afsluiter “Territorial Pissings”, dat gewoontegetrouw ontaardt in een hoop feedback en het slopen van versterkers en drumkit. Een passend slot bij de overweldigende kracht van Nirvana daarvoor.
Live At Reading zien is echter ook weer wat meer begrijpen waarom alles moest lopen zoals het liep. Wie Cobain daar ziet, twijfelend tussen apathie en oprecht onvermogen om zo’n grote massa toeschouwers te bevatten, voelt wat hij zei in zijn afscheidsbriefje: dat hij het niet kon faken. Je twijfelt tussen vloeken dat je geen bezieling voelt, en beseffen hoe hol dat voelt. Dit is wat Cobain echt voelde, of hoe hij het echt beleefde misschien. En misschien wel net daarom is dit de ideale liveweerslag van Nirvana, meer dan de ratjetoe liveplaat From The Muddy Banks Of The Wishkah: niet omdat het perfect was, wel omdat het écht was.
