“What’s the point in always looking back, when all you see is more and more junk?”, zongen Manic Street Preachers op Everything Must Go. Gek dus dat ook zij voor de retrospectieve albumtoer kozen en die klassieke plaat dezer dagen integraal uitvoeren. Natuurlijk leverde dat een puik concert op, maar het voelde vreemd nostalgisch voor een band die met dat soort gevoelens altijd de vloer aanveegde.
In elk geval een belangrijke plaat, dat Everything Must Go uit 1996; dat deden we u enkele dagen geleden nog uitgebreid uit de doeken. Het was dan ook een huzarenstukje hoe Manic Street Preachers, tot dan toe een wat dwars en obscuur punkgroepje uit Wales, de nog steeds niet opgehelderde verdwijning van gitarist Richey Edwards te boven kwam. Met een nieuw geluid brak de band brak eindelijk door, en zou zo uitgroeien tot een van de topgroepen van zijn generatie. Een feestje om de twintigste verjaardag te vieren misstaat dus niet.
Met Everything Must Go namen Manic Street Preachers afscheid van hun meer weerbarstige beginjaren, toen de woede van The Clash aan de gitaarcapriolen van Guns n’ Roses werd gepaard. In plaats daarvan kwam een kamerbreed rock-met-strijkersgeluid dat op maat van stadions was gesneden. Daarmee vonden de van klassenbewustzijn druipende teksten van Edwards en bassist Nicky Wire eindelijk een groot publiek. Ook vanavond wordt de vurige single “A Design For Life”, dat door het concept als tweede song al moet gelost, met opgestoken vuisten massaal meegebruld. Op een Dag van de Arbeid als deze klinkt “Libraries gave us power / then work came and made us free” natuurlijk nog net iets gepaster dan anders.
Over die hele trend om volledige albums letterlijk op het podium te brengen kun je uren debatteren, één voordeel staat echter zelden ter discussie: dat het altijd fijn is nooit of al lang niet meer uitgevoerde nummers eindelijk eens live te horen. We hebben het niet geturfd, maar onze kop er af als het niet van 1996-97 geleden is dat de grimmige zelfverminkingsode “Removables” of de discopastiche “The Girl Who Wanted To Be God” nog eens van stal is gehaald. Zo klinken ze nochtans niet: Manic Street Preachers, zoals steeds aangevuld met huurlingen Wayne Murray op gitaar en Nick Nasmith op toetsen, is een goed gerodeerde, professionele band die geen steken laat vallen.
Misschien zelfs een beetje te professioneel. Want hoe goed epische rockers “Australia” en “Further Away” ook klinken, je kunt je niet van de indruk ontdoen dat de songs van “dat Britpopmonster” – dixit frontman James Dean Bradfield — voor Manic Street Preachers al lang een afgesloten hoofdstuk zijn. Vanzelfsprekend hebben de late veertigers niet langer de energie van vroeger, maar het valt op dat die ene keer dat Bradfield en Wire toch enthousiast te keer gaan net in “Walk Me To The Bridge” is, een staccato postpunknummer van op laatste plaat Futurology. De scissorkicks, de signatuur van deze band, hadden we tegen dan al lang gehad; sommige dingen zijn zo vertrouwd dat ze verplicht zijn. En het maakt ook niet altijd uit. Zelfs zonder de persoonlijke lading van het origineel, waarop Edwards in de mix nog ergens meespeelde, blijft afsluiter “No Surface All Feeling” net zo indrukwekkend
Waar Everything Must Go — een titel half bedoeld als verontschuldiging – ook voor zorgde: een split in de fanbase van Manic Street Preachers die tot vandaag zijn gevolgen blijft hebben. Altijd zal een deel blijven smeken om het songs van Generation Terrorists, Gold Against The Soul en magnum opus The Holy Bible, terwijl ze verachtelijk snuiven bij het al te vlotte werk dat daarna volgde. Bradfield geeft ze grijnzend hun zin in een akoestisch kwartiertje. Een half stukje “Little Baby Nothing” – “jullie weten ook dat ik hele stukken tekst al lang vergeten ben” – kunnen ze krijgen, een refreintje uit “Masses Against The Classes”, dat Jaar 2000-anthem, en dan nog eens “Theme From M.A.S.H. (Suicide Is Painless)”, de Johnny Mandelcover die de groep voor het eerst in de top tien deed belanden.
Wat volgt in de bissen is een compromis tussen voor en na. Voor elk onschadelijk, weids post-Richeynummer als “Your Love Alone Is Not Enough” of “You Stole The Sun From My Heart” volgt een “Motorcycle Emptiness”, de oude antibankentirade “Natwest – Barclays – Midland – Lloyds” – in tijden van Panamapapers plots weer actueel — krijgt als goedmaker het ingetogen “Ocean Spray”. De virulente vroege single “You Love Us” – één en al gitaarkrachtpatserij en sloganeske pose – is nog een laatste toegift aan de oude fans, maar het laatste woord is voor “If You Tolerate This Your Children Will Be Next”; een gladde antifascistische meebruller uit 1998.
En zo besluit Manic Street Preachers vandaag waar het ook in 1997 eindigde: bij armwuivende voetbalfans die van grootse refreinen houden. De nasmaak is er dan ook een van twijfels: erg goed nostalgieconcert, maar het voelt wat vreemd voor een band die daar met zijn laatste twee platen, het akoestische Rewind The Film uit 2013 en de rauwere postpunk van op Futurology uit 2014, afstand van had genomen en net weer zijn relevantie had aangetoond. Wat Manic Street Preachers vroeger maakte was verre van rommel, maar laat ons toch hopen dat de blik nu weer op de toekomst wordt gericht.
