Tot voor kort wist nauwelijks iemand wie Jonathan "Yoni" Wolf was. De naam Why? daarentegen was wijd en zijd bekend. Geen wonder, want onder dat pseudoniem vormde Wolf samen met Odd Nosdam en DoseOne het legendarische cLOUDDEAD, de groep die zowat aan de basis van de avant-hop stond.
Na twee albums hield de groep het evenwel voor bekeken, al was en is er nooit sprake geweest van een echte split, en verschoof de aandacht naar de individuele projecten van de groepen. Nosdam bracht enkele vreemde platen vol bliepjes uit, DoseOne startte de ene na de andere groep op (met Subtle als laatste en bekendste) en Why? evolueerde langzamerhand van soloproject (debuut Oaklandazulasylum) naar volwaardige band. Maar is Why? nu het pseudoniem van Yoni Wolf, de naam van de groep of allebei?
enola: Je bent jarenlang vooral bekend geweest als Why? Ook je band heet zo. Is dat omdat jij nog steeds Why? bent of is het eerder omdat mensen de naam al kennen?
Yoni Wolf: "Als tiener was ik actief als graffitiartiest, en het allerlaatste woord dat ik ergens opspoot was Why?, dus toen ik als rapper startte, nam ik dat woord over. Het leek me logisch om die naam te behouden voor mijn solowerk. Toen dat soloproject evolueerde naar een echte band, bleef de naam gewoon behouden. Je zou kunnen zeggen dat de naam Why? enerzijds samen met mij evolueerde, maar dat hij anderzijds ook losgekoppeld werd van mij persoonlijk. Vroeger was het mijn (rap)naam, nu is het de naam van een groep."
enola: Als Why?, solo en groep, hou je wel van aparte albumtitels. Je eerste soloplaat bijvoorbeeld heet Oaklandazulasylum.
Wolf: "Ik had bij een vriend paddo’s genomen en was daarna naar huis vertrokken. Thuis aangekomen merkte ik dat er niemand was. Omdat ik me niet op mijn gemak voelde, ben ik op mijn fiets gesprongen en op zoek gegaan naar mijn toenmalige huisgenote, ze is nu mijn broers vriendin. Ik heb kilometers rondgereden in drukke buurten vol mensen en politieagenten, er waren allerlei festiviteiten gaande, vooraleer ik haar vond. Zij had geen zin om naar huis te gaan, ze wou samen met enkele vrienden gaan dansen, dus ben ik maar alleen teruggekeerd. En de hele tijd dat ik fietste, bleef ik maar "I’m just trying to keep my cool in this Oaklandazulasylum" zingen om mezelf te kalmeren."
enola: Achter Elephant Eyelash zit enerzijds een mooie verwijzing naar het fijne lichaamsdeel, een wimper, van een reusachtig dier, de olifant, maar anderzijds verwijst het ook naar een erectie, heb ik me laten vertellen. Meende je dat echt?
Wolf: "Ja… (denkt na) Eigenlijk is zo’n wimper toch iets moois? Je kan het ook als een eufemisme zien. (denkt opnieuw na) Die titels zijn in essentie privé-metaforen, ik weet ook niet altijd wat ze betekenen. Neem nu Alopecia, voor mij had dat woord op een bepaald moment een betekenis en dus koos ik dat."
enola: Maar de uitleg klopt dus?
Wolf: "Ja. Elephant Eyelash heeft iets van verlangen en hoop in zich, en bij een erectie heb je ook dat verlangen en die hoop, je wacht op het moment dat je je lul in iemand kan steken."
"Alopecia verwijst naar de kale plek die ik in mijn nek had tijdens het schrijven en opnemen van het album. De plek is nu verdwenen, maar de titel helpt me er wel aan herinneren. Ik heb zelfs lang getwijfeld of ik het woord als albumtitel zou gebruiken. Van Elephant Eyelash was ik vrij snel zeker, maar voor deze plaat bleef ik maar twijfelen en woorden uitproberen, alleen kreeg ik dat ene woordje alopecia maar niet uit mijn gedachten. Je kan het ook interpreteren als een symbool voor het verlies van je identiteit, alsof je een anoniem stuk huid bent zonder dat er een individu mee kan worden verbonden."
enola: Je zegt net dat Elephant Eyelash over hoop en verlangen gaat, maar je kan toch niet ontkennen dat je teksten eigenlijk doordrongen zijn van zwarte humor. Hoe persoonlijk word je?
Wolf: "Mijn teksten zijn heel persoonlijk. Ik veronderstel dat het zwartgallige deel uitmaakt van wie ik ben. Als kind hield ik al die donkere gedachten voor mezelf maar ik geloof nu dat het verstandiger is om er voor uit te komen. Ik vermoed dat ik niet de enige ben die zo wel eens denkt. En zelfs als het zo zou zijn dat niemand mijn meningen deelt, blijf ik erbij dat je maar een keer leeft en dus maar beter open kaart speelt."
enola: Vind je het dan niet vreemd om ze voor een publiek te brengen?
Wolf: "Het is een nummer, geen privébrief aan iemand. Ik verwerk persoonlijke zaken in mijn nummers, maar op een andere manier. Als ik optreed, denk ik niet aan wat aan de oorsprong van een nummer lag. Ik denk eerlijk gezegd nergens aan op zo’n moment."
enola: Blijf je daarom metaforen gebruiken?
