Toen in 2013 Rick and Morty op de wereld werd losgelaten, sloeg de animatiereeks in als een bom. Het was van Futurama geleden dat er nog eens een reeks was van dat kaliber om alle science fiction en fantasy tropes overhoop te halen en binnenstebuiten te keren. Dat eerste seizoen krijgt een tien op tien, al zit er wel een aflevering tussen waarvan je denkt: dit herbekijk ik misschien toch niet meer. Het is zoals die ene track op dat perfecte muziekalbum die je met de mantel der liefde bedekt. Het tweede seizoen was nog steeds ongelooflijk, met eenzelfde euvelaflevering. Het derde seizoen vertoont lichte sleet maar bevat wel de beste afleveringen – The Ricklantis Mixup en Pickle Rick staan in de ‘alltime’ top 3. Seizoen 4 begint wat meer te tanen en erger, te kabbelen. Maar ook hier, de goede afleveringen redden het geheel. Seizoen 5 was een halve miskleun die goed begon, in mekaar stuikt vanaf de derde episode, maar dan wel in de laatste aflevering een essentiële backstory van Rick meegeeft. Seizoen 6 is hier helaas een doorslag van. Het einde dat refereert aan die backstory belooft beterschap voor seizoen 7, tenzij de makers ook hier weer gaan opteren voor een onnodige wegomlegging.
Het is typerend dat de beste aflevering van het zesde seizoen Analyze Piss heet. Het creatieve team achter de reeks toont hier nog eens op briljante wijze wat Rick and Morty op het allerbeste niveau echt waard is: wat is het meest platvloerse idee waar je op kan komen? Maak dit voor je premisse nog een paar percent belachelijker, analyseer dan tot op het bot haarscherp het dier dat we kennen als ‘de mens’ en blijf dan met een humorvoorhamer in die open wonde wroeten en je krijgt meer diepgang dan je aankan. ‘Pissmaster’ vormt een spiegel voor wat de concepten ‘held’ en ‘schurk’ betekenen in onze maatschappij en vertelt alles over hoe de mens omgaat met directe confrontaties en hoe sociale media daarin een niet al te frisse rol spelen. Dat we allemaal zonder uitzondering ook maar al te graag onze toevlucht blijven nemen tot al die maskers en kostuums en onszelf blijven wegdromen als de virtuele held of schurk die echte confrontaties kan ontwijken. Dit allemaal tegelijk terwijl de urine langs alle kanten van het scherm druipt.
Er zijn nu grofweg twee soorten Rick and Morty-verhalen. De episodische verhalen (die binnen een Rick and Morty-traditie vallen of volledig losstaand zijn) en de grote verhaallijn over Prime Rick. Want de Rick die we voortdurend op avontuur zien gaan met Morty, is niet diens echte Rick. Dat is Rick C-137. Even terug in de tijd: Prime Rick, wiens gelaat iets grijzer getint is dan de andere Ricks, liet zijn familie Beth, Jerry, Summer en Morty in de steek nadat hij als eerste het portaalwapen uitvond. Hij zocht al de andere Ricks om, in de hoop hen te overtuigen hun familie ook in de steek te laten en het multiversum te onderzoeken. Rick C-137 heeft geen interesse. Als reactie op die afwijzing stuurt Prime Rick een bom door het portaal en vermoordt zo de vrouw en dochter van Rick C-137. Hierop vindt deze Rick zelf het portaalpistool uit en gaat hij op Rick-jacht. Hij doodt elke Rick in elk universum, maar nooit is het Prime Rick. Hij drinkt en doodt zich een weg door het multiversum en wordt gaandeweg het grootste monster van het universum. Uiteindelijk richt hij de “Citadel of Ricks” op. Rick C-137 besluit hierop in te trekken bij de familie die door Prime Rick in de steek was gelaten, in de hoop dat als Prime Rick ooit terugkeert, hij hem dan kan doden. Maar Rick C-137 ontdekt dan wat een familie is en de innige band met Morty leidt tot al de gekende avonturen.
