Het leven van René Magritte beschrijven, zou in twee biografieën kunnen. Eén over het banale burgermannetje dat leefde volgens de kantooruren, en één over de ietwat perverse artistieke geest. Gelukkig kan je in een strip de twee combineren.
In het Frans is de ondertitel Ceci n’est pas une biographie veelzeggender dan de wat afgestompte Nederlandse vertaling. Het zegt precies waar het in dit boek om draait: inderdaad geen biografie pur sang maar wel een sfeerschets van Magrittes volwassen leven en werk.
Het begin van het verhaal balanceert op de grens van het banale en maakt gebruik van een truc die we al in de vroege Jommeke- en Suske en Wiske-albums tegenkwamen. Man vindt hoed op een rommelmarkt, zet hem op, krijgt hem niet meer af en belandt door de hoed op zijn hoofd in een bepaalde denkwereld. Een goedkope deus ex machina om in de surrealistische mallemolen terecht te komen. De man in kwestie is Charles Singulier, een kantoormannetje dat net promotie op zijn werk kreeg en zichzelf trakteert op eerdergenoemde hoed, die de bolhoed van Magritte blijkt te zijn.
Charles Singulier was inderdaad het typische burgermannetje met bolhoed dat op heel wat schilderijen van Magritte voorkomt, en het typetje dat Magritte zelf ook graag speelde in het werkelijke leven. De hoed bezorgt hem vreemde visioenen, in gang gezet door de figuur Fantomas, de gentleman-inbreker waar Magritte een grote fan van was, die op zijn televisiescherm verschijnt en hem opdraagt om op zoek te gaan naar de echte Magritte. Pas als hij erin slaagt de geheimen achter de meesterwerken te doorgronden, zal hij de hoed weer kunnen afzetten.
Wat volgt, is een rollercoaster doorheen een wereld die gevormd wordt door decors en figuren die rechtstreeks uit de doeken van Magritte komen. Een jonge vrouw die hij ontmoette op een Magritte-lezing, doorkruist zijn queeste. Je krijgt een bepaalde chronologie voorgeschoteld: we passeren zijn schilderijen en periodes uit zijn leven zoals zijn studententijd, zijn huwelijk met muze Georgette en zijn verblijf in Parijs en uiteraard Brussel, waarbij ook handgeschreven citaten van de meester zelf de pagina’s doorkruisen.
Het is niet toevallig dat deze strip net nu uitkomt. In 2017 is het namelijk exact vijftig jaar geleden dat Magritte de pijp aan Maarten schonk. Op het moment van de Franstalige uitgave was er net een overzichtstentoonstelling in het Centre Pompidou in Parijs, waar je de strip ook kon kopen bij de uitgang. Maar het zou dom geweest zijn als Le Lombard daar geen rekening mee had gehouden. Het was slim om het scenario aan een Belg, Vincent Zabus, over te laten: het surrealisme zit ons in het bloed. Hij klopte zelf aan bij zijn Italiaanse kompaan, Thomas Campi, met wie hij al eerder had samengewerkt voor de (onvertaalde) Dupuis-uitgaven Macaroni! en Les larmes du seigneur afghan. Hij wist dus welk vlees hij in de kuip had. En toegegeven, Campi levert mooi werk af. Hij behoudt zijn geliefde aquarelstijl, maar geeft tegelijkertijd een knappe weergave van de Magritte-elementen en verweeft ze moeiteloos in het verhaal en de ietwat meer cartooneske stijl van het hoofdpersonage.
Was het de bedoeling van Zabus? Echt een pointe krijgen we niet. Uiteindelijk wel een surrealistisch gegeven, maar toch zit je een beetje te wachten op een gesloten einde. Biografisch is het duidelijk “Magritte voor beginners”, waartoe ook Charles Singulier behoort. Anderzijds kan je in deze vorm geen volledig beeld geven op pakweg 64 pagina’s. Misschien is het wachten op een toekomstige luxe-editie met extra biografisch katern, zoals we tegenwoordig vaak tegenkomen in biografische strips, maar we mogen niet zeuren. Deze kroniek behoort tot de fijne leeswaren, is subliem voorzien van het betere schilderwerk en biedt op een originele manier inkijk in een van de belangrijkste Belgische peetvaders van de moderne kunst.
