Koenraad Tinel (1934) is geen onbekende binnen artistieke milieus. Als beeldhouwer en illustrator heeft hij een indrukwekkende carrière achter de rug, inclusief overzichtstentoonstellingen en –publicaties. Samenwerkingen lijken een rode draad doorheen zijn leven te zijn, in het bijzonder met theatermakers en muzikanten waaronder Josse De Pauw en Peter Vermeersch (voor Larf) en het saxofoonensemble Bl!ndman. Zijn eigen jeugdherinneringen binnen een nazistisch gezin verwerkte hij in Scheisseimer (2009) en Flandria Catholica (2010).
Voor zijn laatste publicatie (die geen overzicht bevatte) Verhalen uit het pajottenland (2013) werkte hij samen met auteur Stefan Brijs. Tinel tekende en vertelde over zijn leven in het pajottenland en de figuren die hij daarbij het pad kruiste waarna Brijs met de verhalen en tekeningen aan de slag ging om begeleidende teksten te schrijven. In Tinel tekent Babel & Singer wordt van een gelijkaardig idee vertrokken: tekst en tekeningen gaan samen en vullen elkaar aan, alleen is het ditmaal niet Tinel die de basis vormt maar wel twee Joodse auteurs Isaak Babel (1894-1940) en Bashevis Singer (1904-1991). Literatuurliefhebbers hebben ongetwijfeld van beide schrijvers al gehoord en een of meerdere van hun verhalen gelezen.
Babel werd geboren in Odessa (Oekraïne) en overleefde, dankzij enkele buren, als vijfjarige de pogrom die zijn grootvader het leven kostte. Hij studeerde in Kiev en woonde enige tijd in Sint-Petersburg, waar hij vriendschap sloot met Maksim Gorki. Deels op diens aanraden sloot hij zich aan bij het leger en steunde hij de communistische rebellen. Opmerkelijk genoeg werkte hij onder een Russische schuilnaam om zichzelf te beschermen tegen het antisemitisme binnen zijn divisie. In 1939 werd hij gearresteerd op verdenking van samenwerking met trotskisten en anti-Sovjetactiviteiten en werd hij vervolgens geëxecuteerd. Tijdens zijn leven schreef Babel vooral kortverhalen (vaak niet meer dan enkele pagina’s lang), naast enkele essays en scripts voor toneel en film.
Singer werd geboren in het Poolse Leoncin en groeide op in Warschau en het sjetl Bilgoraj, als zoon en kleinzoon van Chassidische rabbijnen. In de jaren twintig werkte hij bij het Jiddisch literair tijdschrift Literarische Bleter van zijn broer Israel Yoshua Singer (o.a. De gebroeders Ashkenasi en Yoshe Kalb). Zijn eerste roman (Der Sotn in Goray (Satan in Goray)) verscheen in 1935 en was zoals de titel laat vermoeden geschreven in het Jiddisch. Singer zou al zijn werken in deze taal schrijven, ook na zijn migratie naar de VS (na de machtsovername van Hitler), maar er was ook een Engelstalige versie. In de VS vond hij werk bij de Jiddische krant Forverts. In totaal schreef hij niet minder dan drieëntwintig romans, naast veertien bundels kortverhalen, enkele kinderboeken, memoires en een toneelstuk.
Omdat beide auteurs schreven over het leven in Oost-Europese Joodse ghetto’s en uit hun eigen leven inspiratie putten, is het verleidelijk om naar parallellen te zoeken. Maar het is in de eerste plaats Tinel die hen hier samenbrengt, veeleer dan een gedeelde Joodse afkomst. Wat ze wel gemeen hebben, is een vakmanschap dat zich uit in de manier waarop ze een universaliteit in enkele pagina’s weten te vatten. De twee werken die hier van elke auteur gebracht worden – “De smokkelaar” en “De laatste blik“ van Singer en “Het einde van de heilige Hypathius” en “De zonde van Jezus” van Babel – zijn dan ook korte maar mooie introducties tot het werk van beide auteurs, die bovendien fraai ondersteund worden door de tekeningen van Tinel. Tekst en beeld voegen zich doorheen het hele werk praktisch samen waarbij een illustratie op de rechterbladzijde steevast de tekst links ondersteunt.
De enige uitzondering hierop vormt Babels “Het einde van de heilige Hypathius” waar Tinel niet alleen tekst en tekening onder en door elkaar brengt, maar ook zelf instaat voor het lettertype, waardoor dit verhaal veel meer dan de andere drie als van één stem lijkt te komen. Het is jammer dat Tinel zich bij de andere drie beperkt tot een enkele illustratie per blad die gespiegeld is aan gedrukte tekst. Hierdoor dreigt zijn inbreng namelijk beperkt te worden tot een aanvulling veeleer dan de dialoog die het behoort te zijn. Uiteraard mag hij zich ondergeschikt verklaren aan beide auteurs maar afgaande op het korte interview achteraan in het boek, betekenen beide auteurs wel veel voor hem en voelde hij zelf de noodzaak ze te illustreren. Waarom Tinel dan net deze vier verhalen gekozen heeft, wordt evenmin verduidelijkt, wat een tweede gemiste kans is.
Hoewel de teksten op zich als een huis staan en Tinels schijnbaar achteloze maar krachtige tekeningen een streling voor het oog zijn, maakt Tinel tekent Babel & Singer nooit volledig waar wat het belooft. Belangrijke redenen hiervoor zijn zowel de keuze om tekst en illustratie als gescheiden gebieden te beschouwen als het gebrek aan duiding bij de keuze voor net deze verhalen. Dat Tinel het met veel liefde en eerbied aangepakt heeft, is zonder meer klaar, maar dat alleen volstaat niet. Hoe sterk de individuele delen ook zijn, bij Tinel tekent Babel & Singer is de som ervan niet meer waard. Ondanks alle zorg en liefde die er ongetwijfeld in gekropen is, heeft de publicatie niet de uitwerking gekregen die het verdient.