Wolf: "Ja, ik wil niet alles letterlijk beschrijven. Toch zijn de teksten niet abstract, althans niet in de pure zin van het woord. De basis van de teksten is op een heel open en losse manier geschreven, vanuit de buik. Daarna heb ik ze op een rationele manier benaderd. Ik heb heel goed nagedacht over elk woord, ze zijn herkauwd en bestudeerd om er zeker van te zijn dat ze in een bepaalde tekst thuis horen. Ik wil mijn teksten op die twee manieren benaderen en invullen: intellectueel en gevoelsmatig."
enola: Je werkt duidelijk hard aan je teksten. Zijn ze belangrijker dan de muziek? Je hebt ooit beweerd dat het je niet om de muziek gaat.
Wolf: "Dat kan, ik herinner me niet alles wat ik gezegd heb. Ik hou van muziek, het is belangrijk voor me. Maar ik zou inderdaad geen muziek maken als ik niet ook teksten schreef."
enola: Je bent een groot poëzieliefhebber. Heb je er dan niet aan gedacht om gewoon gedichten te schrijven? Of schrijf je enkel nog songteksten?
Wolf: "Ik heb nooit bewust een songtekst geschreven. Het idee dat ik daar van zou kunnen leven, heeft pas de laatste drie jaar vorm gekregen. Ik noteer nog steeds stukjes tekst in boekjes, dat zijn voor mij in eerste instantie gedichtjes. En als een paar van die gedichten samen passen, heb ik een songtekst."
enola: Je luisterde als tiener naar audio-opnamen van gedichten. Heeft dat je manier van rappen en zingen beïnvloed?
Wolf: "Ik luisterde heel vaak naar een vijftal dichters. Gewoon door naar hen te luisteren, leerde ik een pak bij, meer dan in mijn lessen daarover op de universiteit zelfs. Ik heb nooit bewust naar hun manier van voordragen geluisterd maar ik veronderstel dat ze op een bepaald niveau wel een invloed op mijn cadans hadden."
enola: Met cLOUDDEAD hebben jullie slechts twee albums uitgebracht. Komt er nog een derde denk je?
Wolf: "Geen idee. We hebben niets gepland."
enola: Jullie zijn solo alledrie een andere richting uitgegaan. Jij bent nog het meeste afgedwaald van het oorspronkelijke geluid. Wou je bewust breken met het cLOUDDEAD-geluid?
Wolf: "Het eerste cLOUDDEAD-album (cLOUDDEAD) is geschreven door Odd Nossdam, "Jimmy Breeze" is het enige nummer dat van mij komt. Bij Ten heb ik al meer bijgedragen, maar was het achterliggende idee om een cLOUDDEAD-album te maken en om niet te breken met het geluid. Het grappige is dat als ik er zelf naar luister, ik het gevoel heb dat ik naar enkele mensen luister die zwaar stoned zijn, terwijl ik nauwelijks weed rookte. Het heeft zijn charmes maar tegenwoordig hou ik het liever wat soberder."
"Onze soloplaten klinken heel anders vind ik. Odd Nosdam doet nog steeds zijn ding en Adam (Drucker, beter gekend als DoseOne, jbo) heeft met Subtle toch ook een heel eigen geluid gevonden? Hij blijft wel rappen zoals bij cLOUDDEAD maar dat doe ik ook."enola: Op deze plaat in ieder geval. Tijdens Elephant Eyelash klonk je poppier dan nu.
Wolf: "Ik ben blij dat je dat zegt, want iedereen vraagt me waarom ik met Alopecia meer richting pop gegaan ben, terwijl ik net het gevoel heb dat we opnieuw meer naar de hip-hopkant opgeschoven zijn. Tijdens het mixen van onze platen namen we andere platen mee als voorbeeld. Voor Elephant Eyelash bijvoorbeeld zaten daar pop- en rockplaten bij van The Cure, Pavement en dergelijke terwijl we voor dit album eerder Outkast als voorbeeld namen. Ik wou van deze plaat echt een hiphopalbum maken met de nadruk op de drums en het ritmische van de stem."
enola: Kies je dan bewust voor een bepaald geluid?
Wolf: "Niet echt. We hebben wel een idee van het soort geluid dat we willen, alleen bereiken we dat nooit. (lacht)"
enola: Je hebt een heel specifieke manier van werken, heel rigide ook, in tegenstelling tot bijvoorbeeld je vrienden van cLOUDDEAD of Andrew "Fog" Broder met wie je Hymie’s Basement opnam, maar ook Alopecia.
Wolf: "Absoluut. Why? is heel gestructureerd. Ik ben heel anaal, alles moet volgens een strikt plan verlopen, terwijl Andrew bijvoorbeeld net graag heel losjes werkt en improviseert. Hij is een goede muzikant waardoor hij daarmee weg geraakt. Voor Hymie’s Basement dwong hij me er in mee te gaan, en op die plaat werkte die manier van spelen en opnemen ook echt. cLOUDDEAD is een ander verhaal. De eerste plaat hebben we heel snel opgenomen, de tweede vroeg meer werk en dat hoor je ook. De manier van opnemen weerklinkt duidelijk in de muziek."
enola: Hou je daarom niet van optredens? Omdat je niet de controle hebt die je wel in een studio hebt?
Wolf: "Ik speel graag live, alleen verliest het elke betekenis als je te lang na elkaar optreedt. Als je optreedt of voor een publiek speelt, promoot je en toon je wat je gemaakt hebt. Het hoort erbij, maar ik maak liever muziek dan dat ik het breng, het is spannender om iets te creëren."
Why? speelt op zondag 20 juni op het Dourfestival.
