“It’s 1969, OK / War across the USA”; onheilspellende woorden van The Stooges over een sleuteljaar in de rockmuziek. goddeau gaat veertig jaar terug in de tijd en staat stil bij een scharniermoment dat zowel de piek als de grote ommekeer van de rockmuziek belichaamt. Er was een en ander gaande in het jaar dat ons de Kennedy-tunnel, de BTW en de eerste Tourzege van Eddy Merckx bracht.
Werp een blik op wat er zoal in de aanbieding was in de hitlijsten, en je zou kunnen denken dat het allemaal niet zo bijzonder was, met “Je t’aime, Mon Non Plus” (Gainsbourg & Birkin), “In the Year 2525” (Zager & Evans) en “In The Ghetto” (Elvis Presley). Klassieke songs die de dag van vandaag eerder braafjes klinken (ondanks aanwezig politiek engagement bij The King). Volk uit dit taalgebied dat goed scoorde: The Wallace Collection, Shocking Blue, Corry & de rekels en Will Tura. Ze verdienen hun plaatsje in het Muziekboek van de Lage Landen, maar terribly exciting, they ain’t.
Als we de rockgeschiedenis, en dan meerbepaald de Angelsaksische traditie, onder de loep nemen, dan is 1969 niet eens het meest vernieuwende jaar. Het waren immers de voorafgaande jaren die het meest bepalend waren, toen de blauwdruk werd gelegd voor heel wat dat er te gebeuren stond in de volgende vier decennia. Maar een periode wordt altijd afgerekend aan zijn iconische hoogtepunt, zijn historische, kapot geanalyseerde gebeurtenissen en 1969 heeft zo een paar knallers in huis, evenementen die zelfs bekend zijn bij hen die slechts een marginale interesse voor de muziek vertonen.
Kort samengevat: Woodstock (augustus) en Altamont (december). Gold het eerste festival als het summum van de vrije liefde, naïef optimisme en collectieve afzetting van de jongere generatie tegen hun ouders en The Man, dan haalt het tweede festival, gehouden op de valreep van dat jaar, die sfeer van peace en love definitief onderuit. Straatrumoer, protest en tegencultuur maken van dan af definitief deel uit van een cultuur die voorheen gebaseerd was op vermaak, sentiment en puur entertainment. Vooral in de Verenigde Staten laten politieke en maatschappelijke gebeurtenissen en omwentelingen (emancipatiestrijd, anti-oorlogsprotest, etc) steeds sterker hun stem horen. Het escapisme is heel even centraal én verleden tijd.
Artiesten gaan er op uiteenlopende manieren mee om, en soms vrij indirect, maar hoogtepunten als Let It Bleed (The Rolling Stones) en There’s A Riot Goin’ On (Sly & The Family Stone) laten er geen twijfel over bestaan: de desillusie en het verderf doen definitief hun intrede, terwijl muziek uit de underground gehoord wil worden. De radicale muziek van Captain Beefheart mag dan wel een strikt artistieke afwijzing van het status quo zijn, bands als The Stooges (met hun titelloze debuut) en MC5 (Kick Out The Jams) steken de lont aan en brengen rockmuziek van de dance halls naar de straat en van het hart naar het kruis.
Enerzijds is de stem van het protest, het geweld en de afwijzing nooit zo duidelijk hoorbaar, maar anderzijds is het meteen ook het begin van een nieuw escapisme, vaak gekanaliseerd via de steeds groeiende nadruk op virtuositeit. 1969 is ook het jaar dat Black Sabbath werd opgericht, dat Led Zeppelin zijn twee eerste albums op de markt gooide en dat Genesis én King Crimson debuteerden en de poorten voor de progexcessen van de seventies wijd open gooiden. Jam-, prog-, en hardrockbands zouden de cultus van zelfverheerlijking inluiden die stand zou houden tot punk het nekschot voorzag.
Maar kijk even met ons mee naar enkele hoogtepunten, hoekstenen uit de collectie van elke serieuze muziekliefhebber. Het is niet verwonderlijk dat de groep die de jaren zestig het best belichaamde (The Beatles) op imploderen stond. Rock verloor ook een van zijn eerste grote rockhelden (Brian Jones), die snel gevolgd zou worden door the three J’s (Jimi Hendrix, Jim Morrison, Janis Joplin). Maar het is tevens het jaar van Sly Stone en de zwarte rockmuziek, het jaar dat Neil Young zijn eerste klassieker maakte, het jaar dat popcultuur definitief volwassen werd en zich een dominante plaats in de moderne cultuurgeschiedenis wist te bezorgen. 1969, of hoe vroegtijdige ontbinding en hernieuwde moed hand in hand gaan.
