Strips in opdracht: het roept herinneringen op aan educatieve werkstukken die in de vorige eeuw, in een poging het onderwijs op te leuken, hun opwachting maakten in schoolgebouwen. Bestemming Canada, vervaardigd in opdracht van het Nederlandse consulaat generaal in Toronto, vertelt in tien verhalen echter evenveel menselijke verhalen én geeft de kans te proeven van het werk van tien Nederlandse stripauteurs.
Aangevuurd door Aimée de Jongh bogen tien stripauteurs van diverse pluimage zich over tien Nederlandse emigratieverhalen in dit boek, daarmee een intrigerende, vaak onderbelichte kijk biedend op het hele migratiedebat. Bestemming Canada handelt immers over zij die Nederland verlaten. Hanco Kolk bijt de spits af, met André Hissink, die in 1940 mee instond voor de verdediging van Rotterdam bij de Duitse inval. Het invallende leger maakt de stad met de grond gelijk en André, aangevuurd door wraakgevoelens, sluit zich aan bij het Britse leger en komt uiteindelijk, na een naturalisatie in Nieuw-Zeeland, na de oorlog in Canada terecht.
George Zwaagstra wordt door de Jongh te boek gesteld. Ook hij trekt na de Tweede Wereldoorlog naar het beloofde land, waar hij een nieuw bestaan weet op te bouwen Grafisch hanteert de Jongh een sobere stijl: in vergelijking met Dagen van zand lijkt de Jongh haar tekeningen tot de essentie gestript te hebben, met een aanpak die net zo economisch is als de plaats die ze ter beschikking heeft.
Want dat is natuurlijk de keerzijde van een initiatief als dit: wanneer op relatief weinig pagina’s tien portretten gebracht moeten worden, is het moeilijk echt diep te graven in de levens van de betrokkenen en een volledig beeld te scheppen van de Nederlandse migratie richting Canada. Gelukkig verzandt het boek nergens in een te grote beknoptheid. Canada voelt eerder caleidoscopisch aan en haalt zijn kracht net zo goed uit de wisselende tekenstijlen als uit de verhalen die gebracht worden. Zo laat Erik de Graaf zich opmerken met het stilistisch uitermate knap weergegeven verhaal van Henny Merkley Scheffers. Het is in de Graafs verhaal dat voor het eerst de keerzijde van migratie in beeld gebracht wordt: alles wat je vertrouwd is achter je laten – zelfs al is het om de liefde achterna te reizen – garandeert niet dat je niet ten prooi kan vallen aan twijfel.
Jordi Peters gaat dan weer bijna karikaturaal aan de slag met de tekenpen. Dat staat hem niet in weg om stil te staan bij een ander menselijk aspect dat al te vaak, ook vandaag, vergeten wordt wanneer het over migratie gaat: niet iedereen die de oversteek maakt, stond te springen om dat te doen. Janna McCullough belandde in de vroege jaren zestig in Canada omdat haar vader migratieplannen had. Wanneer ze tussen een bende jongere en treiterende schoolkinderen terecht komt, zou Janna niets liever doen dan die hele verhuis ongedaan maken.
Bestemming Canada toont fragmenten van levens, samenvattingen van het bestaan van enkelingen, mensen die iets gedurfd hebben, of die aan de hand van een durver een sprong gewaagd hebben. Als het boek iets toont, dan wel dat je net zo goed het onbekende kan omarmen als onder de kerktoren te blijven hangen. In beide gevallen moet een leven geleefd worden, maar in het eerste geval lijkt het wat extra’s in petto te hebben: zowel in positieve als in negatieve zin. Een wetenschappelijk onderbouwde verhandeling is het boek niet, maar de anekdotiek uit de verhalenbundel zet, hoe kortstondig ook, aan tot verder kijken dan de eigen horizon.
