De naam ‘Alexandrië’ roept bij nagenoeg iedereen beelden en associaties op. Voor de een zal het beeld van de stichter van de stad, Alexander De Grote, opduiken. Voor de ander zal het stereotiepe archetype van de moderne wereldmetropool komen bovendrijven. Nog anderen zullen de naam associëren met een van de zeven wereldwonderen. Redenen genoeg voor Bozar om op zoek te gaan naar de toekomst van deze stad, ook al zou die reeds vervlogen kunnen zijn.
De tentoonstelling werd uitgewerkt in samenwerking met het Koninklijk Museum van Mariemont en het Musée des Civilisations de l’Europe et de la Méditerrannée (Mucem). In de expo reflecteren zeventien hedendaagse kunstenaars over wat Alexandrië geweest is, wat het in het heden voorstelt en hoe het in de toekomst een rol kan spelen in een snel veranderende wereld. Drie van deze installaties werden speciaal voor de tentoonstelling geproduceerd en alle installaties bevinden zich te midden van een tweehonderdtal historische objecten zoals vazen, beeldhouwwerken, munten, documenten en zelfs fresco’s. De originele relieken geraken tegenwoordig Egypte niet meer uit, de replica ervan komen uit Europese collecties.
Doorheen de expo lopen de krijtlijnen van vijf grote thema’s, die de stedelijke, politieke en religieuze aspecten van de stad belichten, inzoomen op het dagelijkse leven van de inwoners en de wetenschappelijke en culturele uitstraling van een centrum van de antieke wereld belichten.
De mix van hedendaags werk met oude verstilde monumenten – zelfs al zijn het vaak replica – geeft een bijzonder cachet aan de rondgang. Alexandrië blijkt inderdaad nog vaak gelinkt te worden aan zijn stichter Alexander De Grote, die vele steden in de 4e eeuw voor Christus zijn naam gegeven heeft. Toch zat er ook bij zijn opvolger Ptolemeus overduidelijk politieke berekening achter diens verfraaiing van het stedelijke weefsel. De door hem gestichte dynastie nam de allures van de oude farao’s over, maar zorgde meteen ook voor een wereldmonument dat tot de zeven wereldwonderen gerekend werd: de vuurtoren die de schepen door de vele eilanden voor de haven diende te loodsen.
Niet veel anders verging het dat andere monument van de wereldstad, de alom geprezen bibliotheek. Beide monumenten verdwenen, het eerste door een reeks aardbevingen, het tweede door een allesverwoestende brand. De inwoners van Alexandrië lieten dan wel weinig tot geen huizen achter, juwelen, vazen en bekers des te meer. Al even bekend in dit verband is hun necropolis, die nu samen met een bepaalde wijk van de oude stad de grootste basis vormt voor opgravingen.
De expo geeft zeker een afdoend antwoord op de vraag waarom iedere bezoeker zich zou moeten verdiepen in de geschiedenis van de Egyptische oudheid, namelijk omdat deze niet Egyptisch is. De stad werd bewoond door Grieken, Romeinen, Nubiërs, Joden, Arabieren… In alles toont haar verleden, heden en toekomst de vervlogenheid maar tegelijkertijd ook de verbondenheid van al deze invloeden.
De expo ‘Alexandrië: vervlogen toekomsten’ loopt nog tot 8 januari 2023 in Bozar in Brussel.