Seizoen vijf eindigde met deze emotionele backstory en met een beschadigd portaalpistool. Hierdoor is de eerste helft van de nieuwe reeks afleveringen anders dan wat de kijker gewoon is. Op zich hier geen bezwaren, vanaf het begin is duidelijk dat het hoofdthema van het seizoen dit keer de verdere vermenselijking van Rick is, tegenover zichzelf, z’n dochter, z’n schoonzoon en z’n kleinkinderen. Het voelt dit keer allemaal echter wel een beetje lui aan. Nu, de lat ligt dan ook behoorlijk hoog en het is voor de makers na 51 afleveringen niet evident om altijd even briljant (meta) te blijven. En misschien hoeft het niet altijd het grootse geschifte ruimteavontuur te zijn, maar de aflevering waarin Beth seks heeft met haar kloon, daarna het flauwe horrorverhaal en dan de rare rechtzetting van het zeer cringy Rickdependence Spray (uit seizoen 5 en zonder twijfel de minste aflevering) … echt topniveau is het niet.
Het is dit keer allemaal ook beperkt inzake locaties en legt de focus meer bij andere personages. Aflevering 6, JuRicksic Mort, lijkt even heerlijk te ontsporen in de beste traditie, maar verzandt in net iets te flauwe moppen. De enige functie van deze aflevering blijkt het herstellen van het portaalpistool. De hiernavolgende episode is misschien wel het meest teleurstellende van alle avonturen. Full Meta Jackrick is een vervolg op Never Ricking Morty uit het 4de seizoen, een van die betere afleveringen uit de reeks. Maar dit keer stuikt alles ineen. Het idee is geweldig. De makers ondernemen een parodie op de ‘Whedonization’ in mainstream Hollywoodfilms, waarin de personages zich plots gedragen alsof ze weten dat ze een karakter in een verhaal zijn en de absurditeit van hun situatie becommentariëren. Dit begon met Buffy the Vampire Slayer en Firefly en werd door Whedon verder uitgewerkt in Avengers, waarna het door Disney werd opgenomen in hun charter. Nu duikt het ook op in Star Wars, elke Marvelfilm, Jurassic World, King Kong en Godzilla-films, … Maar het levert enkel een aflevering op die de makers Roiland en Harmon waarschijnlijk hilarisch vonden aangezien te veel van de moppen enkel voor henzelf bedoeld lijken. Buiten een handvol Star Wars-adepten en professionele verhalenvertellers weet amper iemand nog wie Joseph Campbell is. Dit is een beetje het algemene probleem met de meeste aflevering van seizoen 6. Het lijkt alsof het bij de makers te hard kriebelde om nog voor de fans te schrijven. Dit keer gaan ze voluit voor hun eigen obsessies, ongeacht het feit dat hierdoor de helft van de gags over de hoofden van de kijkers heen vliegen.
Met de eindmeet in zicht komt dan toch het reeds vermelde Analyze Piss, een aflevering die zich onmiddellijk comfortabel in de top 10 van alle Rick and Mortyavonturen nestelt. Daarna is er een klein dipje met A Rick in King Mortur’s Mort, maar het is wel in de grote continuiteit een belangrijke aflevering, omdat voor het eerst Rick zich sympathiek gedraagt tegenover Morty. Exact 22% meer sympa. Dit wordt uitgelegd in de fantastische seizoensafsluiter Ricktional Mortpoon’s Rickmas Mortcation. Rick bleek in de vorige episode zichzelf te hebben vervangen door een robot. Want hij wil zich toeleggen op zijn grote taak: Prime Rick vinden. Aangezien Morty nu deze hele backstory kent, vraagt een oprecht vriendelijkere Rick aan Morty of hij mee wil op jacht.
Op deze noot sluit seizoen 6 beloftevol af. Beter dan 5, minder goed dan 4. Het is nu afwachten hoe de jacht op Prime Rick wordt voortgezet in de volgende jaargang. Gaan de makers opnieuw voor uitstel, of wagen ze zich eens aan een lang avontuur over een heel seizoen, een beetje zoals de latere jaargangen van South Park deden? Hopelijk dit laatste en liefst opnieuw met de energie en goesting van de eerste seizoenen. Vooral liefst met opnieuw een flinke portie cynisme, wat dit seizoen echt wel ontbeerde. Rick and Morty moet niet te veel in het sitcomland vertoeven, laat die put aan The Simpsons. Rick and Morty moet grootser, gekker, geschifter en vooral over the top binnenstebuiten.