Niettegenstaande de groepsnaam is het Zweedse vijftal Katatonia een groep die zich al jaren constant richting ’beter’ beweegt. Tussenstop nummer zeven, The Great Cold Distance, brengt de band weer een stapje dichter bij de perfecte mengeling van die kenmerkende Scandinavische melancholie met zware melodische pracht.
Katatonia (vooral niet te verwarren met het Welshe Catatonia) heeft zich sinds Tonight’s Decision (1999) in een aparte categorie van de metalen zone in muziekland weten te manoeuvreren. Weinig groepen brengen zoveel grandeur in hun geluid, en nog minder onder hen weten de heaviness van metaal zo perfect tot onweerstaanbaar glanzende melodielandschappen om te smeden zonder daarbij de nodige logheid te verliezen. Katatonia is wellicht de enige metalband die geslaagde anti-metal brengt.
Op de voorganger, Viva Emptiness, leverde de centrale gehoorzaamheid aan de almachtige melodie niets minder op dan een kleine schatkist aan donkere parels. Zij blonken vooral uit in een bijna popgevoelige dynamiek en een voldragen epische aanpak in zowel de arrangementen als de productie die de songwriting onmiddellijk een extra dimensie gaf. Het nieuwe werk trekt die lijn (vooral op het productionele vlak) door, en gaat tezelfdertijd in zekere zin de omgekeerde richting uit.
Terwijl Viva Emptiness sterk steunde op de wisselwerking tussen keyboard en gitaar, trekken de donkergestemde gitaren op The Great Cold Distance opnieuw meer de melodieën. Dat levert in combinatie met een — voor de latere Katatonia — opvallende aandacht voor stampritmes een harder album op dat haast progressieve dimensies aanneemt in de traditie van Porcupine Trees Deadwing en Opeths meesterlijke Ghost Reveries, twee platen die ons in 2005 tot op het blote bot wisten te raken.
Vooral de geesten van Opeth (met ex-bandlid Mickael Ackerfeldt) hangen als sliertjes donkerheid over het algemene kleurenpalet van de plaat. Zo geeft opener "Leaders" direct een serieuze klad stevig ritmewerk te verteren, waarover de immer breekbare, zuivere stem van Jonas Renkse de gebruikelijke Katatoniamelodieën borstelt. Ook in "Consternation", misschien wel het knapste stukje muziek op The Great Cold Distance, en in forse brokjes klasse als "Rusted" en "Increase" weerklinkt de complexe ritmiek en de diepte waar Opeth al jaren garant voor staat.
Op de prima eerste single "My Twin" schittert Renkse met vocalen waar zowel bezieling als vakmanschap vanaf druipen. De brave man doet dat op ondermeer "Follower" en "July" nog eens over: terwijl de volledige band gezellig staat te denderen, blijft Renkse ijzig kalm zijn lijntjes weven. "The Itch" verbaast dan weer door de grote variatie die vooral door gitaristen Nyström en Norrman verzorgd wordt. Traditiegewijs sluit "Journey Through Pressure" het album bedeesd maar overtuigend af.
Net als de drie voorgaande Katatoniaplaten kent The Great Cold Distance geen zwakheden. Een band die al zoveel jaren de tegenstelling tussen subtiliteit en zwaarte als vanzelf doet verdwijnen, verdient meer erkenning dan wat Katatonia tot dusver gekregen heeft. The Great Cold Distance gaat aan alle excuses voorbij: klasse is klasse, punt.
